Moskorzew

Moskorzew leży przy granicy z województwem śląskim, 28 kilometrów na południe od Włoszczowy i 66 kilometrów na południowy zachód od Kielc, na obszarze Niecki Włoszczowskiej. Na terenie wsi znajdują się źródła Białej Nidy.

Przez miejscowość przebiega droga krajowa nr 78 z Chmielnika do granicy z Czechami w Chałupkach. Na przystanku PKS zlokalizowanym przy tej drodze zatrzymują się autobusy dalekobieżne do Katowic, Ostrowca Świętokrzyskiego, Starachowic, Tarnobrzega oraz autobusy obsługujące trasy lokalne do Włoszczowy, Szczekocin, Jędrzejowa oraz innych miejscowości gminy.

• 1239 – pochodzący z Moskorzewa Jan herbu Pilawa realizuje misję poselską Bolesława Wstydliwego na Węgry
• 1334 – powstaje drewniany kościół w Moskorzewie. Potwierdzone dokumentami kościelnymi istnienie parafii w Moskorzewie
• 1386–1434 – okres panowania Władysława Jagiełły; Klemens z Moskorzewa pełni urząd podkanclerzego królewskiego, uczestniczy w zakładaniu Uniwersytetu i funduje trzy prebendy w katedrze wawelskiej
• 1387 – udział rycerza Mikołaja z Moskarzewa, podkanclerzego Królestwa Polskiego w orszaku królewskim Władysława Jagiełły i Jadwigi
• 1394 – podkanclerzy koronny Klemens Moskarzewski właściciel tej miejscowości buduje istniejący do dziś kościół murowany w Moskorzewie
• 1408 – śmierć Klemensa z Moskorzewa, pełniącego urząd podkanclerski w czasach Jagiełły; pochowany w ufundowanym przez siebie kościele w Moskorzewie. Z Klemensem występowali dwaj inni Pilawici bracia: Henryk i Sieciech z Moskarzewa.
• 1558 – Moskorzewscy oddają kościół na potrzeby zboru kalwińskiego
• 1560 – we wsi urodził się Hieronim Moskorzowski, późniejszy działacz reformacyjny braci polskich
• 1562 – zbór kalwiński zostaje przekształcony w zbór braci polskich
• 1626 – dziedzic Moskorzewa Remigiusz Moskorzewski funduje ołtarz św. Żołnierzy
• 1721 – właścicielem Moskorzewa zostaje Michał z Bogucic Bogucki
• 1780 – Moskorzew staje się własnością generała Michałowskiego
• 1794 – pożar kościoła i plebanii w Moskorzewie
• 1824 – Franciszek i Antonilia Dobieccy sprzedają wieś Janowi Kantemu Kowalskiemu
• 1827 – wieś Moskorzew liczy 206 mieszkańców zamieszkujących 31 domów
• 1893 – Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego wymienia wieś Moskorzew jako miejscowość położoną pomiędzy wsiami Goleniowy i Chlewiska, posiadającą murowany kościół fundacji Klemensa Pilawy, urząd gminny, gorzelnię, cegielnię, młyn wodny i tartak. Znajdują się tu 52 domy mieszkalne zamieszkiwane przez 523 mieszkańców.
• 1892–1906 – remont kościoła przeprowadzony przez Potockich, ówczesnych właścicieli Moskorzewa
• 2007 – rozpoczęcie prac renowacyjnych kościoła z funduszy UE

 

W kościele parafialnym, który jest byłym zborem zachowały się płyty nagrobkowe arianek: Barbary z Dąbrowskich Moskorzowskiej, Zofii z Sancygniowskich Karsznickiej oraz Doroty Moskorzowskiej. Wspomina o tym Józef Szymański w pracy „Szlakiem Braci Polskich”^[6].

• zespół kościoła parafialnego pw. św. Małgorzaty
  • kościół murowany w latach 1380 - 1394, restaurowany w latach 1892-1906
  • plebania murowana z przełomu XIX i XX wieku
  • cmentarz przykościelny z XIV wieku
• zespół cmentarza parafialnego
  • kaplica cmentarna z końca XIX wieku
  • cmentarz z początku XIX wieku
• zespół dworski (częściowo zburzony)
  • dwór drewniany z końca XVIII wieku; przebudowany na przełomie XIX i XX wieku
  • oficyna murowana z połowy XIX wieku
  • tzw. murowaniec z XVI wieku, według tradycji dawny budynek zboru Braci Polskich
  • stajnia murowana z połowy XIX wieku
  • spichlerz murowany z połowy XIX wieku
  • pozostałości parku z II połowy XIX wieku

• Hieronim Moskorzowski – działacz reformacyjny braci polskich, pisarz i wydawca.
• Leonard Świderski – proboszcz parafii Moskorzew, działacz ruchu księży patriotów, publicysta, autor książki Oglądały oczy moje^[7].

• Moskarzew, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 705 .