Zeuksis z Heraklei

Zeuksis z Heraklei

Ζεύξις

Zeuksis z Heraklei
Data i miejsce urodzenia	2. poł. V w. p.n.e. Heraklea
Dziedzina sztuki	malarstwo
Multimedia w Wikimedia Commons

Zeuksis z Heraklei – malarz grecki, działający około 430–390 p.n.e., czołowy przedstawiciel iluzjonizmu w starożytnym malarstwie greckim^[1].

Pochodził z południowoitalskiej Heraklei w Lukanii. Właściwe jego imię to Zeuksippos. Był uczniem Demofilosa z Himery lub Neseusa z Tazos, a być może terminował u obu. Pracował głównie w Atenach, Efezie i Pelli (na dworze macedońskiego króla Archelaosa). Zyskał tak wielką sławę i ogromny majątek, że po Olimpii przechadzał się w płaszczu ze swym imieniem wyszytym złotymi literami, a pod koniec artystycznej kariery nie sprzedawał swoich prac, lecz je ofiarowywał, uznając, że nie ma na nie ceny. Był rywalem Parrasjosa; sławny stał się ich „pojedynek”, w którym Zeuksis musiał uznać wyższość przeciwnika. Sokrates, choć znany ze swej pychy, nazwał Zeuksisa kalos kagathos.

Według przekazów zmarł ze śmiechu podczas malowania obrazu przedstawiającego Afrodytę. Staruszka, która zamówiła u niego dzieło, zażądała bowiem, aby posłużył się nią jako modelką przy tworzeniu wizerunku pięknej bogini. Tak absurdalna propozycja wywołała u artysty śmiertelny atak śmiechu.

• ZdzisławZ. Piszczek ZdzisławZ. (red.), Mała encyklopedia kultury antycznej. A-Z, wyd. 5, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983, s. 183, 802, ISBN 83-01-03529-3, OCLC 749301902 .
• Zeuksis z Heraklei, [w:] Encyklopedia sztuki starożytnej. Europa, Azja, Afryka, Ameryka, praca zbiorowa, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1998, s. 615, ISBN 83-01-12466-0, OCLC 749531685 [dostęp 2022-01-30] .
• GuyG. Rachet GuyG., Słownik cywilizacji greckiej, Katowice: Wydawnictwo „Książnica”, 2006, s. 416, ISBN 83-7132-919-9, OCLC 749560502 .