Takeo Fukuda

Takeo Fukuda

福田 赳夫

Takeo Fukuda (1976)
Data i miejsce urodzenia	14 stycznia 1905 Kaneko (ob. Takasaki), prefektura Gunma
Data i miejsce śmierci	5 lipca 1995 Tokio
Premier Japonii
Okres	od 24 grudnia 1976 do 7 grudnia 1978
Przynależność polityczna	Partia Liberalno-Demokratyczna
Poprzednik	Takeo Miki
Następca	Masayoshi Ōhira
Minister spraw zagranicznych
Okres	od 9 lipca 1971 do 7 lipca 1972
Przynależność polityczna	Partia Liberalno-Demokratyczna
Poprzednik	Kiichi Aichi
Następca	Masayoshi Ōhira
Multimedia w Wikimedia Commons

Takeo Fukuda (jap. 福田 赳夫 Fukuda Takeo; ur. 14 stycznia 1905 w Kaneko (obecnie Takasaki) w prefekturze Gunma, zm. 5 lipca 1995 w Tokio) – japoński prawnik, polityk, członek Izby Reprezentantów w latach 1952-1990, wielokrotny minister finansów (1965–1966, 1968–1971, 1973–1974) oraz minister spraw zagranicznych (1971–1972), premier Japonii w latach 1976–78^[1]. Autor "doktryny Fukudy".

Urodził się 14 stycznia 1905 roku we wsi Kaneko w prefekturze Gunma (obecnie część miasta Takasaki), będąc drugim synem w dawnej samurajskiej. Jego przodkowie w okresie Edo byli naczelnikami wsi. Tę pozycję w czasach późniejszych, jako już burmistrzowie, utrzymywali kolejno jego ojciec oraz starszy brat^[2]. Studiował prawo na Tokijskim Uniwersytecie Cesarskim. Po ukończeniu studiów w 1929 roku rozpoczął pracę w ministerstwie finansów. W następnych latach piął się po kolejnych szczeblach kariery urzędniczej w ministerstwie. W 1945 roku był już szefem sekretariatu ministra. Jego podwładnymi byli wówczas dwaj późniejsi premierzy, Masayoshi Ōhira i Kiichi Miyazawa^[3]. W 1948 roku został aresztowany oraz oskarżony w związku ze aferą Shōwa-Denko, aferą korupcyjną, która doprowadziła do dymisji ówczesnego premiera – Hitoshiego Ashidy. Pomimo tego, że został później oczyszczony z zarzutów, Fukuda zrezygnował z pracy w ministerstwie w 1950 r.^[4]

Po odejściu z ministerstwa Fukuda postanowił wypróbować swoich sił w polityce, co w owych latach było stosunkowo powszechną praktyką pośród dawnych wysokich urzędników ministerialnych^[2]. Wykorzystał reputację swojej rodziny w rodzinnym okręgu i ubiegał się z powodzeniem o mandat deputowanego do Izby Reprezentantów w wyborach w 1952 roku jako kandydat niezależny^[5]. Niedługo potem poznał wracającego wówczas na japońską scenę polityczną byłego ministra Nobusuke Kishiego. Podążając za Kishim dołączył wspólnie z nim do Partii Liberalnej, ugrupowania ówczesnego premiera Shigeru Yoshidy^[2]. W 1954 roku, po konflikcie Kishiego z Yoshidą, w wyniku czego ten pierwszy został wydalony z Partii Liberalnej, Fukuda poszedł w jego ślady i również odszedł z partii. Następnie dołączył do nowo utworzonej przez Kishiego Japońskiej Partii Demokratycznej^[4]

Po zjednoczeniu Partii Liberalnej i Japońskiej Partii Demokratycznej w 1955 roku w Partię Liberalno-Demokratyczną, został członkiem nowego ugrupowania. Jako stronnik Kishiego został wyznaczony przez niego sekretarzem generalnym partii w 1959 roku. Niedługo później wszedł do rządu Kishiego jako minister rolnictwa i leśnictwa. Pełnił tę funkcję do momentu rezygnacji Kishiego z funkcji premiera wskutek protestów i zamieszek w roku 1960, związanych z ratyfikacją Japońsko-amerykańskiego traktatu o wzajemnej współpracy i bezpieczeństwie^[4].

