Vitus Bering

Vitus Jonassen Bering

Rekonstrukcja pośmiertna twarzy Vitusa Jonassena Beringa
Data i miejsce urodzenia	1681 Horsens
Data i miejsce śmierci	19 grudnia 1741 Wyspa Beringa
Zawód, zajęcie	żeglarz
Multimedia w Wikimedia Commons

Vitus Jonassen Bering (znany wśród rosyjskich żeglarzy jako Iwan Iwanowicz^[1]; ur. 1681 w Horsens, zm. 8 grudnia^?/19 grudnia 1741 na Wyspie Beringa koło Kamczatki^[2]) – żeglarz pochodzenia duńskiego w służbie rosyjskiej marynarki, badacz Cieśniny Beringa i Alaski, odkrywca Wysp Komandorskich^[3].

Po podróży do Indii Wschodnich wstąpił do marynarki rosyjskiej. W 1724 roku Piotr I mianował go liderem wyprawy mającej ustalić, czy istnieje połączenie lądowe pomiędzy Azją a Ameryką Północną. Po pokonaniu Syberii, 13 lipca 1728 roku wypłynął z Kamczatki i w sierpniu przepłynął przez Cieśninę Beringa do Oceanu Arktycznego. Niesprzyjająca pogoda uniemożliwiła dokładną obserwację^[4]. Pomimo niezauważenia wybrzeża Ameryki Północnej, Bering uznał, że Syberia nie jest połączona z Ameryką, potwierdzając tym samym zapomniane odkrycie Siemiona Dieżniowa z 1648 roku^[4][5]. Z powodu mgły, Bering nie dostrzegł Wysp Komandorskich. W 1730 roku Bering wraz z załogą powrócił do Sankt Petersburga^[6].

Druga wyprawa (znana jako Wielka Ekspedycja Północna, lub też Polarna) odbyła się w latach 1733–1743. W wyprawie uczestniczyło ponad sto osób (głównie Rosjan, Niemców i Skandynawów). Druga wyprawa składała się z trzech ekspedycji, mającej na celu zbadania rosyjskiego wybrzeża północnego, eksploracji wód Oceanu Spokojnego między Japonią i Stanami Zjednoczonymi oraz Syberii Wschodniej i Dalekiego Wschodu. Bering wziął udział w drugiej ekspedycji, badającej wody Pacyfiku^[6]. W załodze Beringa znaleźli się między innymi: Siemion Czeluskin (odkrywca i badacz Przylądku Czeluskin, najbardziej na północ wysuniętego punktu Eurazji) oraz Chariton i Dmitrij Łaptiewowie (autorzy opisu brzegów Arktyki oraz części Oceanu Północnego, nazwanego później na ich cześć Morzem Łaptiewów)^[7].

W 1737 roku Vitus Bering i Aleksiej Czirikow dotarli do Ochocka, gdzie przygotowali się do wyprawy. Budowa okrętów „Św. Piotr” i „Św. Paweł” trwała trzy lata^[8]. Statki opuściły Ochock we wrześniu 1740 roku, kierując się do Pietropawłowska na Kamczatce. Okręty odpłynęły z Pietropawłowska 4 czerwca 1741 roku. Po kilkunastu dniach żeglugi statki rozdzieliły się przez niesprzyjającą pogodę.

Dowodzony przez Czirikowa „Św. Paweł” dotarł 15 lipca do wybrzeży Alaski. W celu uzupełnienia zapasów wody i żywności Czirikow wysłał na ląd kolejno dwie szalupy z 15 ludźmi, ale żadna z nich nie wróciła. W trudnych warunkach, żeglując wzdłuż archipelagu Aleutów, statek wrócił do Pietropawłowska 10 października^[9]. Ostatecznie statek zdołał powrócić do Sankt Petersburga^[4][10]. Dzięki wyprawie Czirikowa powstały mapy północnego Oceanu Spokojnego z usytuowaniem wybrzeży Ameryki Północnej.

Dowodzony przez Beringa „Św. Piotr” dotarł do wyspy Kodiak, co umożliwiło uczestniczącym w wyprawie naukowcom zbadanie tamtejszej roślinności. W drodze powrotnej Bering płynął wzdłuż Wysp Aleuckich^[10]. Chorując na szkorbut nie był w stanie dowodzić statkiem, zwłaszcza w czasie sztormowej pogody. Dowództwo oddał w ręce porucznika Svena Vaxela, a sam prawie nie opuszczał kajuty. Na początku listopada 1741 r. „Św. Piotr” rozbił się na brzegu Wyspy Beringa. Znaczna część załogi zmarła na wyspie, a wśród nich i sam Bering (8 grudnia)^[9]. Po przezimowaniu pozostali z materiału pochodzącego z wraku statku zbudowali barkę, którą 26 sierpnia 1742 r. 31 ocalałych marynarzy^[9] powróciło do Pietropawłowska na Kamczatce^[4].

Na wniosek angielskiego kapitana Jamesa Cooka, cieśninie, do której Bering dotarł podczas trzeciej wyprawy, nadano nazwę Cieśniny Beringa^[11].

• Zbigniew Długosz: Historia odkryć geograficznych i poznania Ziemi. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001. ISBN 83-01-13522-0.
• Przemysław J. Sieradzan. Wyspy Aleuckie i Komandorskie w kontekście rywalizacji wielkich mocarstw o hegemonię na Północnym Pacyfiku. „Nowa Polityka Wschodnia”. 2 (5), 2013. 
• Katarzyna Walasek. Rosyjska Ameryka, rosyjska Arktyka. Między historią a współczesnością. „Przegląd Geopolityczny”. 6, 2013.