Malawicze Górne

Malawicze Górne

wieś
Wiatrak w Malawiczach Górnych (stan na 2009, przed pożarem w 2011)
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	sokólski
Gmina	Sokółka
Liczba ludności (2011)	68[2][3]
Strefa numeracyjna	85
Kod pocztowy	16-100[4]
Tablice rejestracyjne	BSK
SIMC	0040360[5]
Położenie na mapie gminy Sokółka Malawicze Górne
Położenie na mapie Polski Malawicze Górne
Położenie na mapie województwa podlaskiego Malawicze Górne
Położenie na mapie powiatu sokólskiego Malawicze Górne
53°24′26″N 23°37′08″E/53,407222 23,618889[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Malawicze Górne – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie sokólskim, w gminie Sokółka^[5][6].

Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Antoniego Padewskiego w Sokółce^[7].

W 1679 r. w Malawiczach Górnych osiedli Tatarzy, którzy za swoje zasługi wojenne i wierność Rzeczypospolitej otrzymali tu od Jana III Sobieskiego ziemie na własność. Tatarzy wznieśli w Malawiczach drewniany meczet, który jednak nie zachował się do dnia dzisiejszego. Jego istnienie potwierdza wizytacja parafii Sokółka z 1717 r. Obok Kruszynian i Bohonik była to wówczas największa wieś tatarska w okolicy^[8].

W ramach represji po Powstaniu Listopadowym władze carskie skonfiskowały majątki Tatarów z Malawicz i wysiedliły ich^[9]. W efekcie w 1848 r. w Malawiczach mieszkało już jedynie 19 Tatarów. Po powstaniu styczniowym skonfiskowano i przeznaczono na kolonizację przez rosyjskich chłopów zaścianek w Malawiczach Górnych^[10].

W 1915 r. w związku z wybuchem I wojny światowej i niepowodzeniami Armii Imperium Rosyjskiego na froncie wschodnim wszyscy Tatarzy z Malawicz ewakuowali się w ramach bieżeństwa w głąb Rosji, gdzie przebywali na wygnaniu parę lat. Do rodzinnej miejscowości powrócili po wybuchu rewolucji październikowej^[11].

Według spisu z 1921 r. w Malawiczach mieszkało jeszcze 12 osób wyznania mahometańskiego^[12]. Ich życie religijne skupione było wówczas wokół meczetu w oddalonych o ok. 3 km Bohonikach.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa białostockiego.

W przeszłości mieszkańcy wsi, zarówno wyznania mahometańskiego jak i rzymskokatolickiego, powszechnie używali w codziennych kontaktach gwary języka białoruskiego^[13], zwanej przez nich językiem prostym^[11], będącym samodzielnym historycznym językiem Wielkiego Księstwa Litewskiego, którego zasięg w dużym stopniu pokrywał się z granicami WKL^[14]. Na tle gwar używanych w sąsiednich wsiach (np. w sąsiednich włościańskich Malawiczach Dolnych) język ten wyróżniał się, będącym dziedzictwem kultury szlacheckiej na byłych Kresach^[15] – silniejszymi wpływami języka polskiego, co związane było ze szlacheckim rodowodem części mieszkańców Malawicz Górnych^[11]. Współcześnie jednak gwarę tę uznać należy za wymarłą bądź pozostającą na granicy wymarcia, gdyż umiejętność posługiwania się nią ograniczona jest do niewielkiej, najwyżej kilkunastoosobowej grupy osób w podeszłym wieku i nie jest ona przekazywana młodszym pokoleniom.

• Stefan Mustafa Jasiński (1911-2015) – imam Muzułmańskiej Gminy Wyznaniowej w Białymstoku oraz doradca Muzułmańskiego Związku Religijnego w RP w sprawach szariatu.

Nieopodal wsi zachowały się ruiny spalonego wiatraku typu koźlak^[16][17].

W Malawiczach Górnych, u źródeł Łosośny, znajduje się głaz tatarski, fundacji Arsłana Muchy, z napisem: „W Imię Boga najmościwszego i najmiłosierniejszego w hołdzie przodkom a ku pamięci potomnym aby malawicką ziemię szacunkiem i miłością darzyli bowiem dla tatarskiego rodu Muchów matecznikiem przez wieki ona była”^[18], zwieńczony islamskim półksiężycem. Na obelisku wygrawerowano basmalę w języku arabskim oraz inskrypcje w języku polskim, upamiętniające tatarskich mieszkańców miejscowości^[19][20].

• Malawicze Dolne

• Malawicze (2) M. Górne, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 294 .
• Głaz Tatarski w Malawiczach Górnych www.polskieszlaki.pl