فیلیا
 فیلیا ( /ˈ f ɪ l i ə / ; from لرغونی یونان φιλία ) د مینې لپاره د څلورو پخوانیو یوناني کلمو څخه یوه ده: فیلیا ، سټورج ، اګاپ او ایروس . د ارسjو په نیکوماچین اخلاقو کې، فیلیا معمولا د " ملګرتیا " یا مینې په توګه ژباړل کیږي. [۱] بشپړ برعکس د فوبیا په نوم یادیږي. په لنډه توګه ويلای شو چې فيليا يو يوناني ويوکی دی چې اره مانا يې لېوالتيا، مينه، ملګرتيا، انډيوالي او د يو چا خوښول دي. د ارستو نظر[سمول]لکه څنګه چې ګیرارډ هیوز په ګوته کوي، د هغه د نیکوماشین اخالقي ارستو په VIII او IX کتابونو کې د فیلیا مثالونه وړاندې کوي په شمول:
دا ټولې مختلفې اړیکې د یو چا سره ښه کیدل شامل دي، که څه هم ارستو په ځینو وختونو کې دا معنی لري چې د حقیقي خوښې په څیر یو څه ته اړتیا ده. کله چې د هغه کرکټر یا عادت په اړه خبرې کوي چې له یوې خوا د خباثت یا خوشالۍ او له بلې خوا د سرکشۍ یا جنجال ترمینځ واقع کیږي نو وايي:
دا برخه دا هم په ګوته کوي چې که څه هم پراخه وي، د فیلیا مفهوم باید دوه اړخیز وي، او پدې توګه د بې جانه شیانو سره اړیکې لرې کوي، که څه هم د حیواناتو سره فیلیا اجازه لري (د 1155b27 – 31 وګورئ). په خپل بیان کې، ارستو په فیلیا کې ښکیل فعالیت تعریفوي (τὸ φιλεῖν) په لاندې ډول:
جان ایم کوپر استدلال کوي :
ارستو فیلیا دواړه د خوښۍ د یوې وسیلې په توګه اړین ګڼي ("هیڅوک به د ملګرو پرته ژوند غوره نه کړي حتی که هغه ټول نور توکي ولري" [1155a5 – 6]) او په خپل ځان کې عالي یا ښه (καλόν). ډولونه[سمول]ارستو ملګرتيا په درې ډوله وېشلې ده، چې د رامنځته کېدو د انګېزې پر بنسټ: د ګټې ملګرتيا، د خوښۍ ملګرتيا او د ښو ملګرتيا. د افادیت ملګرتیا هغه اړیکې دي چې د بل چا په پام کې نیولو پرته رامینځته کیږي. د بیلګې په توګه، د سوداګریزو توکو پیرود ممکن د بل چا سره لیدلو ته اړتیا ولري مګر معمولا د پیرودونکي او پلورونکي تر مینځ خورا کم اړیکو ته اړتیا لري. په عصري انګلیسي کې، په داسې اړیکو کې خلک حتی د ملګري په نوم نه یادیږي، مګر پیژندونکي (که دوی حتی وروسته یو بل یاد کړي). یوازینی دلیل چې دا خلک اړیکه لري د شیانو پیرود یا پلورلو لپاره دي، کوم چې بد کار نه دی، مګر هرڅومره ژر چې دا انګیزه له منځه لاړه شي، نو د دوو خلکو تر منځ اړیکې خرابیږي پرته لدې چې بل انګیزه وموندل شي. شکایتونه او شخړې عموما یوازې په دې ډول ملګرتیا کې رامینځته کیږي. په بله کچه، د خوښۍ ملګرتیا د نورو خلکو په ملګرتیا کې د خالص خوښۍ پر بنسټ والړ دي. هغه خلک چې یوځای څښي یا یو شوق شریکوي ممکن دا ډول ملګرتیا ولري. په هرصورت، دا ملګري ممکن هم برخه واخلي - پدې حالت کې که دوی نور د ګډ فعالیت څخه خوند وانخلي، یا نور نشي کولی په یوځای کې برخه واخلي. د نیکو ملګرتیا هغه ده چې دواړه ملګري د یو بل له کرکټرونو څخه خوند اخلي. تر هغه چې دواړه ملګري ورته کرکټرونه ساتي، اړیکه به دوام ومومي ځکه چې د دې تر شا انګیزه د ملګري پاملرنه ده. دا د فیلیا لوړه کچه ده، او په عصري انګلیسي کې ممکن د ریښتینې ملګرتیا په نوم یادیږي.
