1347

Godina 1347 (MCCCXLVII) bila je redovna godina koja počinje u ponedjeljak u julijanskom kalendaru (1. januar/siječnja).

• siječanj - Mlečani pojačavaju posadu u Zadru i šalju pomoć Gregoriju II u Ostrovicu, jer tom gradu prijete kraljevske snage i banovi Nikola Seč i Stjepan Kotromanić.^[1]
• 26. 1. - Karlov univerzitet u Pragu je osnovan papinom bulom, na molbu njegovog prijatelja Karla.
• početkom god. - Skadarski "episkop" neosnovano izveštava papu da je Dušan sklon uniji - upućuju se pisma katoličkim opštinama i ličnostima da utiču na cara.^[2]

• 2. 2. - Sinod je zbacio carigradskog patrijarha Jovana XIV. U maju će biti postavljen Isidor I (do 1350), kojeg su antiisihasti ekskomunicirali 1344. Ekskomuniciran glavni antiisihasta Grigorije Akindin, pobeći će iz grada.
  • Pobeda isihazma: Grigorije Palama će biti oslobođen iz pritvora i imenovan za solunskog mitropolita, kuda će moći otići tek 1350.
• 3. 2. - Građanski rat u Vizantiji: pošto su sinoć ušli u Carigrad, Kantakuzinove pristalice su opkolile carsku palatu Vlaherna, u kojoj se nalazi carica-majka Ana Savojska.
• 8. 2. - Kraj rata u Vizantiji: dogovoreno je da će Jovan VI Kantakuzin biti stariji car 10 godina a onda bi bio jednak sa mladim carem Jovanom V Paleologom. Ovaj će u maju biti oženjen Kantakuzinovom kćerkom.
  • Matija Kantakuzen, sin Jovana VI, za utehu dobija apanažu u zapadnoj Trakiji, sa središtem u Gracijanusu, na prostoru od Hristopoljskog klanca do Dimotike, odakle će ratovati sa Srbima. Već ove godine je sa turskim pomoćnim odredom upadao u oblasti pod srpskom vlašću.^[3]
  • Solunski Ziloti, okruženi Dušanovim teritorijama, održavaju se do 1350.
  • Rat se smatra prekretnicom, početkom kraja carstva.
• 26. 2. - Osnovana je Maona Hiosa i Fokeje, đenovska kompanija koja upravlja Hiosom i Fokejom do 1566.

• 15. 4. - Ban Nikola Seč dariva građanima slobodnoga grada Gradca komad zemljista u susjednoj gori Medvednici, da ondje izkapaju sol (ad aperiendas fodinas salium).^[4]
• proleće - Nestašica hrane u Firenci. Ove godine je bila velika glad u Navari.
• proleće - U đenovskoj Kafi/Feodosiji na Krimu, koja je pod opsadom Zlatne Horde, izbija epidemija kuge. Opsada ubrzo mora biti prekinuta, jer je armija Horde i sama opustošena kugom.
• proleće - Dubrovčani angažuju banovog velikaša Kragulja da posreduje kod braće Nikolića iz Popova, koji su nasrtljivi. Ove godine u Trebinju i Konavlu namesnik postaje župan Nenad Strahinjić (nakon Uglješe Mrnjavčevića), i sa te strane učestavaju upadi i pljačke na dubrovačkom području.^[5]
• april/maj - Križari pobijedili na moru kod Imbrosa ajdinskog Umur Bega.
• maj? - Nekoliko đenovskih brodova odlazi iz Kafe, pristaju u italijanskom delu Konstantinopolju - doneli su kugu sa sobom, potrebno je bar šest nedelja od kontaminacije da se bolest pojavi.^[6]

• 20. 5. (Duhovi) - Revolucija Cole di Rienza u Rimu. Proglašava se za narodnog tribuna, nasuprot plemstva; zavodi red u gradu, proglašava suverenitet rimskog naroda, pokušava osnovati italijansku federaciju.
• 21. 5. - Jovan VI je krunisan u Bogorodičinoj crkvu u Vlaherni (Aja Sofija je oronula prošle godine); krunski dragulju su staklići (jer su pravi založeni tokom rata), posuđe na banketu je limeno i glineno.
• 25. 5. - Egipatski mameluci zauzeli lučki grad Ayas/Yumurtalık u Kiličkoj Armeniji.

