Moskorzew

Moskorzew

wieś
Kościół pw. św. Małgorzaty
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	włoszczowski
Gmina	Moskorzew
Liczba ludności (2021)	573[2]
Strefa numeracyjna	34
Kod pocztowy	29-130[3]
Tablice rejestracyjne	TLW
SIMC	0138425[4]
Położenie na mapie gminy Moskorzew Moskorzew
Położenie na mapie Polski Moskorzew
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Moskorzew
Położenie na mapie powiatu włoszczowskiego Moskorzew
50°38′47″N 19°55′50″E/50,646389 19,930556[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Moskorzew (daw. Moskarzew) – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie włoszczowskim, w gminie Moskorzew^[4][5].

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Moskorzew. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa częstochowskiego.

Miejscowość jest siedzibą gminy Moskorzew.

Moskorzew jest punktem początkowym żółtego szlaku turystycznego do Szczekocin (szlaku „kosynierów”), prowadzącego po polach bitwy pod Szczekocinami.

Moskorzew leży przy granicy z województwem śląskim, 28 kilometrów na południe od Włoszczowy i 66 kilometrów na południowy zachód od Kielc, na obszarze Niecki Włoszczowskiej. Na terenie wsi znajdują się źródła Białej Nidy.

Przez miejscowość przebiega droga krajowa nr 78 z Chmielnika do granicy z Czechami w Chałupkach. Na przystanku PKS zlokalizowanym przy tej drodze zatrzymują się autobusy dalekobieżne do Katowic, Ostrowca Świętokrzyskiego, Starachowic, Tarnobrzega oraz autobusy obsługujące trasy lokalne do Włoszczowy, Szczekocin, Jędrzejowa oraz innych miejscowości gminy.

• 1239 – pochodzący z Moskorzewa Jan herbu Pilawa realizuje misję poselską Bolesława Wstydliwego na Węgry
• 1334 – powstaje drewniany kościół w Moskorzewie. Potwierdzone dokumentami kościelnymi istnienie parafii w Moskorzewie
• 1386–1434 – okres panowania Władysława Jagiełły; Klemens z Moskorzewa pełni urząd podkanclerzego królewskiego, uczestniczy w zakładaniu Uniwersytetu i funduje trzy prebendy w katedrze wawelskiej
• 1387 – udział rycerza Mikołaja z Moskarzewa, podkanclerzego Królestwa Polskiego w orszaku królewskim Władysława Jagiełły i Jadwigi
• 1394 – podkanclerzy koronny Klemens Moskarzewski właściciel tej miejscowości buduje istniejący do dziś kościół murowany w Moskorzewie
• 1408 – śmierć Klemensa z Moskorzewa, pełniącego urząd podkanclerski w czasach Jagiełły; pochowany w ufundowanym przez siebie kościele w Moskorzewie. Z Klemensem występowali dwaj inni Pilawici bracia: Henryk i Sieciech z Moskarzewa.
• 1558 – Moskorzewscy oddają kościół na potrzeby zboru kalwińskiego
• 1560 – we wsi urodził się Hieronim Moskorzowski, późniejszy działacz reformacyjny braci polskich
• 1562 – zbór kalwiński zostaje przekształcony w zbór braci polskich
• 1626 – dziedzic Moskorzewa Remigiusz Moskorzewski funduje ołtarz św. Żołnierzy
• 1721 – właścicielem Moskorzewa zostaje Michał z Bogucic Bogucki
• 1780 – Moskorzew staje się własnością generała Michałowskiego
• 1794 – pożar kościoła i plebanii w Moskorzewie
• 1824 – Franciszek i Antonilia Dobieccy sprzedają wieś Janowi Kantemu Kowalskiemu
• 1827 – wieś Moskorzew liczy 206 mieszkańców zamieszkujących 31 domów
• 1893 – Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego wymienia wieś Moskorzew jako miejscowość położoną pomiędzy wsiami Goleniowy i Chlewiska, posiadającą murowany kościół fundacji Klemensa Pilawy, urząd gminny, gorzelnię, cegielnię, młyn wodny i tartak. Znajdują się tu 52 domy mieszkalne zamieszkiwane przez 523 mieszkańców.
• 1892–1906 – remont kościoła przeprowadzony przez Potockich, ówczesnych właścicieli Moskorzewa
• 2007 – rozpoczęcie prac renowacyjnych kościoła z funduszy UE

W kościele parafialnym, który jest byłym zborem zachowały się płyty nagrobkowe arianek: Barbary z Dąbrowskich Moskorzowskiej, Zofii z Sancygniowskich Karsznickiej oraz Doroty Moskorzowskiej. Wspomina o tym Józef Szymański w pracy „Szlakiem Braci Polskich”^[6].

• zespół kościoła parafialnego pw. św. Małgorzaty
  • kościół murowany w latach 1380 - 1394, restaurowany w latach 1892-1906
  • plebania murowana z przełomu XIX i XX wieku
  • cmentarz przykościelny z XIV wieku
• zespół cmentarza parafialnego
  • kaplica cmentarna z końca XIX wieku
  • cmentarz z początku XIX wieku
• zespół dworski (częściowo zburzony)
  • dwór drewniany z końca XVIII wieku; przebudowany na przełomie XIX i XX wieku
  • oficyna murowana z połowy XIX wieku
  • tzw. murowaniec z XVI wieku, według tradycji dawny budynek zboru Braci Polskich
  • stajnia murowana z połowy XIX wieku
  • spichlerz murowany z połowy XIX wieku
  • pozostałości parku z II połowy XIX wieku

• Hieronim Moskorzowski – działacz reformacyjny braci polskich, pisarz i wydawca.
• Leonard Świderski – proboszcz parafii Moskorzew, działacz ruchu księży patriotów, publicysta, autor książki Oglądały oczy moje^[7].

• Moskarzew, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 705 .