Po objęciu w 1960 roku przez Hayato Ikedę funkcji premiera, przez prawie cztery lata pozostawał członkiem wewnątrzpartyjnej opozycji wobec nowego rządu. W 1964 roku udzielił poparcia kandydaturze Eisaku Satō na premiera i odegrał ważną rolę w formowaniu jego rządu, w którym został ministrem finansów^[4]. W rządzie Satō jego kariera ponownie nabrała rozpędu. W latach 1966–1968 ponownie był sekretarzem generalnym partii. W latach 1971–1972 kierował resortem spraw zagranicznych^[1]. Po ogłoszeniu przez Satō w 1972 roku przejścia na emeryturę, Fukuda był jednym z potencjalnych kandydatów na nowego premiera. Jak się jednak okazało, przegrał jednak partyjne wybory z ministrem handlu zagranicznego i przemysłu Kakuei Tanaką^[5].

Został ministrem finansów w rządzie Tanaki po niespodziewanej śmierci poprzedniego ministra – Kiichi Aichiego^[4]. Funkcję tę pełnił przez rok do momentu wyjścia na jaw afery Lockheeda, która doprowadziła do upadku rządu Tanaki. Ponieważ był powszechnie postrzegany jako rywal Tanaki i osoba niezwiązana z aferą, mimo faktu bycia członkiem jego rządu, został mianowany doradcą gospodarczym rządu przez nowego premiera Takeo Mikiego^[6].

Po słabym wyniku wyborczym Partii Liberalno-Demokratycznej zastąpił Takeo Mikiego na funkcji przewodniczącego partii oraz premiera. Aby utrzymać większość parlamentarną, był zmuszony polegać na poparciu mniejszych partii^[6]. W polityce zagranicznej był zwolennikiem normalizacji stosunków z reformującymi się wówczas pod rządami Denga Xiaopinga komunistycznymi Chinami. W 1978 roku doprowadził do podpisania traktatu pokojowego pomiędzy obu państwami^[7].

W sierpniu 1977 r. na szczycie ASEAN w Manili, wygłosił przemówienie, w którym zawarł program tzw. „doktryny Fukudy”. W tym przemówieniu skupiał się na jego zdaniem trzech głównych celach japońskiej polityki zagranicznej, którymi były:

1. Przezwyciężenie barier psychologicznych między krajami Azji Południowo-Wschodniej a Japonią, które powstały w wyniku działań wojsk japońskich podczas II wojny światowej;
2. Potwierdzenie zaangażowania Japonii na rzecz pokoju i pacyfizmu;
3. Zwiększenie wzajemnego, szczerego zaufania między Japonią a krajami ASEAN oraz przekonanie ich, że Japonii będzie w relacjach z nimi „równym partnerem” (a nie hegemonem gospodarczym, jakiego się obawiano)^[8].

Pod koniec 1978 przeprowadził w partii prawybory, w których został pokonany przez Masayoshi Ōhirę, po czym został zmuszony do rezygnacji ze stanowiska premiera^[6].

Pomimo utraty fotela szefa rządu, pozostał członkiem Izby Reprezentantów do 1990 roku, kiedy ostatecznie już przeszedł na polityczną emeryturę. Zmarł w Tokio 5 lipca 1995 roku na rozedmę płuc, w wieku 90 lat^[6].

Jego najstarszym synem jest polityk Yasuo Fukuda, premier Japonii w latach 2007-2008. Był on pierwszym w historii Japonii synem byłego premiera, który później sprawował ten sam urząd.