Szpic

Szpic – nazwa określonego typu psa, obejmująca grupę wielu ras z północy, wschodu i centralnej części kontynentu euroazjatyckiego oraz z podbiegunowych obszarów Ameryki Północnej, a także z Grenlandii i Islandii. Psy z tej grupy odznaczają się stosunkowo pierwotną budową, słabo zmienioną przez człowieka.

Zdecydowana większość dzisiejszych szpiców prawdopodobnie wywodzi się od psa północnego, który zamieszkiwał około 20 tys. lat temu północne obszary Eurazji, a pochodził od wilka arktycznego. Niewielka część szpiców ma cechy wskazujące na pochodzenie od dingo, który z kolei wywodzi się od wilka azjatyckiego. Dotyczy to zwłaszcza rasy basenji z Azji Mniejszej oraz niektórych łajek z południowo-wschodniej Azji. Często do szpiców zalicza się jedynie rasy pochodzące od psa północnego.

Poszczególne rasy i typy szpiców ukształtowały się wskutek migracji i ewolucyjnego dostosowania do miejscowych warunków geograficznych i klimatycznych. Czynnikiem, który wpłynął na zróżnicowanie ras, była izolacja geograficzna psów, rozprzestrzenionych na dosyć dużym obszarze. Wpływ człowieka na współczesny kształt psów z tej grupy jest stosunkowo niewielki i staje się widoczny dopiero w ostatnich dziesięcioleciach, od kiedy hodowla psów wiąże się z selekcją dokonywaną subiektywnie przez człowieka, dla uzyskania określonych cech wyglądu i charakteru. Wcześniejszy rozwój tych psów opierał się jedynie na selekcji naturalnej.

Szpice posiadają dosyć jednolitą budowę. Prawie wszystkie są psami średniej wielkości – wyjątek stanowią rasy miniaturowe do towarzystwa. Szpic prezentuje typ psa o mocnej budowie, z głową w kształcie ostrego klina, silnym i muskularnym grzbietem oraz ogonem noszonym do góry i zakręconym sierpowato nad zadem. Wszystkie psy w tej grupie mają trójkątne, stojące do góry uszy, którym to szpice zawdzięczają swoją nazwę. Kończyny są zwykle proste, długie i słabo ukątowane.

Dzięki niewielkiej ingerencji człowieka w rozwój szpiców, większość z nich to rasy cieszące się dobrym zdrowiem, odporne na warunki klimatyczne, u których wady genetyczne są rzadkością.

Szpice są psami niezależnymi i samodzielnymi, o mocnym charakterze. Są przyjaźnie nastawione do człowieka, inteligentne, łatwo się uczą, ale nie wykazują nadzwyczajnego posłuszeństwa. Ich żywy temperament objawia się w postaci dużej pobudliwości, ruchliwości i częstego szczekania.

Szpice towarzyszą człowiekowi od kilku tysiącleci i są wykorzystywane w wielu dziedzinach. Użytkuje się je między innymi jako psy zaprzęgowe, myśliwskie, stróżujące, pasterskie, i od pewnego czasu także jako psy do towarzystwa.

W Międzynarodowej Federacji Kynologicznej do szpiców zalicza się około 40 ras zaliczonych do sekcji 1–5 z V grupy FCI oraz czasami umownie rasy basenji i canaan dog z sekcji 6 tej grupy. Inne organizacje kynologiczne za rasy należące do szpiców uznają między innymi: american eskimo dog, canadian eskimo dog, seppala sled dog, reindeer herding dog i kilkadziesiąt innych ras i odmian lokalnych, należących do wspólnego typu, jak np. alaskan husky w Ameryce Północnej czy łajka w Eurazji.

Jedne z bardziej znanych ras szpiców to: szpic wilczy, samojed, alaskan klee kai, alaskan malamute, akita, chow chow, husky syberyjski.

• Psy pierwotne

• Katarzyna Fiszdon, Mirosław Redlicki, "Szpice", Agencja Wydawnicza MAKO Press, Warszawa 2005, (ISBN 83-86203-28-5)
• Edward Frankiewicz, "Szpice myśliwskie", Wydawnictwa Akcydensowe, Warszawa 1988