[go: up one dir, main page]
More Web Proxy on the site http://driver.im/

Komańcza (gmina)

gmina wiejska w województwie podkarpackim

Komańczagmina wiejska w południowej części województwa podkarpackiego, w powiecie sanockim, na pograniczu Beskidu Niskiego i Bieszczadów. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie krośnieńskim. Pod względem powierzchni jest trzecią co do wielkości gminą w Polsce.

Komańcza
gmina wiejska
Ilustracja
Siedziba urzędu gminy
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

sanocki

TERC

1817042

Siedziba

Komańcza

Wójt

Roman Bzdyk

Powierzchnia (2022)

387,72 km²

Populacja (2023)
• liczba ludności


4170[1]

• gęstość

10,8 os./km²

Nr kierunkowy

13

Kod pocztowy (2022)

38-543, 38-542

Tablice rejestracyjne

RSA

Adres urzędu:
Komańcza 166
38-543 Komańcza
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw

14[2][3]

Liczba miejscowości

24[3]

Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Komańcza”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko dolnej krawiędzi po prawej znajduje się punkt z opisem „Komańcza”
Ziemia49°20′N 22°04′E/49,336667 22,068889
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Siedziba gminy to Komańcza.

Według danych z 30 czerwca 2023 roku liczba ludności wynosiła 4170[4].

Położenie i struktura powierzchni

edytuj

Gmina Komańcza położona jest w dolinie Osławy i Osławicy, na granicy Bieszczadów i Beskidu Niskiego. Na jej terenie znajduje się pasmo Chryszczatej. Od południa gmina sąsiaduje ze słowackim krajem preszowskim.

Powierzchnia gminy obejmuje obszar 387,72 km²[5]. W strukturze użytkowania terenu dominują lasy, które zajmują 74,5% powierzchni gminy, a użytki rolne stanowią około 23%. Na grunty pozostałe przypada 2,5% powierzchni gminy.

Historia

edytuj

1934–1954

edytuj

Gmina zbiorowa Komańcza została utworzona 1 sierpnia 1934 roku w powiecie sanockim w woj. lwowskim z dotychczasowych jednostkowych gmin wiejskich: Czystohorb, Dołżyca, Duszatyn, Jawornik, Komańcza, Mików, Osławica, Prełuki, Radoszyce, Turzańsk i Wisłok Wielki[6]. Gminy te przekształcono 17 września 1934 w 11 gromad (sołectw) gminy Komańcza[7].

Gmina była w latach 19441947 terenem intensywnych walk Wojska Polskiego, Milicji Obywatelskiej i WOP z oddziałami UPA. W dniu 1 maja 1946 UPA spaliła w gminie Komańcza 50 gospodarstw.

Po wojnie gmina znalazła się w powiecie sanockim w nowo utworzonym woj. rzeszowskim. Według stanu z 1 lipca 1952 liczyła nadal 17 gromad[8].

Gmina została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[9]. Jej obszar wszedł w skład nowych gromad: Komańcza i Wisłok Wielki[10].

1973–

edytuj

Gminę Komańcza reaktywowano 1 stycznia 1973 w powiecie bieszczadzkim w woj. rzeszowskim w związku z kolejną reformą administracyjną[11]. Gmina objęła[12].:

Nowa gmina objęła obszar znacznie większy niż w odsłonie sprzed 1954 roku, ponieważ w jej skład weszły obszary należące dawniej do gminy Szczawne w powiecie sanockim (Kulaszne, Mokre, Rzepedź, Szczawne i Wysoczany) i do gminy Wola Michowa (Balnica, Łupków, Maniów, Smolnik, Szczerbanówka, Wola Michowa i Zubeńsko) w powiecie leskim, których nie reaktywowano.

1 czerwca 1975 roku gmina znalazła się w nowo utworzonym woj. krośnieńskim[13].

