Pawian gwinejski
| Papio papio | |||
| (Desmarest, 1820) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
pawian gwinejski | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Pawian gwinejski[6], pawian senegalski[7] (Papio papio) – gatunek ssaka naczelnego z podrodziny koczkodanów (Cercopithecinae) w obrębie rodziny koczkodanowatych (Cercopithecidae), najmniejszy z pawianów. Występuje w skrajnej zachodniej Afryce. Jest bliski zagrożenia wyginięciem.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1820 roku francuski zoolog Anselme Gaëtan Desmarest, nadając mu nazwę Cynocephalus papio[2]. Miejsce typowe to wybrzeże Gwinei[2][8][9].
Wzdłuż wschodnich granic zasięgu występowania P. papio może krzyżować się z większymi od siebie P. anubis, ale brakuje wiarygodnych informacji na temat dokładnego położenia granic rozmieszczenia geograficznego tych gatunków i możliwych interakcji[10].
Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy[10].
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Papio: fr. papión „pawian”, od hiszp. papion „pawian”; nazwa w nowoczesnej łacinie została zaadaptowana przez Buffona[11].
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Pawian gwinejski występuje w południowej Mauretanii, Senegalu, Gambii, Gwinei Bissau, zachodnim Mali, zachodniej Gwinei i północno-zachodnim Sierra Leone; wystąpienie w zachodniej Liberii jest wysoce nieprawdopodobne[10]. Północna granica zasięgu (w Mali i Mauretanii) nie jest do końca znana[10].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała (bez ogona) samic 35–69 cm, samców 43–86 cm, długość ogona samic 43–56 cm, samców 55–70 cm; masa ciała samic 10–14 kg, samców 17–26 kg[12][13]. Pokryte rudobrązowym włosem; część twarzowa czarna. Kark i łopatki u samca pokryte długim włosem, tworzą jaśniejszy kaptur. Ogon noszony łukowato; u samic w okresie rui obrzmiewa okolica odbytu i narządów płciowych.
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]Zamieszkuje lasy suche i galeriowe jak również sawannę.
Status zagrożenia
[edytuj | edytuj kod]W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii NT (ang. near threatened ‘bliski zagrożenia’)[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ J.Ch.P. Erxleben: Systema regni animalis per classes, ordines, genera, species, varietates: cvm synonymia et historia animalivm: Classis I. Mammalia. Lipsiae: Impensis Weygandianis, 1777, s. 15. (łac.).
- ↑ a b c A.G. Desmarest: Mammalogie, ou, Description des espèces de mammifères. Cz. 1. Paris: Chez Mme. Veuve Agasse, imprimeur-libraire, 1820, s. 69, seria: Encyclopédie méthodique. (fr.).
- ↑ I. Geoffroy Saint-Hilaire. Description des mammifères nouveaux ou imparfaitement connus de la collection du Muséum d’Histoire Naturelle et remarques sur la classification et les caractères des mammifères. Troisième mémoire. Famille des singes; Supplément. „Archives du Muséum d’Histoire Naturelle”. 5, s. 531 (przypis), 534, 1851. (fr.).
- ↑ C.J. Temminck: Esquisses zoologiques sur la côte de Guiné. Ie partie, les mammifères. Leiden: E.J. Brill, 1853, s. 39. (fr.).
- ↑ a b J. Wallis i inni, Papio papio, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-01] (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 48. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 257, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Papio papio. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-09-01].
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Papio papio (Desmarest, 1820). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-20]. (ang.).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 230. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 511, 1904. (ang.).
- ↑ D. Zinner, G.H. Fickenscher, Ch. Roos, M.V. Anandam, E.L. Bennett, T.R.B. Davenport, N.J. Davies, K.M. Detwiler, A. Engelhardt, A.A. Eudey, E.L. Gadsby, C.P. Groves, A. Healy, K.P. Karanth, S. Molur, T. Nadler, M.C. Richardson, E.P. Riley, A.B. Rylands, L.K. Sheeran, N. Ting, J. Wallis, S.S. Waters & D.J. Whittaker: Family Cercopithecidae (Old World Monkeys). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 664. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
- ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 149. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- M. Szmurło & I. Szmurło (tłum.): Sawanny Świata. Warszawa: Świat Książki, 1997, s. 1–165, seria: Encyklopedia Dzikich Zwierząt. ISBN 83-7175-182-6.
- K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 257, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.