Zdzisław Rajewski

Zdzisław Adam Rajewski

Data i miejsce urodzenia	22 października 1907 Dubin
Data i miejsce śmierci	2 czerwca 1974 Warszawa
Zawód, zajęcie	archeolog
Narodowość	polska
Tytuł naukowy	profesor
Małżeństwo	Ludmiła Durczewska (1936)
Dzieci	Elżbieta, Sława, Jolanta
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Zdzisław Adam Rajewski (ur. 22 października 1907 w Dubinie, zm. 2 czerwca 1974 w Warszawie) – polski archeolog, profesor, dyrektor Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie^[1], Rady Naukowej Instytutu Historii Kultury Materialnej PAN od 1953.

Był synem Antoniego i Gabrieli z Wybieralskich^[a]. Ukończył Gimnazjum Państwowe im. Marii Magdaleny w Poznaniu, a następnie studia Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Poznańskiego (1927–1931). W 1936 roku uzyskał doktorat za pracę Wielkopolskie cmentarzyska rzędowe okresu wczesnodziejowego^[b].

Od 1934 do 1939 wspólnie z Józefem Kostrzewskim kierował badaniami w Biskupinie, a także innymi badaniami wykopaliskowymi (m.in. w Komorowie), ratowniczymi (w Szelejewie) i powierzchniowymi na terenie Wielkopolski. Wraz z Kostrzewskim należał do twórców polskiej szkoły archeologicznej, wdrażał nowoczesne metody w muzealnictwie i wystawiennictwie^[1].

W 1936 poślubił Ludmiłę Durczewską^[c], z którą miał 3 córki: Elżbietę (żona Zbigniewa Bukowskiego), Sławę (żona Krzysztofa Nowińskiego - archeologa, redaktora naczelnego Spotkania z Zabytkami) i Jolantę^[1].

Po II wojnie światowej był współzałożycielem Instytutu Zachodniego i dyrektorem Oddziału Instytutu w Lesznie (1 kwietnia 1945 do 30 czerwca 1946). Od lipca 1946 był wicedyrektorem Instytutu Badań Starożytności Słowiańskich przy UP (od 1950 jako Kierownictwo Badań nad Początkami Państwa Polskiego)^[1].

W lipcu 1948 powołany na dyrektora Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie^[1].

Był redaktorem czasopism, m.in. Wiadomości Archeologicznych, Materiałów Starożytnych, Materiałów Wczesnośredniowiecznych, Archeologii Polski. Należał do Rady Naukowej Instytutu Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk, Rady Programowej Muzealnictwa w Ministerstwie Kultury i Sztuki, polskiego komitetu International Council of Museums, Międzynarodowej Unii Nauk Pro- i Protohistorycznych, prezydium Unii Archeologii Słowiańskiej^[1].

Organizował wystawy, m.in. „Początki Państwa Polskiego”, „Hallstatt” (we współpracy z Naturhistorisches Muzeum w Wiedniu)^[1].

Zmarł nagle 2 czerwca 1974 w Warszawie^[1], pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A35-2-5)^[2].

• Wielkopolskie cmentarzyska rzędowe okresu wczesnodziejowego [w:] Przegląd Archeologiczny 1937, tom 6.
• Biskupin i jego okolice. 10 tysięcy lat historii.

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1964)
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (11 lipca 1955)^[3]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1 maja 1953)^[4]
• Złoty Krzyż Zasługi (11 listopada 1936)^[5]
• Medal 30-lecia Polski Ludowej
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)^[6]
• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego
• Odznaka Honorowa Gryfa Pomorskiego
• Złota Odznaka „Za opiekę nad zabytkami”
• Złota Odznaka „Za zasługi dla województwa warszawskiego”
• Medal „Zasłużony dla Archeologii Polskiej”

• Państwowa Nagroda Naukowa II stopnia (zespołowa) w dziedzinie nauk humanistycznych za dotychczasowe wyniki badań wykopaliskowych i koncepcyjnych, dotyczących powstania Państwa Polskiego (29 lipca 1950)^[7]
• Nagroda Województwa Bydgoskiego I stopnia w dziedzinie kultury i nauki (1960)
• Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia za całokształt osiągnięć w dziedzinie archeologii (1965)
• Nagroda Miasta Stołecznego Warszawy za osiągnięcia w dziedzinie upowszechniania kultury (1965)

• Janosz Stanisław, Zdzisław Rajewski (1907–1974), „Fontes Archaelogici Posnanienses”, t. 24 (1973), s. 280–282.
• Kurnatowska Zofia, Zgon Zdzisława Rajewskiego (22 X 1907 – 2 VI 1974), „Slavia Antiqua”, 21 (1974), s. 291–292.
• Janosz Stanisław: Wspomnienie o profesorze doktorze Zdzisławie Rajewskim. Z żałobnej karty [w:] Kronika Miasta Poznania 3/1975, s. 137–140, fot.