Macheront
31°34′02″N 35°37′27″E/31,567222 35,624167 Twierdza Macheront widziana od wschodu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Rozpoczęcie budowy |
ok. 90 p.n.e. |
| Zniszczono |
57 p.n.e., 71 n.e. |
| Odbudowano |
30 p.n.e. |
Położenie na mapie Jordanii  | |
| 31°34′02″N 35°37′27″E/31,567222 35,624167
| |
Macheront (arab. Jebel al-Misznaqa lub ِقلة المشناقى Qalaat al-Misznaqa; łac. Machærus) − forteca Heroda Wielkiego usytuowana na szczycie pustynnego wzgórza na wschód od Morza Martwego (739 m n.p.m.), pomiędzy dolinami Wadi Zarka oraz Wadi Mudżib w Jordanii.
Arabska nazwa fortecy („forteca ścięcia”) jest odwołaniem do przypuszczalnego miejsca męczeństwa św. Jana Chrzciciela[1][2][3] (epizod ten lokalizuje na Macheronte również historyk żydowski Józef Flawiusz).
Historia
[edytuj | edytuj kod]Fortecę na Macheroncie wzniósł około 90 r. p.n.e. Hasmonejczyk Aleksander Janneusz[4]. Zburzył ją w czasach Pompejusza generał Gabiniusz[5] w 57 r. p.n.e. Odbudował ją Herod Wielki jako fortecę nadzorującą wschodnie rubieże królestwa w 30 p.n.e. Po śmierci władcy przeszła we władanie jego syna Heroda Antypasa, panującego w latach od 4 p.n.e. do 39 n.e. Zgodnie z informacją zawartą w Starożytnościach żydowskich Józefa Flawiusza, to właśnie w tym okresie miał przebywać w fortecy i zostać ścięty Jan Chrzciciel[6].
Po detronizacji i wygnaniu Antypasa w 39 Macheront przeszedł w ręce Heroda Agryppy, do jego śmierci w 44. Następnie twierdza była pod kontrolą Rzymian. Żydzi ponownie przejęli kontrolę nad fortecą podczas pierwszego powstania żydowskiego w 66[7]. Po zdobyciu Herodionu Lucyliusz Bassus oblegał Macheront w 71. Rzymianie usypali specjalną rampę, by dostać się na wzgórze. Żydzi skapitulowali jednak, zanim Rzymianie przedsięwzięli atak. Pozwolono rebeliantom na opuszczenie fortecy, zrównano ją jednak z ziemią.
Lokalizacja i struktura twierdzy
[edytuj | edytuj kod]Józef Flawiusz przedstawił dokładny opis Macherontu w napisanej ok. 75 roku Wojnie żydowskiej[8]. Platforma szczytowa, który znajduje się na wysokości 1100 m powyżej poziomu Morza Martwego, otoczona jest spadzistymi stokami, stanowiącymi jej naturalne zabezpieczenie. Herod wzniósł solidną fortecę, której fortyfikacje miały zabezpieczać przed sąsiadującymi Arabami.
W strukturze budowli herodiańskiej wyróżniają się termy z takimi elementami, jak: apodyterium, tepidarium, calidarium, laconicum i frigidarium[9].
Archeologia
[edytuj | edytuj kod]Macheronte zidentyfikował U. Seetzen w 1807. Wykopaliska w latach 1978–1981 przeprowadzili archeolodzy włoscy, franciszkanie o. Virgilio Corbo oraz Stanislao Loffreda z Jerozolimskiego Studium Biblijnego. Po roku 1990 prace badawcze i restauracyjne kontynuował o. Michele Piccirillo. Archeolodzy wyróżnili dwa okresy zasiedlenia tego miejsca: 90–55 przed Chr. oraz 30 przed Chr. – 72 po Chr.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Mt 14,1-12 w przekładach Biblii.
- ↑ Mk 6,14-29 w przekładach Biblii.
- ↑ Łk 9,7-9 w przekładach Biblii.
- ↑ Józef Flawiusz, Wojna żydowska, VII/6:2.
- ↑ Józef Flawiusz, Wojna żydowska, I/8:5.
- ↑ Józef Flawiusz, Starożytności żydowskie, XVIII/5:2.
- ↑ Józef Flawiusz, Wojna żydowska, II/18:6.
- ↑ Józef Flawiusz, Wojna żydowska, VII/6:1nn.
- ↑ Virgilio Corbo: Macheronte (Enciclopedia dell' Arte Antica – 1995). treccani.it. [dostęp 2021-10-17]. (wł.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Loffreda S., La ceramica di Macheronte e dell'Herodion (90 a.C. - 135 d.C.), Jerusalem 1996.
- Corbo V., La fortezza di Macheronte. Rapporto preliminare della prima campagna di scavo: 8 settembre - 28 ottobre 1978, Liber Annuus (1978) 28: 217-238.
- Corbo V., La reggia-fortezza erodiana. Rapporto preliminare alla seconda campagna di scavo: 3 settembre- 20 ottobre 1979, Liber Annuus (1979) 29: 315-326.
- Corbo V., La fortezza di Macheronte (Al-Mishnaqa). Rapporto preliminare alla terza campagna di scavo: 8 settembre - 11 ottobre 1980, Liber Annuus (1980) 30, 365-376.
- Corbo, V., Loffreda S., Nuove scoperte alla fortezza di Macheronte. Rapporto preliminare alla quarta campagna di scavo: 7 settembre-10 ottobre 1981, Liber Annuus (1981) 31: 257-286.
- Piccirillo M., Le monete della fortezza di Macheronte (El-Mishnaqa), Liber Annuus (1981) 30: 403-414.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- The Fortress of Machaerous [online], Franciscan Archeological Institute [dostęp 2006-04-23] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-24] (ang.).
- Machaerus (Jordan) [online], Roman aqueducts (ang.).