2 lipca 1976 do gminy Komańcza włączono część obszaru sołectwa Wola Niżna (Darów, Jasiel, Moszczaniec, Polany Surowiczne, Rudawkę Jaśliska i Surowicę) ze zniesionej gminy Jaśliska[14].

1 lutego 1977 od gminy Komańcza odłączono sołectwo Mokre, włączając je do nowej gminy Zagórz[15].

Od 1999 ponownie w powiecie sanockim, w nowym województwie podkarpackim.

1 stycznia 2017 z gminy wyłączono miejscowości: Darów, Jasiel, Moszczaniec, Polany Surowiczne, Rudawkę Jaśliska i Surowicę, włączając je do reaktywowanej w 2010 roku gminy Jaśliska w powiecie krośnieńskim[16].

Demografia

edytuj

Gminę zamieszkuje pewna grupa ludności autochtonicznej rusińskiej, która częściowo uniknęła przesiedleń z lat 1945–1947. Łemkowie osławiaccy kultywują tradycje kultury duchowej i materialnej górali wschodniobeskidzkich. Grupa ta stanowi jednak ok. 10% mieszkańców gminy.

Wśród polskiej ludności można wyróżnić zarówno autochtonów, którzy zamieszkiwali teren gminy przed 1947 rokiem (przed II wojną światową), jak i tych, którzy przybyli na teren gminy po 1947 roku z innych części powiatu sanockiego i bardziej odległych terenów. Polacy stanowią ok. 90% mieszkańców gminy.

Dane z 30.06.2023 roku[4]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 4170 100 2094 50,2 2076 49,8
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)
10.8 5,4 5,4

W spisie w 2011 roku 10,5% mieszkańców zadeklarowało się jako Ukraińcy[17].

Część gminy położona jest na terenie dwóch parków krajobrazowych: Ciśniańsko-Wetlińskiego i Jaśliskiego.

  • Piramida wieku mieszkańców gminy Komańcza w 2014 roku

Podział administracyjny

edytuj
Sołectwa
Czystogarb, Dołżyca, Komańcza, Mików, Nowy Łupków, Radoszyce, Rzepedź "Nad Osławicą", Rzepedź wieś, Smolnik, Szczawne-Kulaszne, Turzańsk, Wisłok Wielki, Wola Michowa, Wysoczany[2]
Pozostałe miejscowości
Duszatyn, Jawornik, Maniów, Osławica, Prełuki, Stary Łupków.
Nieistniejące miejscowości
Balnica, Szczerbanówka, Zubeńsko

Sąsiednie gminy

edytuj

Baligród, Bukowsko, Cisna, Jaśliska, Rymanów, gmina Zagórz. Od południa gmina sąsiaduje ze słowackim krajem preszowskim.

Przypisy

edytuj
  1. Gmina Komańcza w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-07-26], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  2. a b BIPgminy, sołectwa [dostęp 2019-12-31].
  3. a b Urząd Statystyczny w Rzeszowie (2023)
  4. a b Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2023-10-24].
  5. BiP | Urząd Gminy Komańcza [online], komancza.pl [dostęp 2023-10-24].
  6. Dz.U. z 1934 r. nr 69, poz. 649
  7. Lwowski Dziennik Wojewódzki. 1934, nr 19, poz. 113
  8. Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
  9. Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
  10. Uchwała Nr 33/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu sanockiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 18 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 30 listopada 1954 r., Nr. 11, Poz. 41)
  11. Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
  12. Uchwała Nr XVIII/56/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 4 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie rzeszowskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 grudnia 1972, Nr 16, Poz. 193).
  13. Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 19
  14. Dz.U. z 1976 r. nr 24, poz. 143
  15. Dz.U. z 1977 r. nr 2, poz. 11
  16. Dz.U. z 2016 r. poz. 1134
  17. Gminy, w których udział mniejszości narodowych, etnicznych lub społeczności posługującej się językiem kaszubskim wśród ogółu mieszkańców stanowił w 2011 roku co najmniej 10%. [dostęp 2016-09-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-16)].

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj