Mieczysław Rzechorzek

Mieczysław Rzechorzek
Frank
	; Mieczysław Rzechorzek (2004)
Data i miejsce urodzenia	23 kwietnia 1924 ; Przemyśl
Data i miejsce śmierci	23 stycznia 2017 ; Nottingham
Miejsce spoczynku	cmentarz Główny w Przemyślu
Zawód, zajęcie	lotnik-obserwator, przywódca związkowy, przedsiębiorca
Małżeństwo	Irena Józefa Skalska (1958)
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Mieczysław Rzechorzek, ps. „Frank” (ur. 23 kwietnia 1924 w Przemyślu, zm. 23 stycznia 2017 w Nottingham) – lotnik-obserwator Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii, przywódca związków zawodowych w Rodezji Północnej i Zambii, przedsiębiorca w Wielkiej Brytanii.

Mapa Zambii; Pas Miedzionośny (Copperbelt) i Mufulira znajdują się w środku mapy, miejsce internowania Mporokoso jest oznaczone jako Mumpolokoso (na północny wschód od Mufuliry)

Nagłówki gazet zambijskich w okresie strajku górników miedzi w lutym i marcu 1966

Grobowiec rodzinny Mieczysława Rzechorzeka

Życiorys

Pochodzenie

Jego ojciec Franciszek (1890-1977) był prawnikiem, który w 1914 został wzięty do niewoli rosyjskiej i zesłany do Kazachstanu, skąd powrócił w 1922. Matka, Maria z Markiewiczów (1890-1982), była nauczycielką. Pradziad Józef Rzechorzek (Rehorek) był spolonizowanym Czechem. Mieczysław dzieciństwo spędził w Przemyślu^[1].

II wojna światowa

Jako piętnastoletni chłopiec, 17 września 1939 roku, przekroczył granicę rumuńską z zamiarem wstąpienia do polskiego wojska. Do dokumentów wpisał o trzy lata wcześniejszą datę urodzenia, co zostało odkryte przez nauczyciela z jego przemyskiej szkoły, który pracował w polskim przedstawicielstwie konsularnym w Bukareszcie. Razem z rodzinami polskich oficerów organizującego się we Francji wojska polskiego został wysłany do Algieru, gdzie ukończył polskie liceum i w kwietniu 1943 otrzymał świadectwo dojrzałości^[1].

Będąc już pełnoletni postanowił wstąpić do polskiego lotnictwa na terenie Wielkiej Brytanii, gdzie dopłynął razem z transportem żołnierzy Legii Cudzoziemskiej. Po krótkiej służbie w polskiej marynarce wojennej został przyjęty w grudniu 1943 na szkolenie dla lotników-obserwatorów w bazie polskiego lotnictwa w Blackpool, otrzymał numer służbowy RAF 706993^[2]^[3]. Ukończył kolejne szkolenia w bazach w Hucknell, a następnie w Crouthon koło Oxfordu. Odbył 14 lotów bojowych na pokładzie bombowców^[1]. W marcu 1949 został zdemobilizowany z Royal Air Force^[a]. Ukończył rok studiów chemii tekstylnej na University of Nottingham^[1].

Okres afrykański

W 1953 wyjechał do Afryki Środkowej i podjął pracę jako górnik w kopalniach miedzi w ówczesnej Rodezji Północnej, która przed II wojną światową była największym producentem miedzi na świecie^[4]. Po dwóch latach pracy został wybrany przedstawicielem związkowym, a później wiceprzewodniczącym i przewodniczącym (1961) dużego związku zawodowego Northern Rhodesia Mine Workers’ Union, reprezentującego pracowników technicznych (głównie europejskich) ośmiu kopalni miedzi w rejonie Pasa Miedzionośnego (Copperbelt^[5]) z ośrodkiem w miejscowości Mufulira^[6]^[7]. Używał łatwego w języku angielskim imienia „Frank”. Podczas urlopów podróżował do Europy, a w 1958 po raz pierwszy otrzymał wizę PRL i w czasie pobytu w Polsce ożenił się z Ireną Skalską^[1].

W 1963 był przywódcą najdłuższego w historii górnictwa miedzi w Rodezji Północnej trzymiesięcznego strajku^[8], który regulował warunki zatrudnienia wszystkich górników^[9]. W 1964 związek zawodowy, którym dalej kierował, przyjął nazwę Mineworkers’ Society^[10]. Było to związane z ogłoszeniem 24 października 1964 przez Rodezję Północną (wchodzącą dotąd w skład Federacji Rodezji i Niasy) niepodległości jako Zambia. Prezydentem nowo powstałego państwa został dotychczasowy premier Kenneth Kaunda, który zdecydowanie wprowadzał reformy społeczne i własnościowe zgodne z ideologią „afrykańskiego socjalizmu”^[b] (ze wsparciem Chin i Tanzanii), a w 1972 przekształcił Zambię w państwo jednopartyjne i stopniowo przejął pełną kontrolę nad brytyjskimi i amerykańskimi towarzystwami gospodarczymi, a szczególnie nad kopalniami miedzi, które stanowią o jej zasobności^[11].

