Śpiączka
Śpiączka (z gr. κῶμα koma, co znaczy głęboki sen[1], łac. coma) – głębokie zaburzenie świadomości i przytomności, związane z rozpadem cyklu czuwania i wzbudzenia, objawiające się brakiem reakcji nawet na silne bodźce oraz uogólnionym bezruchem[2].
| Coma |
Często jest wynikiem urazu pnia mózgu[3], występuje też przy uszkodzeniu tworu siatkowatego rdzenia kręgowego. Może to być uszkodzenie pierwotne lub wtórne, powstałe w sposób pośredni wskutek np. procesu ekspansywnego lub uszkodzenia pochodzenia naczyniowego.
Śpiączka może być również wynikiem zaburzeń powodujących rozlane uszkodzenie systemu nerwowego, np. w przebiegu zatrucia, bez względu na przyczynę.
Typowymi objawami śpiączki są: brak reakcji na bodźce, brak spontanicznych ruchów, brak odruchów, brak kontaktu słownego[4].
Najczęstsze przyczyny śpiączek
edytuj- urazy mózgu, a konkretnie stłuczenie pnia mózgu, rzadziej uraz obejmujący obie półkule mózgu[3].
- zaburzenia metaboliczne
- rozlane uszkodzenia mózgu
- zatrucie lekami
- zapalenie mózgu,
- krwawienie podpajęczynówkowe,
- zmiany nadnamiotowe
- krwawienie (sprawdzić, czy jest ślad urazu)
- śródmózgowe
- podtwardówkowe
- nadtwardówkowe
- udar mózgu
- guz mózgu
- ropień mózgu
- krwawienie (sprawdzić, czy jest ślad urazu)
- zmiany podnamiotowe
- udar pnia mózgu
- krwawienia do mostu
- krwawienia do móżdżku
- zaburzenia psychiczne
- choroby zakaźne
Ocena stopnia śpiączki (Skala Glasgow)
edytujAby ocenić stopień śpiączki, stosowany jest schemat postępowania zaproponowany przez Teasdal i Jenneta (1974 r.). Polega on na ocenie otwierania oczu, najlepszej odpowiedzi werbalnej oraz najlepszej odpowiedzi ruchowej na zadany bodziec. Parametry te należy rozpatrywać łącznie z odruchami źrenicznymi, odruchami „głowy lalki”, ciśnieniem tętniczym, oddechem, tętnem, temperaturą ciała.
Skala Glasgow (GCS, na podstawie schematu Teasdale i Jennetta 1974 r.)
- otwieranie oczu
- 1 – brak
- 2 – na ból
- 3 – na polecenie
- 4 – spontanicznie
- kontakt słowny
- 1 – brak
- 2 – niezrozumiałe dźwięki, pojękiwanie
- 3 – niewłaściwe słowa lub krzyk
- 4 – mowa chaotyczna, uwaga zachowana
- 5 – zorientowany co do miejsca, czasu i własnej osoby
- reakcja ruchowa
- 1 – brak
- 2 – reakcja wyprostna na ból (sztywność z odmóżdżenia)
- 3 – reakcja zgięciowa na ból (sztywność z odkorowania)
- 4 – celowe ruchy zmierzające do uniknięcia bodźca bólowego (zginanie – wycofywanie kończyny)
- 5 – lokalizuje ból
- 6 – spełnia polecenia
Klasyfikacja ICD10
edytuj| kod ICD10 | nazwa choroby |
|---|---|
| ICD-10: R40.2 | Śpiączka, nieokreślona |
| ICD-10: E03.5 | Śpiączka w obrzęku śluzowatym |
| ICD-10: E15 | Śpiączka hipoglikemiczna niecukrzycowa |
| ICD-10: P91.5 | Śpiączka noworodka |
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ John A. Wilson, Helge J. Nordal, EEG in connection with coma, „Tidsskrift for Den Norske Laegeforening: Tidsskrift for Praktisk Medicin, Ny Raekke”, 133 (1), 2013, s. 53–57, DOI: 10.4045/tidsskr.11.1432, ISSN 0807-7096, PMID: 23306996 [dostęp 2018-06-04].
- ↑ Anna Herzyk: Neuropsychologia kliniczna wobec zjawisk świadomości i nieświadomości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 57. ISBN 978-83-01-16578-9.
- ↑ a b Norkowski 2013 ↓, s. 15.
- ↑ M. Pąchalska: Neuropsychologia kliniczna. Urazy pnia mózgu. T. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 235.
Bibliografia
edytuj- James L. Bernat. Chronic disorders of consciousness. „The Lancet”. Nr 9517. 367 (2006). s. 1181–1192. DOI: 10.1016/S0140-6736(06)68508-5.
- Jacek Norkowski OP: Śpiączka. W: Tenże: Człowiek umiera tylko raz. Mało znane fakty dotyczące śpiączki, stanu wegetatywnego i śmierci mózgowej. Warszawa: Thaurus, 2013, s. 11-18. ISBN 978-83-64124-00-6.