Jaśliska (gmina)
Jaśliska – gmina wiejska w województwie podkarpackim, w powiecie krośnieńskim. Siedzibą gminy są Jaśliska.
gmina wiejska | |||||||
Rynek w Jaśliskach | |||||||
| |||||||
Państwo | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||||
Powiat | |||||||
TERC |
1807102 | ||||||
Wójt |
Beata Madej | ||||||
Powierzchnia |
165,85 km² | ||||||
Populacja (2022) • liczba ludności |
| ||||||
• gęstość |
13 os./km² | ||||||
Kod pocztowy |
38-485, 38-542 | ||||||
Tablice rejestracyjne |
RKR | ||||||
Adres urzędu: Jaśliska 17138-485 Jaśliska | |||||||
Szczegółowy podział administracyjny | |||||||
| |||||||
Położenie na mapie powiatu krośnieńskiego | |||||||
Położenie na mapie Polski | |||||||
Położenie na mapie województwa podkarpackiego | |||||||
49°27′N 21°48′E/49,442778 21,803611 | |||||||
Strona internetowa | |||||||
Biuletyn Informacji Publicznej |
Historia
edytujJako zbiorowa gmina wiejska jednostka funkcjonowała wcześniej w latach 1934–1954 i 1973–1976[4] w woj. lwowskim, rzeszowskim i krośnieńskim. Siedzibą władz gminy były Jaśliska, które do 1934 Jaśliska posiadały prawa miejskie, choc za II RP funkcjonowały już jako wiejska gmina jednostkowa.
1934–1954
edytujGmina zbiorowa Jaśliska została utworzona 1 sierpnia 1934 roku w powiecie sanockim w woj. lwowskim z dotychczasowych jednostkowych gmin wiejskich: Czeremcha, Daliowa, Darów, Jasiel, Jaśliska, Kamionka, Lipowiec, Moszczaniec, Polany Surowiczne, Posada Jaśliska, Rudawka Jaśliska, Surowica, Szklary, Wola Niżna, Wola Wyżna i Zawadka Rymanowska[5]. Gminy te przekształcono 17 września 1934 w 16 gromad (sołectw) gminy Jaśliska[6].
Po wojnie gmina znalazła się w powiecie sanockim w nowo utworzonym woj. rzeszowskim. Według stanu z dnia 1 lipca 1952 roku gmina składała się nadal z 16 gromad: Czeremcha, Daliowa, Darów, Jasiel, Jaśliska, Kamionka, Lipowiec, Moszczaniec, Polany Surowiczne, Posada Jaśliska, Rudawka Jaśliska, Surowica, Szklary, Wola Niżna, Wola Wyżna i Zawadka Rymanowska[7].
Gmina została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[8]. Jej obszar wszedł w skład nowych gromad: Jaśliska i Wisłok Wielki w powiecie sanockim[9]. oraz gromady Trzciana w powiecie krośnieńskim[10].
1973–1976
edytujGminę wiejską Jaśliska reaktywowano 1 stycznia 1973 w powiecie krośnieńskim w woj. rzeszowskim w związku z kolejną reformą administracyjną[11]. Gmina objęła 14 obrębów ewidencyjnych w 4 sołectwach[12].:
- Daliowa (obręby ewidencyjne Daliowa, Szklary),
- Jaśliska (obręby ewidencyjne Czeremcha, Lipowiec, Jaśliska),
- Posada Jaśliska (obręb ewidencyjny Posada Jaśliska),
- Wola Niżna (obręby ewidencyjne Darów, Jasiel, Moszczaniec, Polany Surowiczne, Rudawka Jaśliska, Surowica, Wola Wyżna).
Nowa gmina Jaśliska objęła obszar nieco mniejkszy niż w odsłonie sprzed 1954 roku, ponieważ w jej skład nie weszły Kamionka i Zawadka Rymanowska, które włączono do gminy Dukla w powiecie krośnieńskim.
W 1974 roku liczyła 2348 mieszkańców.
1 czerwca 1975 roku gmina znalazła się w nowo utworzonym woj. krośnieńskim[13].
2 lipca 1976 roku gmina została zniesiona, a jej tereny włączono do gmin[14]:
- Dukla – obszary sołectw: Daliowa (Daliowa i Szklary), Jaśliska (Jaśliska, Lipowiec i Czeremcha), Posada Jaśliska (Posada Jaśliska) oraz część obszaru sołectwa Wola Niżna (Wola Niżna i Wola Wyżna);
- Komańcza – część obszaru sołectwa Wola Niżna (Darów, Jasiel, Moszczaniec, Polany Surowiczne, Rudawka Jaśliska i Surowica).
Reaktywacja w 2010
edytujWniosek o reaktywowanie gminy Jaśliska w 2006 roku spotkał się z negatywną opinią MSWiA, które uznało, że dążenie do podziału gmin jest tendencją przeciwną do kierunku polityki państwa, polegającej na utrzymaniu jednostek dużych i silnych, gdyż takie jednostki posiadają większe możliwości budżetowe, większą zdolność absorpcji środków unijnych, a także efektywniej gospodarują środkami publicznymi. Projektowana gmina Jaśliska liczyłaby zaledwie 2077 mieszkańców i byłaby jednostką o słabym potencjale gospodarczym, co miałoby wpływ na jej niewielkie możliwości dochodowe. Także, proponowany podział spowodowałby osłabienie pozycji nowo powstałych gmin Dukla i Jaśliska, zwłaszcza ich zdolności finansowych i inwestycyjnych[15].
