SBB-CFF-FFS

 

 

 

 

Szwajcaria jest trudnym terenem z punktu widzenia rozwoju kolejnictwa ze względu na warunki geograficzne. Pomimo to w pierwszej połowie XIX w. podjęto decyzję o budowie pierwszej linii kolejowej. Głównym argumentem były względy ekonomiczne. W efekcie 15 czerwca 1844 r. otwarto pierwszy odcinek linii kolejowej z St. Louis do Bazylei. W dalszych latach kolej w Szwajcarii podzielono na dwie prywatne spółki: Schweizerische Centralbahn (w skrócie SCB, St. Louis – Bazylea) oraz nowo otwartą Schweizerische Nordbahn (Kolej Północną) na trasie Zürich – Baden. Przeważał tu ruch turystyczny wyjeżdżających mieszkańców Zurychu na wypoczynek w Alpach. W późniejszych latach przedłużono ją do Aarau (połączenie z Centralbahn), jednocześnie przekształcając ją w Nordostbahn (w skrócie NOB – Kolej Północnowschodnią)^[6].

W 1850 roku podjęto ustawę o budowie narodowej sieci kolei państwowych w Szwajcarii wraz z koncepcją przebiegu linii Roberta Stephensona. Jednocześnie w 1861 roku SCB połączyła ze sobą kantony: Bazylea, Lucerna, Argowia, Solura oraz Berno. W tym samym roku kanton Berno przejął budowę linii kolejowej Berno – Zurych, tworząc Bernische Staatsbahnen – pierwszą państwową spółkę kolejową na terenie Szwajcarii. W 1870 roku NOB łączyło siecią kolejową Zurych z najważniejszymi centrami Argowii, Szafuzy, Turgowii i Lucerny^[7].

Późniejsze lata przyniosły szybki rozwój górskich linii kolejowych za sprawą pierwszej na świecie kolei zębatej otwartej w 1871 r. Rigibahn. Krótko później zostały oddane do użytku Bürgenstock-Bahn, Pilatusbahn oraz Brünigbahn. 1882 rok to data uruchomienia prywatnej Gottardbahn. W 1888 roku uruchomiony został tramwaj elektryczny na trasie Vevey – Montreux – Chillon, który stał się pierwszą zelektryfikowaną linią w kraju. Rok później otwarto słynne Koleje Retyckie (Rhätische Bahn – RhB). Jednocześnie wiele miast zainaugurowało linie tramwajowe parowe lub elektryczne (m.in. Berno, Zurych, Genewa, Bazylea)^[7].

W 1902 roku Vereinigte Schweizerbahnen (VSB – linia kolejowa nad Jeziorem Bodeńskim), Nordostbahn oraz Centralbahn zostały upaństwowione, powołano do życia specjalną spółkę Schweizerische Bundesbahnen (SBB) / Chemins de fer fédéraux suisses (CFF) / Ferrovie Federali Svizzere (FFS). W kolejnych latach przejmowane były następne prywatne spółki kolejowe (1903 SBB Jura-Simplon-Bahn (z Brünigbahn), 1909 Gotthardbahn, 1913 CF Jura-Neuchâtelois, 1918 Tösstalbahn (z Wald-Rüti-Bahn), 1922 Seetalbahn, 1948 Uerikon-Bauma-Bahn). W 1905 roku rozpoczęto elektryfikację linii kolejowych od odcinka Seebach – Wittingen (kanton Zurych). Postęp elektryfikacji był szybki, w 1928 roku połowa linii była zelektryfikowana, a w 1967 roku zrezygnowano całkowicie z trakcji spalinowej i parowej^[3].

W 1980 roku otwarto linię kolejową łączącą Zurych z lotniskiem Zürich Kloten. W 1982 roku wprowadzono charakterystyczny dla Szwajcarii godzinny takt na wszystkich liniach kolejowych. W 1990 roku rozpoczęła się gruntowna przebudowa Dworca Głównego w Zurychu. Rozbudowę zakończono 7 lat później. W 1999 roku po pozytywnym głosie w referendum rozpoczęto budowę 57-kilometrowego Tunelu bazowego pod Przełęczą św. Gotarda. Po 17 latach budowy kosztujący niespełna 12,2 mld CHF tunel otwarto w 2016 roku. Pozwoliło to na skrócenie czasu podróży z Zurychu do Mediolanu z 4 do 2,5 godziny^[8].

Szwajcarzy stale inwestują w tabor kolejowy, już w latach 60. XX w. na trasach międzynarodowych kursowały tu elektryczne zespoły trakcyjne typu SBB RAe TEE II. W 1999 roku zakupiono pierwsze pociągi z pudłem wychylnym typu ICN. W 2009 roku zakupiono składy typu ETR 610 Pendolino, jednocześnie po rozpadzie spółki Cisalpino SBB-CFF-FFS przejęły ezt-y serii ETR470. Ponadto na 2019 r. zaplanowano oddanie do eksploatacji pociągów Stadler SMILE na potrzeby przewozów przez Tunel św. Gotarda^[9].

Szwajcarski zegar kolejowy zaprojektowany przez Hansa Hilfikera w 1944 roku stał się obiektem sporu sądowego z koncernem Apple. W systemie operacyjnym iOS 6 został on skopiowany bez wiedzy SBB. W wyniku procesu sądowego Apple musiał zapłacić kolejom szwajcarskim 20 mln franków odszkodowania^[10].

Struktura organizacyjna SBB-CFF-FFS przedstawia się następująco^[11]:

• Zarząd (Konzernleitung) – Prezes Andreas Meyer
• Rada nadzorcza (Verwaltungsrat) – Przewodniczący Monika Ribar
  • SBB Konzernbereiche (centrala z siedzibą w Bernie)
    • Finanzen (dział finansów)
    • Informatik (dział informatyczny)
    • SBB Consulting (dział rozwoju i inwestycji, opracowywanie strategii długofalowych)
    • Human Resources (dział kadr)
  • SBB Personenverkehr (przewozy pasażerskie)
  • SBB Cargo(inne języki) (przewozy towarowe)
  • SBB Immobilien (zarządca nieruchomości)
  • SBB Infrastruktur (zarządca infrastruktury kolejowej)
    • SBB Energie (dostawca energii, zarządca sieci trakcyjnej)
      • Kraftwerke (elektrownie)
      • Übertragungsnetz (przesył)

 

 

Przedsiębiorstwo zarządza 4839 km linii kolejowych, z czego 100% jest zelektryfikowanych. SBB-CFF-FFS zarządza 804 stacjami i przystankami kolejowymi^[12], stacja znajduje się średnio co 4,06 km. Ponadto posiada 8 elektrowni wodnych w całym kraju^[13].

W Szwajcarii obowiązuje normalny, europejski rozstaw szyn (1435 mm), napięcie elektryczne wynosi 15 kV przy 16,7 Hz (prąd zmienny)^[14].

W Szwajcarii znajduje się wiele tuneli kolejowych. Do najważniejszych z nich należą^[15]:

• Przełęcz św. Gotarda:
  • Tunel bazowy (57 km, najdłuższy tunel kolejowy na świecie, otwarcie 2016) Rynächt –  Bodio 
  • Tunel św. Gotarda (15 km, otwarcie 1881) Göschenen – Airolo
• Tunel simploński (2x19 km, otwarcie 1921) Brig-Glis – Iselle di Trasquera(inne języki)
• Przełęcz Lötschberg:
  • Lötschberg-Basistunnel (34,7 km, otwarcie 2007) Frutigen – Raron
  • Lötschberg-tunnel (14 km, otwarcie 1913) Spiez – Brig-Glis
• Ricken (8,6 km, otwarcie 1910) Kaltbrunn – Wattwil
• Grenchenbergtunnel (8,5 km, otwarcie 1915) Moutier – Grenchen

Zestawienie zostało sporządzone na podstawie źródła^[16][17]:

Oznaczenie	Producent	Zdjęcie	Początek produkcji	Liczba sztuk	Prędkość maks.	Moc maks.	Zastosowanie
Re 420	SLM Winterthur, BBC, MFO, SAAS		1964	228	140 km/h	4700 kW	Pociągi pasażerskie i towarowe
Re 421	SLM, BBC, MFO, SAAS		1984	26	140 km/h	4700 kW	Pociągi towarowe
Re 430	SLM, BBC, MFO, SAAS		1968	20	125 km/h	4700 kW
Re 450	SLM Winterthur,  ABB, SIG Neuhausen, Schindler Waggon Pratteln		1989	113	130 km/h	3200 kW	S-Bahn Zurych
Re 460	SLM, BBC, MFO, SAAS		1991	119	230 km/h	6100 kW	Pociągi dalekobieżne
Re 465	SLM, ABB		1994	10	230 km/h	7000 kW	Pociągi dalekobieżne
Re 474	Siemens		2004	12	140 km/h	6400 kW	Pociągi towarowe
Re 482 Traxx	Bombardier		2002, 2006	50	140 km/h	5600 kW	Pociągi towarowe
Re 484 Traxx	Bombardier		2004	21	140 km/h	5600 kW	Pociągi towarowe
Re 620	SLM, BBC, SAAS		1972	86	140 km/h	7900 kW	Pociągi towarowe
HGe 101	SLM, BBC, ABB		1989	8	100 km/h 40 km/h