Kryzys strajkowy

Kolejny strajk w Mufulirze spotkał się z silną reakcją ze strony prezydenta Kaundy, który 27 lutego 1966 wydał nakaz internowania Mieczysława Rzechorzeka w odległym Mporokoso w Prowincji Północnej Zambii^[12]. Równocześnie postawiono w stan gotowości część sił zbrojnych Zambii^[13]. Po miesiącu negocjacji Mieczysław Rzechorzek został uwolniony, a następnie zwolniony z pracy pod naciskiem rządu i konkurencyjnego związku zawodowego górników afrykańskich. W tej sytuacji postanowił po 15 latach pobytu w Afryce powrócić do Wielkiej Brytanii, dokąd dotarł na początku lutego 1967^[1].

Okres angielski

Zamieszkał z żoną w Nottingham w Anglii, gdzie początkowo był udziałowcem, a później właścicielem dużej wytwórni odzieży skórzanej. Przedsiębiorstwo to było dostawcą dla domów towarowych, a także dla pilotów RAF z reprezentacyjnej formacji Red Arrows. W 1994 przeszedł na emeryturę. Wielokrotnie odwiedzał rodzinny Przemyśl, gdzie przy współudziale rodziny wydał wspomnienia^[14]^[1].

Urna z jego prochami została pochowana w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Głównym w Przemyślu (kwatera 10, rząd 9, miejsce 7)^[15].

Uwagi

↑ Royal Air Force – Brief statement of service and certificate of discharge, Mieczysław Rzechorzek, A.C. 2, No. 706993, full time service from 21.1.1944 to 14.1.1949, Branch: PAF/RAF (Polish Air Force/Royal Air Force), Charakterystyka: „A reliable airman of very good character and superior trade proficiency (Odpowiedzialny lotnik o bardzo korzystnej osobowości i wybitnych umiejętnościach fachowych)”, 4 marca 1949 (ang.).
↑ FennerF. Brockway FennerF., African Socialism, London: The Bodley Head, 1963, s. 25, Cytat: „[T]he principle of the State as a father, which is the basis of socialism, is what we have here in our clans or tribes which are in fact extended families. In our society, the collective wealth of the extended family is used for the welfare of the family as a whole.(...) Property, especially land, often belongs to the whole extended family” – Tłumaczenie na język polski: „Główną cechą socjalizmu jest uznanie państwa jako ojca, co widzimy w tradycji naszych klanów i plemion, a te są w rzeczywistości naszymi rozszerzonymi rodzinami. W naszym społeczeństwie wspólne bogactwo takiej rozszerzonej rodziny jest pożytkowane dla dobra całej rodziny. (...) Bogactwo, szczególnie ziemia, często należą kolektywnie do rozszerzonych rodzin.” (ang.).

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g MieczysławM. Rzechorzek MieczysławM., Z Przemyśla przez Afrykę do Wielkiej Brytanii – wspomnienia, BarbaraB. Ziobro (red.), zawiera faksymilia paszportu, świadectw szkolnych i dokumentów wojskowych, Przemyśl: San Set, 2017, ISBN 978-83-88417-75-7 .
↑ Personel Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii 1940-1947 [online], www.listakrzystka.pl, 2017 [dostęp 2017-03-31] .
↑ AnnaA. Krzystek AnnaA., TadeuszT. Krzystek TadeuszT., Personel Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii 1940–1947, PiotrP. Hodyra (red.), wyd. 3, pełny tekst, Sandomierz: Lista Krzystka, grudzień 2016, s. 468 [dostęp 2018-02-27] .
↑ A new mining method at Mufulira, „Horizon”, 1966, s. 21–23 [dostęp 2017-03-30] (ang.).
↑ Francis L.F.L. Coleman Francis L.F.L., The Northern Rhodesia Copperbelt 1899-1962, Manchester: Manchester University Press, 1971, ISBN 0-7190-0419-5 [dostęp 2017-03-30] (ang.).
↑ KenK. Henderson KenK., Mining Photographs – Northern Rhodesia, fotografie lotnicze okolic Mufuliry, 1964 [dostęp 2017-03-30] (ang.).
↑ Portrait of a town Mufulira, no longer a Cinderella, „Horizon”, 1964, s. 1–4 [dostęp 2017-03-30] (ang.).
↑ Mufulira mine dispute is over at last. Cost men £150 000, management £5 million, „The Northern News”, 12 (3795), 1963, s. 1 [dostęp 2017-12-08] (ang.).
↑ MichaelM. Burawoy MichaelM., Another look at the mineworker, „African Social Research”, 14, 1972, s. 239–287 [dostęp 2017-03-31] (ang.).
↑ Friday E.F.E. Mulenga Friday E.F.E., Crisis and successes of the labour movement in Zambia: A historical perspective, [w:] The Labour Movement in Zambia, Lusaka: Friedrich Ebert Stiftung, 2011, s. 3–19 [dostęp 2017-03-31] (ang.).
↑ Copper (Miedź) [online], United States Geological Survey, s. 55, 2017 [dostęp 2017-03-30] (ang.).
↑ Union chiefs to see Rzechorzek in restriction. Miners defy Kaunda, „Times of Zambia”, 1 (207), 1 marca 1966 (ang.).
↑ Mufulira MWS branch chairman arrested in dramatic pre-dawn security police swoop – Kaunda gets tough, „Zambia News”, 2 (125), 27 lutego 1966 (ang.).
↑ Niebieska eskadra – groby, cmentarze, pomniki, miejsca pamięci polskich lotników [online], www.niebieskaeskadra.pl [dostęp 2017-04-02] .
↑ Mieczysław Rzechorzek. cmentarzeprzemysl.pl. [dostęp 2023-04-20].

