Predator (franczyza)

Zobacz multimedia związane z tematem: seria filmów o Predatorze

Predator (pol. Drapieżnik) – amerykańska franczyza oparta na serii filmów science fiction. Została zapoczątkowana przez film Predator z 1987 w reżyserii Johna McTiernana z Arnoldem Schwarzeneggerem w roli głównej^[1].

Po sukcesie filmu McTiernana w 1990 nakręcono sequel, Predator 2 z Danny Gloverem, który nie odniósł takiego sukcesu jak pierwsza część. Po kilkunastu latach zrealizowano dwa filmy w formule crossover, krzyżujące wątki z filmami z serii Obcy, a następnie po 20 latach od Predatora 2 rozpoczęto realizację kolejnych sequeli^[1]. Na serię składają się również powieści, komiksy i gry komputerowe.

Szacuje się, że filmy z serii przyniosły dochód w wysokości ponad 740 mln dolarów przy poniesionych nakładach rzędu 291 mln dolarów^[2].

Seria opowiada o konfrontacji ludzi z tytułowymi Predatorami, rasą kosmicznych wojowników, zwanych Yautja, dla których polowanie jest sensem życia. Myśliwi traktują inne rasy w kosmosie jak zwierzynę łowną, są bardzo silni i odporni, dysponują zaawansowanym uzbrojeniem i technikami maskującymi. Akcja większości filmów rozgrywa się w czasach współczesnych, na Ziemi. Tylko Prey opowiada o wydarzeniach sprzed 300 lat, zaś akcja Predators rozgrywa się na nieznanej planecie^[1].

• Predator (1989) reż. John McTiernan^[3]
• Predator 2 (1990) reż. Stephen Hopkins^[4]
• Predators (2010) reż. Nimród Antal^[5]
• Predator (The Predator, 2018) reż. Shane Black^[6]
• Prey (2022) reż. Dan Trachtenberg^[7]

Filmy crossover

• Obcy kontra Predator (Alien versus Predator, 2004) reż. Paul W.S. Anderson^[8]
• Obcy kontra Predator 2 (Aliens vs Predator: Requiem, 2007) reż. Colin Strause i Greg Strause^[9]

• Moments of Extraction i Crucified (19 października 2010), dwa krótkometrażowe filmy dodane do edycji DVD i Blu-ray filmu Predators^[10],
• Predator vs. Colonial Marines (25 lutego 2016, reż. Julian Higgins wg scenariusza Petera Weidmana) krótki film VR 360° wydany przez firmę Loot Crate, w którym oddział marines szturmuje magazyn firmy Weyland-Yutani, gdzie spotyka Predatora^[11],
• The Predator Holiday Special (18 grudnia 2018), krótki film dodany do edycji na DVD, Blu-ray i 4K Ultra HD filmu The Predator, w którym Święty Mikołaj, jego elfy i renifery spotykają Predatorów na biegunie północnym^[12].

nowelizacje

• Paul Monette Predator (1987)
• Simon Hawke Predator 2 (1990)
• James A. Moore(inne języki) The Predator: Hunters And Hunted Official Movie Prequel (2018)
• Christopher Golden(inne języki), Mark Morris The Predator (2018)

samodzielne powieści

• Nathan Archer Predator: Concrete Jungle (1995)
• Nathan Archer Predator: Cold War (1997)
• Sandy Schofield Predator: Big Game (1999)
• John Shirley(inne języki) Predator: Forever Midnight (2006)
• Michael Jan Friedman Predator: Flesh and Blood (2007)
• Steve Perry Predator: Turnabout (2008)
• Jeff VanderMeer Predator: South China Sea (2008)
• Tim Lebbon Predator: Incursion (2015)
• James A. Moore The Predator: Hunters and Hunted (2018)
• James A. Moore Predator: Stalking Shadows (2020)

• Predator (1987-1989)
• Predator 2 (1990-1992)
• Predator (2004)
• Predator: Concrete Jungle (2005)
• Predator: The Duel (2008)
• Predator or Prey (2010)
• Predators (2010)
• Predators: The Great Hunt (2010)
• Predator VR (2018)
• Predator: Hunting Grounds (2020)

crossover

• Alien vs Predator (1993)
• Alien vs Predator: The Last of His Clan (1993)
• Alien vs. Predator (1994)
• Aliens versus Predator (1999)
• Aliens versus Predator 2 (2002)
• Aliens versus Predator 2: Primal Hunt (2002)
• Aliens versus Predator: Extinction (2003)
• Alien vs. Predator (2004)
• Alien vs. Predator 3D (2005)
• Aliens vs. Predator: Requiem (2007)
• AVP: PredAlien Builder and Game (2007)
• AvP: VU (2007)
• AVPR: Combat Evolved (2007)
• Alien vs. Predator 2 2D: Requiem (2007)
• CR: Alien vs. Predator (2007)
• Aliens vs. Predator (2010)

• Sci-Fi Pinball (1999)^[14]
• Alien vs. Predator (2016)^[15]

• Legendary Encounters: A Predator Deck Building Game (2015)^[16]

Predator z 1987 zdobył 3 nagrody, w tym Nagrodę Saturn (1988) dla Alana Silvestriego za najlepszą muzykę; był ponadto nominowany do Oscara w kategorii najlepsze efekty specjalne i do nagrody Hugo w kategorii najlepsza prezentacja dramatyczna w 1988^[17]. Kolejne filmy zdobyły pojedyncze niszowe nagrody.

Podobnie jak w serii filmów Obcy także w filmach crossover statki kosmiczne noszą nazwy wzięte z prozy Josepha Conrada^[18][19]:

• Obcy kontra Predator – statek „USS Marlow” to nazwa wzięta od nazwiska narratora występującego w kilku powieściach Conrada,
• Obcy kontra Predator 2 – statek „USS Verloc” to nawiązanie do bohatera powieści Tajny agent.

• Terminator (franczyza)