31 marca 2008 radni z Dukli podjęli ponowną uchwałę o podziale gminy i utworzeniu z jej części nowej gminy Jaśliska. Wniosek złożony w tym roku oparty był na dokumentach załączonych do wniosku rozstrzygniętego negatywnie dwa lata temu. W tej sytuacji MSWiA uznało, że w przypadku negatywnych rozstrzygnięć zainteresowani wnioskodawcy mogą ponownie wystąpić do ministra właściwego do spraw administracji publicznej, lecz wnioski te muszą być opracowane na nowo. W tej sytuacji wniosek Dukli o utworzeniu nowej gminy Jaśliska pozostał bez rozpatrzenia[16].
Po trzeciej próbie, zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 28 lipca 2009 roku, gmina została reaktywowana 1 stycznia 2010[17]. Tym razem MSWiA pominęło uwarunkowania ekonomiczne, uzasadniając pozytywną decyzję argumentami socjalnymi i geograficznymi, takimi jak: wola mieszkańców lokalnej społeczności, lokalne więzi społeczne, historyczne i gospodarcze, jednorodność terytorium pod względem osadniczym oraz zwartość zamieszkałego terenu i jego znaczne oddalenie od siedziby dotychczasowej gminy Dukla, co stanowiło znaczne utrudnienie – zwłaszcza w okresie zimowym – ze względu na trudne warunki terenowe (położenie w obszarze górskim)[18]. Na obszar gminy złożyły się następujące wsie wchodzące dotychczas w skład gminy Dukla: Czeremcha, Daliowa, Jaśliska, Lipowiec, Posada Jaśliska, Szklary, Wola Niżna, Wola Wyżna.
1 stycznia 2017 roku do gminy włączono jeszcze z gminy Komańcza obręby ewidencyjne: Darów o powierzchni 955,86 ha, Jasiel o powierzchni 1341,99 ha, Moszczaniec o powierzchni 1508,87 ha, Polany Surowiczne o powierzchni 1508,15 ha, Rudawka Jaśliska o powierzchni 422,97 ha, i Surowica o powierzchni 984,87 ha (czyli obszary należące do gminy Jaśliska przed jej zniesieniem w 1976 roku)[19].
Demografia
edytuj- Dane z dnia 31.12.2017 roku[1].
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
---|---|---|---|---|---|---|
jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
populacja | 2 227 | 100 | 1 131 | 50,8 | 1096 | 49,2 |
gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
21 | 11 | 10 |
- Piramida wieku mieszkańców gminy Jaśliska w 2014 roku[1].
Sołectwa
edytujDaliowa, Jaśliska, Moszczaniec, Posada Jaśliska, Szklary i Wola Niżna[2]
Miejscowości niesołeckie
edytujDarów, Czeremcha, Jasiel, Lipowiec, Polany Surowiczne, Rudawka Jaśliska, Surowica, Wola Wyżna
Sąsiednie gminy
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c Gmina Jaśliska w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ a b Strona gminy, o gminie. [dostęp 2019-12-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-17)].
- ↑ a b Urząd Statystyczny w Rzeszowie.
- ↑ Od 1 sierpnia 1934 do 28 września 1954 oraz od 1 stycznia 1973 do 1 lipca 1976.
- ↑ Dz.U. z 1934 r. nr 69, poz. 649.
- ↑ Lwowski Dziennik Wojewódzki. 1934, nr 19, poz. 113
- ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa.
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
- ↑ Uchwała Nr 33/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu sanockiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 18 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 30 listopada 1954 r., Nr. 11, Poz. 41)
- ↑ Uchwała Nr 24/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu krośnieńskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 18 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 30 listopada 1954 r., Nr. 11, Poz. 41)
- ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
- ↑ Uchwała Nr XVIII/56/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 4 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie rzeszowskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 grudnia 1972, Nr 16, Poz. 193).
- ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 19
- ↑ Dz.U. z 1976 r. nr 24, poz. 143.
- ↑ Uzasadnienie MSWiA (2006).
- ↑ Pismo MSWiA ws utworzenia gminy Jaśliska.
- ↑ Dz.U. z 2009 r. nr 120, poz. 1000 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 lipca 2009 r. w sprawie utworzenia, ustalenia granic i nazw gmin oraz siedzib ich władz, ustalenia granic niektórych miast oraz nadania niektórym miejscowościom statusu miasta.
- ↑ Projekt Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia .... 2009 r. w sprawie utworzenia, ustalenia granic i nazw gmin oraz siedzib ich władz, ustalenia granic niektórych miast oraz nadania niektórym miejscowościom statusu miasta (skierowany do uzgodnień międzyresortowych z terminem na zgłaszanie ewentualnych uwag do dnia 14 lipca 2009 r.).
- ↑ Dz.U. z 2016 r. poz. 1134.