• polovica god. - Ostrovički knez Gregorije šalje izaslanike kralju Ljudevitu - moli za oproštaj, daje mu grad. Kralj izdaje o tome povelju 31. srpnja.^[1]
• 19/20. 6. - Rat za bretonsko nasleđe, Bitka kod La Roche-Derrien: anglo-bretanjske snage su zarobile Charlesa de Blois

• jul, početkom - Počinje kuga u Carigradu.^[6]
• 31. 7. - Kralj je izdao još jednu povelju knezovim Gregoriju II i Jurju III Šubićima - darovao im je Zrinj u Slavoniji (pripadao Ivanu Baboniću do 1328, zatim Lovrincu Totu i njegovu sinu Nikoli Konthu),^[7] kao i Bušku župu u Hrvatskoj.^[8]
  • Tako od knezova Bribirskih knezova nastaju Zrinski.
• leto - Većina transkavkaskog regiona je zahvaćena kugom.^[6]
• 3. 8. - Stogodišnji rat: 11-mjesečna opsada Calaisa se okončava engleskim zauzećem grada. Francusko stanovništvo je zamenjeno engleskim naseljenicima, Engleska drži grad sa okolinom do 1558. kao značajnu vojnu i trgovačku tačku.
• 3. 8. - Pobuna protiv Delhijskog sultanata na Dekanu: lider pobune Ismail Mukh abdicira u korist Zafar Khana, koji kao Ala-ud-Din Bahman Shah osniva Bahmanijski sultanat (traje do 1527).

• 15. 9. - Marokanski Marinidi su uzeli Tunis od Hafsida, tako da se nakratko protežu do Tripolija - ali već sledeće godine dolazi do pobune u Tunisu i Tlemsenu (Alžir).
• septembar - Kuga u Trapezuntu,^[6] takođe i u Aleksandriji, gde je došla na brodu na kome je već umrla većina posade i tovara robova, širenje iz grada počinje krajem jeseni.^[9]
• 28. 9. - Primirjem iz Calaisa je uglavnom pauziran Stogodišnji rat, do 1355. se događaju okršaji na moru i pojedine akcije na kopnu.
• septembar, krajem - Kuga izbija u Messini na Siciliji, gde su je donele đenovske lađe iz Grčke (obično se pominje oktobar, po kasnijem svedočenju fra Mihajla iz Piazze, a bacil je mogao biti donet pre polovine avgusta).^[10] Tokom oktobra i novembra, kuga se širi Sicilijom.

• 11. 10. - Umro je Ludwig IV, car Svetog Rimskog Carstva. Prošle godine je nasuprot njemu izabran Karlo Luksemburški, on će odneti prevagu nad Ludwigovim saradnikom Güntherom von Schwarzburgom, kome će biti ponuđen tron.
• listopad - Mladen III Šubić, gospodar Omiša, Klisa i Skradina, oženio se Jelenom, sestrom cara Dušana, u antiugarskom savezu. Mladen umire već sledećeg maja.^[11]
• jesen? - Car Dušan je posetio svoju zadužbinu kod Prizrena,^[3] osveštavanje (temelja?) crkve manastira Svetih arhangela.

• 1. 11. - Kuga u Marseju, mesec dana kasnije u Aix-en-Provence.^[12] Marsej je važno trgovačko središte, imaće veliku ulogu u širenju zaraze na zapadu Evrope.
• studeni, početkom - Kliški knez Mladen III Šubić traži pomoć mletačkih vojnika iz Zadra kako bi spasao Ostrovicu za obitelj i Mlečane, ali ovi daju prednost novčanim sredstvima. Kasnije tijekom mjeseca, Mladen izvještava da su Ljudevitovi kastelani i posada već u Ostrovici.^[13]
• 7. 11. - Katanijski mir između Napulja i Sicilije mladog kralja Ludovika: priznata je nezavisnost Sicilije, pod nazivom Trinakrija - papa nije ratifikovao ugovor.
• 11. 11. - Kralj Ljudevit je krenuo u rat protiv Napulja, da osveti brata Andriju.^[14]
• 20. 11. - Snage Cole di Rienza su porazile plemićke snage na Porta San Lorenzo. Papa pojačava neprijateljstvo protiv njega.
• 26. 11. - Ljudevit je pozdravljen na mletačkoj međi i ispraćen čitavom oblasti - pregovori o miru ostavljeni za kasnije.^[15]
• kasna jesen - Kuga je u punoj snazi u Carigradu. Bolest se ove jeseni raširila zapadnom maloazijskom obalom i evropskom stranom moreuza,^[6] kao i južnom i centralnom Grčkom.^[16]

