البېډو

البېډو د لمریزو وړانګو د تیت شوي انعکاس اندازه‌ګیري ده او له صفر څخه نیولې، چې د تور جسم اړوند دی او ټولې غوړېدلې وړانګې جذبوي، تر ۱ پورې چې د هغه جسم اړوند دی چې ټولې وړانګې منعکسوي، اندازه کېږي.^{[۱][۲][۳][۴]}

البېډو په مستقیم ډول په روښنایۍ تکیه نه‌لري، ځکه چې د ورودي نور د اندازې بدلون په متناسب ډول د نور انعکاس شوې اندازه بدلوي، په دې استثنا چې په روښنایۍ کې بدلون په هغه ځای کې د ځمکې د سطحې د بدلېدو لامل شي (مثلاً د کنګل د ویلې کېدو له لارې). البېډو او روښنایي دواړه د جغرافیايي پلنوالي له مخې توپير لري. البېډو قطبونو ته نږدې تر ټولو لوړه ده او په نیمه ګرمو سیمو کې تر ټولو ټيټه ده.^[۵]

البېډو د یوې سیارې د تشعشعاتو جذبولو د کچې په مشخصولو سره پر اقلیم اغېز کوي. د ځمکې د سطحې، کنګل یا سمندرونو تر منځ د البېډوي بدلونونو له امله د ځمکې نابرابره ګرمي کولای شي هوا وخوځوي.^[۶]

کله چې د واورې د ورېدو له امله د یوې سیمې البېډو بدلېږي، د واورې-تودوخې یو غبرګون رامنځته کېږي. د واورې د ورېدو یوه لایه ځايي البېډو ډېروي، د لمر رڼا منعکسوي او د ځايي سړښت لامل کېږي. که د تودوخې هېڅ بیرونی بدلون پر دې برخه اغېز ونه‌کړي، د تودوخې ډېرښت شته واوره ساتي او د لا ډېرې واورې د ورېدو لامل کېږي.

د واورې البېډو ډېر متغیره یا بدلېدونکې ده، د نوې ورېدلې واورې لپاره له ۰.۹ څخه، تر شاوخوا ۰.۴ پورې د واورېدو د ویلې کېدو لپاره او تر ۰.۳ پورې د ککړې واورې لپاره بېلابېله ده. که یوه په واورو کې پټه سیمه ګرمه شي، واوره ویلې کېدو ته تمایل لري، البېډو کموي او په پایله کې د لا ډېرې واورې د ویلې کېدو لامل کېږي، ځکه چې واوره لا ډېر تشعشعات جذوي (د یخ-البېډو مثبت غبرګون).^[۷]

لکه څرنګه چې تازه واوره د ککړې واورې په نسبت ډېره البېډو لري، د سمند په واوره پوښلي یخونه د سمندر تر اوبو ډېره البېډو لري. د سمندر اوبه په واوره د پوښل شوې سطحې په پرتله ډېره لمریزه رڼا جذبوي. کله چې د سمندر د تودوخې د ډېرېدو له امله او یا له پاسه د لمریزو وړانګو له امله د سمندر یخ ویلې کېږي، په واوره پوښلې سطحه کمېږي او د سمندر ډېره برخه اوبه د لیدو وړ ګرځي، له دې امله د انرژۍ د جذب سرعت زیاتېږي. اضافي جذب شوې انرژي د سمندر اوبه ګرموي چې په دې توګه د سمندر د کنګل یا یخ د ویلې کولو سرعت هم زیاتوي. د واورې د ویلې کېدو د مخکېنۍ بېلګې په څېر، د سمندر د یخ ویلې کېدو پروسه د مثبت غبګون یوه بله بېلګه ده. د مثبتو غبرګونونه دواړې کړۍ له ډېر وخت راهیسې د نړیوالې ګرمۍ لپاره مهم پېژندل شوې دي.^[۸]