د فیلیا ټول بانډونه د ارستو یادداشتونه متقابل نه لري. د دې ځینې مثالونه کیدای شي د پلار سره زوی، مشر ته کوچني یا حاکم ته د تابعیت سره مینه ولري. په عموم کې که څه هم، د فیلیا بانډونه همغږي دي. [۴] که فیلیا د مینې یو ډول وي، توماس جې اورډ استدلال کړی چې دا باید داسې تعریف شي چې د مینې سره مخالفت نه کوي. اوارډ فیلیا د هوساینې د ودې لپاره د ارادي ځواب په توګه تعریفوي کله چې د نورو سره همکاري کول یا ملګرتیا کول. او د هغه فیلیا نه یوازې دا معنی لري. فیلیا هم انسانانو ته مستند دوستي ورکوي. [۵] د ځان بسياينه[سمول]ارستو دا پیژني چې د هغه څه تر مینځ ښکاره ټکر شتون لري چې هغه د فیلیا په اړه وايي او هغه څه چې هغه په بل ځای کې وايي (او هغه څه چې په هغه وخت کې په پراخه کچه ترسره کیږي) د بشپړ شوي ژوند د ځان بسیا طبیعت په اړه:
هغه مختلف ځوابونه وړاندې کوي. لومړی د نورو لپاره د عمل کولو او اندیښمن کیدو په طبیعي نیکمرغۍ باندې ولاړ دی ("غوره سړی د خپلو ملګرو او خپل اصلي هیواد لپاره کار کوي، او د دوی لپاره به مړ شي که اړتیا وي" [1169a19 – 20])؛ په دې توګه، د یو بشپړ نیک او بشپړ شخص په توګه د نورو درلودل شامل دي چې یو څوک د دوی لپاره اندیښمن دی — د دوی پرته، د یو چا ژوند نیمګړی دی:
د ارستو دوهم ځواب دا دی: "د ښه خلکو ژوند یوځای د فضیلت کښت ته اجازه ورکوي" (1170a12). په پای کې، هغه استدلال کوي چې د یو ملګري "بل ځان" دی، نو هغه خوښي چې نیک انسان د خپل ژوند څخه ترلاسه کوي د بل نیک انسان په ژوند کې هم موندل کیږي. "هرڅوک چې خوشحاله وي، نو باید غوره ملګري ولري" (1170b19). پرهېزګاري او ځانپالنه[سمول]د ارستو لپاره، د دې لپاره چې د بل لپاره د فیلیا لوړه بڼه احساس کړي، یو څوک باید دا د ځان لپاره احساس کړي. د فیلیا اعتراض، په هرصورت، "بل ځان" دی. البته دا یوازې ارستو انا ته ژمن نه دی. نه یوازې له ځان سره مینه د نورو سره د مینې سره مطابقت نلري، بلکې ارستو په پام کې لري چې د ځان سره د مینې ډول توپیر وکړي چې غندل کیږي (هغه څوک چې په پیسو، عزت او بدني خوښیو کې ترټولو لویه برخه ورکوي). ځکه چې دا هغه توکي دي چې د ډیری خلکو لخوا په دې انګیرنې کې په لیوالتیا سره تعقیب شوي چې دوی غوره دي" [1168b17 – 19]) له هغه څه څخه چې باید ستاینه وشي (هغه چا ته ویل کیږي چې "تل د هر څه څخه د عادلانه یا معتدل عملونو ترسره کولو ته لیواله وي یا کوم بل عمل چې د فضیلتونو سره سم وي، او په عموم کې تل د ځان لپاره هغه څه ترلاسه کوي چې ښه وي [عظیم، ښه]" [1168b25 – 27]). په حقیقت کی:
ارستو هم په دې نظر دی، که څه هم، لکه څنګه چې هیوز دا بیانوي: "[t] د هر څه کولو لپاره یوازې د توجیه وړ دلیل دا دی چې په دې طریقه عمل کول به د بشپړ ژوند سره مرسته وکړي." [۶] په دې توګه د فیلیا کړنې ممکن په اصل کې انا پرست ښکاري، په ښکاره ډول د نورو سره د مرستې لپاره ترسره کیږي، مګر په حقیقت کې د ایجنټ خوښۍ زیاتولو لپاره. په هرصورت، دا د عمل طبیعت د هغې هڅونې سره ګډوډ کوي؛ ښه سړی د ملګري سره د مرستې لپاره عمل نه کوي ځکه چې دا به د هغې بشپړتیا ورکړي. هغه دا د ملګري سره د مرستې لپاره ترسره کوي، او په ترسره کولو سره د هغې ملګري او ځان دواړه خوشحاله کوي. په دې توګه عمل په خپل ځان کې ښه دی او د تاثیر لپاره چې دا د اجنټ خوښي لري. [۷] دا هم وګوره[سمول]
حوالې[سمول]
سرچینې او نور لوستل[سمول]
بهرنۍ اړیکې[سمول] |