[4] Royal Air Force – Brief statement of service and certificate of discharge, Mieczysław Rzechorzek, A.C. 2, No. 706993, full time service from 21.1.1944 to 14.1.1949, Branch: PAF/RAF (Polish Air Force/Royal Air Force), Charakterystyka: „A reliable airman of very good character and superior trade proficiency (Odpowiedzialny lotnik o bardzo korzystnej osobowości i wybitnych umiejętnościach fachowych)”, 4 marca 1949 (ang.).

[12] FennerF. Brockway FennerF., African Socialism, London: The Bodley Head, 1963, s. 25, Cytat: „[T]he principle of the State as a father, which is the basis of socialism, is what we have here in our clans or tribes which are in fact extended families. In our society, the collective wealth of the extended family is used for the welfare of the family as a whole.(...) Property, especially land, often belongs to the whole extended family” – Tłumaczenie na język polski: „Główną cechą socjalizmu jest uznanie państwa jako ojca, co widzimy w tradycji naszych klanów i plemion, a te są w rzeczywistości naszymi rozszerzonymi rodzinami. W naszym społeczeństwie wspólne bogactwo takiej rozszerzonej rodziny jest pożytkowane dla dobra całej rodziny. (...) Bogactwo, szczególnie ziemia, często należą kolektywnie do rozszerzonych rodzin.” (ang.).

[:0-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g MieczysławM. Rzechorzek MieczysławM., Z Przemyśla przez Afrykę do Wielkiej Brytanii – wspomnienia, BarbaraB. Ziobro (red.), zawiera faksymilia paszportu, świadectw szkolnych i dokumentów wojskowych, Przemyśl: San Set, 2017, ISBN 978-83-88417-75-7 .

[2] Personel Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii 1940-1947 [online], www.listakrzystka.pl, 2017 [dostęp 2017-03-31] .

[3] AnnaA. Krzystek AnnaA., TadeuszT. Krzystek TadeuszT., Personel Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii 1940–1947, PiotrP. Hodyra (red.), wyd. 3, pełny tekst, Sandomierz: Lista Krzystka, grudzień 2016, s. 468 [dostęp 2018-02-27] .

[5] A new mining method at Mufulira, „Horizon”, 1966, s. 21–23 [dostęp 2017-03-30] (ang.).

[6] Francis L.F.L. Coleman Francis L.F.L., The Northern Rhodesia Copperbelt 1899-1962, Manchester: Manchester University Press, 1971, ISBN 0-7190-0419-5 [dostęp 2017-03-30] (ang.).

[7] KenK. Henderson KenK., Mining Photographs – Northern Rhodesia, fotografie lotnicze okolic Mufuliry, 1964 [dostęp 2017-03-30] (ang.).

[8] Portrait of a town Mufulira, no longer a Cinderella, „Horizon”, 1964, s. 1–4 [dostęp 2017-03-30] (ang.).

[9] Mufulira mine dispute is over at last. Cost men £150 000, management £5 million, „The Northern News”, 12 (3795), 1963, s. 1 [dostęp 2017-12-08] (ang.).

[10] MichaelM. Burawoy MichaelM., Another look at the mineworker, „African Social Research”, 14, 1972, s. 239–287 [dostęp 2017-03-31] (ang.).

[11] Friday E.F.E. Mulenga Friday E.F.E., Crisis and successes of the labour movement in Zambia: A historical perspective, [w:] The Labour Movement in Zambia, Lusaka: Friedrich Ebert Stiftung, 2011, s. 3–19 [dostęp 2017-03-31] (ang.).

[13] Copper (Miedź) [online], United States Geological Survey, s. 55, 2017 [dostęp 2017-03-30] (ang.).

[14] Union chiefs to see Rzechorzek in restriction. Miners defy Kaunda, „Times of Zambia”, 1 (207), 1 marca 1966 (ang.).

[15] Mufulira MWS branch chairman arrested in dramatic pre-dawn security police swoop – Kaunda gets tough, „Zambia News”, 2 (125), 27 lutego 1966 (ang.).

[16] Niebieska eskadra – groby, cmentarze, pomniki, miejsca pamięci polskich lotników [online], www.niebieskaeskadra.pl [dostęp 2017-04-02] .

[17] Mieczysław Rzechorzek. cmentarzeprzemysl.pl. [dostęp 2023-04-20].

[1]

[2]

[3]

[a]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[b]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]