البېډو په کوچنۍ کچه کې هم کار کولی شي. د لمر په رڼا کې تیاره جامې ډېره ګرمي جذبوي او روښانه رنګ کالي یې منعکسوي. له دې امله، د بیرونیو جامو د رنګ له البېډو څخه په استفادې سره د بدن د تودوخې د کنترولولو امکان برابرېږي.^[۹]

هغه سیمې چې په موسمي واوره پټې دي، د بې ونو سیمو ژمنۍ البېډو یې د نږدې ځنګلونو په پرتله ۱۰ تر ۵۰ سلنه زیاته ده، ځکه چې واوره ونې په سم ډول نه پوښي. د پاڼو تویوونکو ونو د البېډو ارزښت له شاوخوا ۰.۱۵ څخه تر ۰.۱۸ پورې دی، په داسې حال کې چې د مخروطي ونو ارزښت له شاوخوا ۰.۰۹ څخه تر ۰.۱۵ پورې دی. په دغو دواړه ډوله ځنګلونو کې د اوړنۍ البېډو بېلابېلوالی د فوټوسنټز له حد اکثر کچې سره تړاو لري. ځکه هغه نباتات چې د ودې لوړ ظرفیت لري، خپله ډېره برخه پاڼې او ښاخونه د ورودي تشعشعاتو د مستقیم مخنیوي لپاره کاروي.^[۱۰][۱۱]

1. ↑ Pharr; Humphreys. "Fundamentals of Rendering - Radiometry / Photometry" (PDF). Web.cse.ohio-state.edu. نه اخيستل شوی 2 March 2022.
2. ↑ Coakley, J. A. (2003). "Reflectance and albedo, surface". Encyclopedia of the Atmosphere. Ed. J. R. Holton. Academic Press. 1914–1923.  Archived 2022-05-09 at the Wayback Machine.
3. ↑ Henderson-Sellers, A.; Wilson, M. F. (1983). "The Study of the Ocean and the Land Surface from Satellites". Philosophical Transactions of the Royal Society of London A. 309 (1508): 285–294. Bibcode:1983RSPTA.309..285H. doi:10.1098/rsta.1983.0042. JSTOR 37357. S2CID 122094064. Albedo observations of the Earth's surface for climate research
4. ↑ Environmental Encyclopedia (3rd ed.). Thompson Gale. 2003. ISBN 978-0-7876-5486-3.
5. ↑ Winston, Jay (1971). "The Annual Course of Zonal Mean Albedo as Derived From ESSA 3 and 5 Digitized Picture Data". Monthly Weather Review. 99 (11): 818–827. Bibcode:1971MWRv...99..818W. doi:10.1175/1520-0493(1971)099<0818:TACOZM>2.3.CO;2.
6. ↑ Schneider, Stephen Henry; Mastrandrea, Michael D.; Root, Terry L. (2011). Encyclopedia of Climate and Weather: Abs-Ero. Oxford University Press. p. 53. ISBN 978-0-19-976532-4.
7. ↑ Hall, Dorothy K. (1985). Remote Sensing of Ice and Snow. Dordrecht: Springer Netherlands. ISBN 978-94-009-4842-6.
8. ↑ "All About Sea Ice." National Snow and Ice Data Center. Accessed 16 November 2017. /cryosphere/seaice/index.html.
9. ↑ "Health and Safety: Be Cool! (August 1997)". Ranknfile-ue.org. نه اخيستل شوی 19 August 2011.
10. ↑ Bonan, GB (2008). "Forests and Climate Change: Forcings, Feedbacks, and the Climate Benefits of Forests". Science. 320 (5882): 1444–1449. Bibcode:2008Sci...320.1444B. doi:10.1126/science.1155121. PMID 18556546. S2CID 45466312.
11. ↑ Boucher; et al. (2004). "Direct human influence of irrigation on atmospheric water vapour and climate". Climate Dynamics. 22 (6–7): 597–603. Bibcode:2004ClDy...22..597B. doi:10.1007/s00382-004-0402-4. S2CID 129640195.