Zestawienie zostało sporządzone na podstawie źródła^[16][17]:

Oznaczenie	Producent	Zdjęcie	Początek produkcji	Liczba sztuk	Prędkość maks.	Moc maks.
Am 841	SLM, SAAS		1996	40	80 km/h	1618 kW 920 kW
Am 842	Vossloh, SLM, SAAS		1992, 2003	4	100 km/h 80 km/h	1120 kW
Am 843	Vossloh		2003	63	100 km/h	1500 kW
Am 861	Thyssen Henschel, BBC		1976	5	85 km/h	1839 kW
Bm 840	SLM, SAAS		1976	40	75 km/h	883 kW
Bm 860	SLM, BBC, SAAS, Sulzer		1954	4	75 km/h	1250 kW

Zestawienie zostało sporządzone na podstawie źródła^[18]:

Oznaczenie	Typ	Zdjęcie	Początek produkcji	Liczba sztuk	Prędkość maks.	Zastosowanie
RABe 501	Stadler EC250 (Giruno)		2017	29	250 km/h	EuroCity
RABe 502 RABDe 503	Bombardier Twindexx IR 100 / IR 200 / IC 200		2012	62	200 km/h	InterCity InterRegio
RABe 503	Alstom ETR610 Pendolino		2007	19	250 km/h	EuroCity
RABDe 500	AdTranz-FIAT /Bombardier-Alstom ICN		1999	44	200 km/h	InterCity InterRegio
RABe 511	Stadler Dosto		2010	93	160 km/h	RegioExpress Regio S-Bahn
RABe 523 RABe 521	Stadler FLIRT		2004	148	160 km/h	Regioexpress Regio S-Bahn
RBDe 560 RBDe 561 RBDe 562 RBDe 566 RBDe 568	RBDe 4/4		1994	98	140 km/h	Regioexpress Regio S-Bahn
RABe 514	Siemens Desiro Double Deck		2005	61	140 km/h	S-Bahn Zurych
RABe 520 RABe 526	Stadler GTW(inne języki)		2002	30	115 km/h	RegioExpress Regio
TGV POS	TGV POS		2007	1	320 km/h	TGV Lyria

Zestawienie zostało sporządzone na podstawie źródła^[18]:

Oznaczenie	Typ	Zdjęcie	Początek produkcji	Liczba sztuk	Prędkość maks.	Zastosowanie
IC2000	Schindler Waggon(inne języki) IC2000		1997	341	200 km/h	InterCity InterRegio
Einheitswagen IV	Eurofima IV		1982	508	160 km/h 200 km/h	EuroCity InterCity InterRegio

SBB-CFF-FFS uruchamia pociągi pasażerskie następujących kategorii^[19]:

• Regio (Regionalzug, R) – pociągi regionalne, zatrzymują się na wszystkich stacjach, najczęściej obsługiwane elektrycznymi zespołami trakcyjnymi,
• S-Bahn (S) – pociągi szybkiej kolei miejskiej w 8 największych aglomeracjach (m.in. Zurych, Berno, Genewa), obsługiwane elektrycznymi zespołami trakcyjnymi,
• RegioExpress (RE) – lokalne, przyspieszone pociągi,
• InterRegio (IR) – przyspieszone pociągi na dalszych trasach, pomiędzy dwoma lub trzema kantonami,
• InterCity (IC) – dalekobieżne pociągi zatrzymujące się w największych miastach,
• InterCity N (ICN) – pociągi o standardzie InterCity obsługiwane elektrycznymi zespołami trakcyjnymi z wychylnym nadwoziem,
• EuroCity (EC) – pociągi międzynarodowe uruchamiane w porozumieniu z innymi przewoźnikami kolejowymi, m.in. Deutsche Bahn, SNCF, ÖBB,
• ICE / TGV – pociągi międzynarodowe we współpracy z DB oraz pod marką TGV Lyria (24% udziałów w spółce ma SBB-CFF-FFS, a 76% SNCF) do Niemiec i Francji.

 

 

 

• transport kolejowy w Szwajcarii

• Oficjalna strona SBB-CFF-FFS