Zawadzkie

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: Zawadzkie (ujednoznacznienie).

Zawadzkie

miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Fragment centrum miasta
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Powiat	strzelecki
Gmina	Zawadzkie
Data założenia	XIX wiek
Prawa miejskie	1962
Burmistrz	Michał Rytel
Powierzchnia	16,46[1] km²
Populacja (01.01.2024) • liczba ludności • gęstość	6358[1] 386,3 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 77
Kod pocztowy	47-120
Tablice rejestracyjne	OST
Położenie na mapie gminy Zawadzkie Zawadzkie
Położenie na mapie Polski Zawadzkie
Położenie na mapie województwa opolskiego Zawadzkie
Położenie na mapie powiatu strzeleckiego Zawadzkie
50°36′34″N 18°28′48″E/50,609444 18,480000
TERC (TERYT)	1611074
SIMC	0966004
Urząd miejski ul. Dębowa 13 47-120 Zawadzkie
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Zawadzkie (niem. Zawadzki)^[2] – miasto na Górnym Śląsku^[3], w województwie opolskim, w powiecie strzeleckim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Zawadzkie. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do starego woj. opolskiego.

Według danych GUS z 1 stycznia 2024 r. miasto liczyło 6358 mieszkańców^[1].

Zawadzkie powstało pod koniec XIX wieku jako kolonia robotnicza przy nowo powstałej hucie w 1836. Nazwa pochodzi od nazwiska dyrektora dóbr hrabiego Andreasa Renarda – właściciela tych ziem, Franciszka von Zawadzky'ego; wcześniej teren ten nazywany był Moczydoły. W 1869 r. w miejscowości powstało pierwsze na Górnym Śląsku polskie Towarzystwo Pożyczkowe wzorowanego na podobnych instytucjach działających w Wielkopolsce. Jego organizatorami byli Ślązacy: Juliusz Szaflik (Schafflik), sekretarzem poeta Juliusz Ligoń, a skarbnikiem Wojciech Szaflik (Schafflik)^[4]. W 1880 powstało Stare Zawadzkie, a w 1888 Żydownia, zwana też Palestyną – osada ufundowana przez wrocławskiego Żyda Izraela Pinczowera. Miejscowości połączono administracyjnie w 1897, nadając jednocześnie nazwę Zawadzkie. Nowa osada już w XIX wieku posiadała stację kolejową, szkoły, szpital i aptekę, miała charakter przemysłowy, miejski. W Zawadzkiem istniały też dwa kościoły: katolicki i ewangelicki. W plebiscycie górnośląskim przeprowadzonym 20 marca 1921 w Zawadzkiem za Polską głosowało 1156 osób (59,8%), za Niemcami zaś 778 osób (40,2%). Pomimo to miejscowość pozostała wtedy w granicach Niemiec^[5]. W czasach powstań śląskich wyrabiano w Zawadzkiem działa dla polskich powstańców. Było to w roku 1921.

W okresie panowania hitlerowskiego reżimu, od 3 września 1936 do przejęcia przez polską administrację miejscowości w 1945, nosiła nazwę Andreashütte^[2].

Najbardziej widoczny akcent obecnego krajobrazu miasta, 96-metrowy komin głównej kotłowni huty, wzniesiono w latach I wojny światowej. Zawadzkie rozbudowywało się zarówno w okresie dwudziestolecia międzywojennego, jak i w PRL.

W latach 1945–1954 miejscowość stanowiła odrębną gminę Zawadzkie. W 1954 nadano miejscowości status osiedla typu miejskiego, a 7 lipca 1962 prawa miejskie. Awans do roli ośrodka miejskiego spowodowany był napływem nowych mieszkańców po uruchomieniu w 1961 walcowni oraz ciągarni rur.

W 1955 roku na ul. ks. Wajdy postawiono, z inicjatywy miejscowej huty, pomnik ku czci powojennego patrona huty – gen. Świerczewskiego^[6]. W 1966 otwarto liceum ogólnokształcące. W 1972 utworzono gminę miejsko-wiejską Zawadzkie, obejmującą oprócz miasta sołectwa Kielcza i Żędowice. W 1975 oddano do użytku halę widowiskowo-sportową.

31 grudnia 1961 do osiedla Zawadzkie włączono przysiółki Dębnik i Kąty z gromady Pietrówka w tymże powiecie^[7].

W 1997 Zawadzkie nawiedziła powódź tysiąclecia, która szczęśliwie zalała tylko najniżej położoną ulicę Kilińskiego i spowodowała lokalne podtopienia. W 2010 kolejna wielka powódź spowodowała przelanie stawu hutniczego, którego wody uszły na główną ulicę Zawadzkiego, po raz pierwszy w historii zalewając śródmieście miasta.

W 2010 oddano do użytku nowy budynek gimnazjum. Jest on usytuowany na terenie szkoły podstawowej, całość tworzy obecnie funkcjonalny zespół.

W 2012 oddano do użytku kompleks rekreacyjny na os. Powstańców Śl. z jego największą atrakcją, dwoma wyspami wybudowanymi na pobliskim stawie hutniczym. Ich zwyczajowa nazwa to „znikające wyspy”. Kompleks jest chętnie odwiedzany przez dzieci i spacerowiczów, zwłaszcza w okresie letnim. Nazwa „znikające” wzięła się stąd, że w projekcie zapisano budowę jednej wyspy i remont drugiej, tymczasem ta druga nigdy nie istniała.^{[potrzebny przypis]}

• Piramida wieku mieszkańców Zawadzkiego w 2014 roku^[8].

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[9]:

• mogiła zbiorowa powstańców śląskich, na cmentarzu rzym.-kat., z 1921 r.
• pałacyk myśliwski, ul. Czarna, z XIX/XX w.

Miasto posiada szereg obiektów rekreacyjnych i sportowych: halę sportową z gabinetami odnowy i siłownią, boiska do gry w piłkę nożną, siatkówkę i koszykówkę oraz kort tenisowy. Ponadto w mieście działają trzy kluby sportowe:

• KS Stal (klub powrócił do historycznej nazwy) (piłka nożna)
• ASPR Zawadzkie (szczypiorniści)
• klub karate „Nidan”^[10]
• SMK KM Zawadzkie (wcześniej Klub Modelarski Zawadzkie)

W Zawadzkiem funkcjonują trzy szkoły: Publiczna Szkoła Podstawowa, Publiczne Gimnazjum i Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w ramach którego funkcjonują Liceum Ogólnokształcące im. Mieszka I, Technikum i Branżowa Szkoła I Stopnia.

• Kościół rzymskokatolicki:
  • parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa
  • parafia Świętej Rodziny
• Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP:
  • filiał Zawadzkie parafii ewangelicko-augsburskiej w Lasowicach Wielkich^[11]
• Świadkowie Jehowy:
  • zbór Zawadzkie-Dobrodzień (Sala Królestwa: Ozimek, ul. Wyzwolenia 58b)^[12]

Miasta partnerskie Zawadzkiego^[13]

Miasto	Kraj	Data podpisania umowy
Dubnica nad Váhom	Słowacja	1998
Wahrenbrück	Niemcy	1999
Bockenem	Niemcy	2002
Czortków	Ukraina	?
Otrokovice	Czechy	?
Vác	Węgry	2016

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Zawadzkiem‎‎.

• Zawadzkie (stacja kolejowa)

• UMiG Zawadzkie: Historia Zawadzkiego.
• Dawne Zawadzkie
• Zawadzki (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 483 .