• jesen - krajem godine ? - Vojska koja je opsedala Tabriz je zatim stavila Bagdad pod opsadu i raširila kugu.^[17]

• decembar - Kuga besni na Sardiniji, Korzici i Elbi, prešla je Mesinski moreuz u Reggio di Calabria. U Đenovi je prepoznata poslednjih dana godine (znači mogla je stići u drugoj polovini novembra).^[18]
• zima 1347/48 - Car Dušan boravi na Svetoj gori: obdaruje manastire novcem i dragocenim predmetima, kao i zemljama i selima.^[19] Naročito je ojačao Hilandar.^[3] Moguće da je u ovo vreme na srpski prevedena Sintagma Matije Vlastara, zbornik vizantijskog prava.^[2] Poveo je i caricu Jelenu sa sobom.^[20] Ovaj boravak dovode u vezu sa kugom, o kojoj inače nisu sačuvani podaci u unutrašnjosti Balkana.^[3]
• 15. 12. - Nakon nekih nereda, Cola di Rienzo abdicira i napušta Rim (ponovo pokušava 1354).
• 21. 12. - Sabor slavonskih staleža u Zagrebu: rješava se spor sa nekim imanjima u okolišu Zrinja.^[4]
• 24. 12. - Kralj Ljudevit je stigao do Akvile, grada koji se izjasnio za njega, a jedno vreme ga je opsedao Karlo Drački. Ljudevit zatim šalje deo snaga koji je kod Kapue porazio Ljudevita od Taranta, supruga napuljske kraljice Ivane.^[21]
• 25. 12. - Primećena kuga u mletačkom Splitu (što implicira kontaminaciju 10. 11.).^[12]

• Crna smrt se širi Mediteranom.
• Kralj Ludevit je građanima i gostima trga Krapine dao razne slobode i pravice.^[22]
• 1347-48 - Oslikavanje Visokih Dečana.
• U Pragu je osnovan benediktinski Samostan Emaus, sa dopuštenom uporabom slavenskog bogoslužja - glagoljaši sa Hrvatskog primorja.
• Papa dozvoljava franjevcima da podignu samostan u Stonu.^[23]
• Započeta je crkva samostana sv. Marije Ratačke između Sutomora i Bara, nikada nije završena.
• Matej Crnota je osorski biskup 1347-57.
• Filozof Nicholas d'Autrécourt je morao javno u Parizu spaliti svoje djelo Exigit ordo executionis.
• Korzikanska skupština je ponudila suverenitet Đenovi - plaćaju danak a ostaju im zakoni i običaji. Đenova se u narednim decenijama bori sa aragonskim vladarima, kojima je papa dao Korziku, uz Sardiniju.
• c. U Mogulistanu, istočnom delu raspalog Čagatajskog kanata, na vlast dolazi Tugluk Timur

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1347.

• 25. 3. - Katarina Sijenska, mističarka, svetica, Doktor crkve († 1380)

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1347.

Literatura

• Benedictow, Ole Jørgen: The Black Death, 1346-1353: The Complete History, The Boydell Press 2004
• Svezak drugi: dio prvi. Treće doba: Vladanje kraljeva iz raznih porodica (1301-1526). Prva knjiga: Anžuvinci i Sigismund do gubitka Dalmacije (1301-1409), Vjekoslav Klaić (archive.org)
• Istorija srpskog naroda, Prva knjiga, Od najstarijih vremena do Maričke bitke (1371), SKZ Beograd 1981 (I)

1347 na Wikimedijinoj ostavi