SPAD S.XVII

SPAD S.XVII

Dane podstawowe
Państwo	Francja
Producent	Société (anonyme) Pour L’Aviation et ses Dérivés (SPAD)
Konstruktor	Louis Béchereau
Typ	samolot myśliwski
Konstrukcja	dwupłat o konstrukcji drewnianej
Załoga	1
Historia
Data oblotu	kwiecień 1918
Lata produkcji	1918
Liczba egz.	20
Dane techniczne
Napęd	1 x Hispano-Suiza 8Fb
Moc	220 kW (300 KM)
Wymiary
Rozpiętość	8,08 m
Długość	6,25 m
Wysokość	2,6 m
Powierzchnia nośna	20 m²
Masa
Własna	687 kg
Startowa	942 kg
Osiągi
Prędkość maks.	217 km/h
Prędkość wznoszenia	5 min 24 s na 2000 m
Pułap	7175 m
Długotrwałość lotu	1,25 h
Współczynnik obciążenia konstrukcji	9
Dane operacyjne
Uzbrojenie
2 km kal. 7,7 mm
Użytkownicy
Francja
Multimedia w Wikimedia Commons

SPAD S.XVII – francuski jednomiejscowy samolot myśliwski w układzie dwupłatu z końcowego okresu I wojny światowej, zaprojektowany przez inż. Louisa Béchereau i zbudowany w wytwórni Société (anonyme) Pour L’Aviation et ses Dérivés (SPAD). Używana w niewielkich ilościach przez Aéronautique Militaire maszyna była ulepszonym następcą modelu SPAD S.XIII.

Na początku 1918 roku Aéronautique Militaire złożyło zapotrzebowanie na nowy jednomiejscowy samolot myśliwski wyposażony w silnik o większej niż zastosowany w modelu SPAD S.XIII mocy, aby utrzymać przewagę powietrzną nad Luftstreitkräfte^[1][2]. Myśliwiec miał być uzbrojony w dwa karabiny maszynowe kalibru 7,7 lub 11 mm bądź w jeden karabin maszynowy i działko kalibru 37 mm^[1]. Dodatkowym wymaganiem była możliwość instalacji aparatów fotograficznych w celu wykonywania zadań rozpoznawczych^[1]. Do napędu samolotu konstruktorzy mogli wykorzystać dwa silniki: widlasty Hispano-Suiza 8Fb o mocy 220 kW (300 KM) oraz gwiazdowy ABC Dragonfly o mocy 320 KM, jednak problemy eksploatacyjne obu tych jednostek napędowych wymusiły początkowo użycie słabszego silnika Hispano-Suiza 8Be o mocy 220 KM^[1].

Samolot SPAD S.XVII został skonstruowany przez inż. Louisa Béchereau we francuskiej wytwórni lotniczej Société (anonyme) Pour L’Aviation et ses Dérivés (SPAD)^[3][4]. Płatowiec bazował na modelu S.XIII, z niewielkimi zmianami spowodowanymi głównie koniecznością dostosowania do montażu innego układu napędowego^[3]. Zastosowanie chłodnicy czołowej o większych niż w S.XIII rozmiarach wymusiło zaprojektowanie kadłuba o większej średnicy i przekroju eliptycznym, oprofilowanego na całej długości listwami^[3]. Pogrubiona została też dolna część steru kierunku oraz powierzchnia usterzenia; zwiększono również wytrzymałość skrzydeł^[3].

Prototyp samolotu został poddany próbom fabrycznym w kwietniu 1918 roku, po czym w czerwcu został przekazany kpt. Henriemu de Slade w celu przeprowadzenia prób w warunkach bojowych^[1][5][a]. Osiągi S.XVII były na tyle lepsze od swego protoplasty, że zdecydowano o rozpoczęciu produkcji seryjnej myśliwca^[3]. Wykonano jednak zaledwie 20 sztuk tego modelu, na co wpływ miało zarówno zakończenie działań wojennych, jak też podjęta w 1919 roku decyzja dowództwa Aéronautique Militaire o wyborze samolotu Nieuport 29 jako standardowego powojennego myśliwca francuskiego^[1][2][b].

Samoloty SPAD S.XVII trafiły głównie na wyposażenie grupy myśliwskiej (fr. Groupe de Combat) GC 12 „Les Cigognes” („Bociany”), wchodząc w skład eskadr (fr. Escadrille) SPA 3, 26, 67, 103 i 167^[1][6]. Na samolocie o numerze S682 latał w eskadrze SPA 103 francuski as myśliwski René Fonck^[7].

SPAD S.XVII był jednosilnikowym, jednomiejscowym dwupłatem myśliwskim o konstrukcji drewnianej, z odkrytą kabiną^[8]. Rozpiętość skrzydeł wynosiła 8,08 metra, zaś powierzchnia nośna wynosiła 20 m²^[1][9]. Długość samolotu wynosiła 6,25 metra, a jego wysokość 2,6 metra^[1][9]. Masa własna wynosiła 687 kg, zaś masa całkowita (startowa) 942 kg^[1][c]. Współczynnik obciążenia niszczącego miał wartość 9^[1][3].

Napęd stanowił chłodzony cieczą 8-cylindrowy silnik widlasty Hispano-Suiza 8Fb o mocy 220 kW (300 KM), napędzający drewniane dwułopatowe śmigło ciągnące^[1][3]. Prędkość maksymalna na wysokości 2000 metrów wynosiła 217 km/h, zaś na wysokości 5000 metrów samolot rozwijał 201 km/h^[1][d]. Długotrwałość lotu wynosiła 1,25 godziny^[1][9]. Maszyna osiągała wysokość 2000 metrów w czasie 5 minut 24 sekund, 3000 metrów w 8 minut 20 sekund, zaś na osiągnięcie 5000 metrów samolot potrzebował 17 minut 21 sekund^[1]. Pułap maksymalny wynosił 7175 metrów^[1].

Uzbrojenie składało się z dwóch zsynchronizowanych karabinów maszynowych Vickers kalibru 7,7 mm^[1]. W przypadku wyposażenia samolotu w aparaty fotograficzne uzbrojenie było ograniczone do jednego karabinu maszynowego Vickers^[1].

• Wiesław Bączkowski: Samoloty I wojny światowej. Warszawa: Lampart, 2000. ISBN 83-86776-54-4.
• James J. Davilla, Arthur M. Soltan: French Aircraft of the First World War. Stratford, Connecticut: Flying Machines Press, 1997. ISBN 0-9637110-4-0. (ang.).
• William Green, Gordon Swanborough: The Complete Book of Fighters. New York: Smithmark, 1995. ISBN 978-0-8317-3939-3. (ang.).
• Jon Guttman: SPAD XII/XIII Aces of World War 1. UK: Osprey Publishing Limited, 2002. ISBN 1-84176-316-0. (ang.).
• Jon Guttman: SPAD XIII vs Fokker D VII: Western Front 1918. UK: Osprey Publishing Limited, 2009. ISBN 978-1-84603-432-9. (ang.).
• W.M. Lamberton: Fighter Aircraft of the 1914–1918 War. Letchworth: Harleyford Publications Ltd., 1964. ISBN 978-0816863600. (ang.).
• Валерий Обухович, Андрей Никифоров: Самолеты Первой Мировой Войны. Минск: Харвест, 2003. ISBN 985-13-1701-2. (ros.).

• Sylwetka samolotu SPAD S.XVII w serwisie «Уголок неба». airwar.ru. [dostęp 2023-06-26]. (ros.).