Papier Xuan

Papier Xuan, także papier ryżowy (chiń. 宣纸; pinyin xuānzhǐ), potocznie nazywany również „królem papieru” lub „papierem długowieczności” – chiński papier wytwarzany ręcznie z kory drzewa Pteroceltis tatarinowii i słomy ryżowej; o gładkiej powierzchni i czystej teksturze, odporny na gniecenie i niszczenie, łatwo wchłaniający wodę i tusz; wykorzystywany do malowania i kaligrafii.

W 2009 tradycja produkcji papieru Xuan została wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO.

Kora drzewa *Pteroceltis tatarinowii* stanowiąca surowiec do wyrobu papieru Xuan

Opis

Papier Xuan charakteryzuje się gładką powierzchnią, czystą teksturą i wysoką odpornością na gniecenie, gnicie oraz działalność szkodliwych owadów^[1]. Łatwo wchłania wodę i tusz^[1]. Z uwagi na te cechy jest wykorzystywany od VIII wieku do kaligrafii, malowania i druku książek^[1]^[2].

Produkowany jest ręcznie z kory drzewa Pteroceltis tatarinowii i słomy ryżowej^[3]. Proces produkcji, trwający ponad dwa lata, obejmuje ponad sto czynności: od namaczania, czyszczenia i fermentacji kory i osobno słomy, przez wybarwianie, rozcieranie na miazgę, mieszanie z sokiem z kiwi po czerpanie papieru i suszenie^[1].

Wszystkie składniki wykorzystywane do jego produkcji (woda, kora, słoma itd.), a także jej warunki muszą być w określonej jakości^[1]. Do tej pory nie udało się wytworzyć papieru Xuan maszynowo^[1].

Po raz pierwszy papier wspominany jest w dokumentach z epoki Tang jako trybut przysyłany na dwór cesarski z Xuanzhou, okręgu w Anhui we wschodnich Chinach, gdzie do dziś jest wytwarzany. Wytwarzano tam wiele gatunków papieru, z których te najlepszej jakości miały wówczas i później ugruntowaną sławę jako doskonałe medium do twórczości malarskiej i kaligraficznej. Produkowano je w różnych grubościach: jedno-, dwu- i trójwarstwowe; liczba warstw zależała od tego ile razy rzemieślnik nabierał masę papierową na sito. Nierzadko sitem operowali dwaj rzemieślnicy, bo cechą charakterystyczną wytwarzanych w Xuanzhou papierów były ich wielkie rozmiary (typowy arkusz miał 3 x 2,4 m); wytwarzano też specjalne arkusze, długie na 15 m^[2].

Wiedza o metodach produkcji papieru Xuan była przekazywana ustnie z pokolenia na pokolenie, lecz obecnie umiejętność produkcji jest nauczana w miejscowych szkołach^[3]. W powiecie Jing funkcjonuje ponad sto warsztatów produkujących papier Xuan, w których zatrudnionych jest ponad 6 tys. osób^[1].

W 2009 tradycja produkcji papieru Xuan została wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO^[3].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g UNESCO ICH: Nomination for inscription on the Representative List in 2009 (Reference No. 00201). [dostęp 2016-05-21]. (ang.).
↑ ^a ^b Joseph Needham: Science and civilisation in China. Cambridge England: University Press, 1954, s. 90-91. ISBN 0-521-08690-6. (ang.).
↑ ^a ^b ^c UNESCO ICH: Traditional handicrafts of making Xuan paper. [dostęp 2016-05-21]. (ang.).

Linki zewnętrzne

UNESCO: The traditional handicrafts of making Xuan paper. [w:] Youtube [on-line]. [dostęp 2016-05-21]. (ang.).

[unesco1-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g UNESCO ICH: Nomination for inscription on the Representative List in 2009 (Reference No. 00201). [dostęp 2016-05-21]. (ang.).

[needham-2] Joseph Needham: Science and civilisation in China. Cambridge England: University Press, 1954, s. 90-91. ISBN 0-521-08690-6. (ang.).

[unesco-3] UNESCO ICH: Traditional handicrafts of making Xuan paper. [dostęp 2016-05-21]. (ang.).

[1]

[2]

[3]