Mauritius
| |||||
| Dewiza: Stella Clavisque Maris Indici (Gwiazda i klucz do Oceanu Indyjskiego) | |||||
| Hymn: Motherland (Ojczyzna) | |||||
| Ustrój polityczny | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Stolica | |||||
| Data powstania |
12 marca 1968 | ||||
| Prezydent | |||||
| Premier | |||||
| Powierzchnia |
2045 km² | ||||
| Populacja (2017) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
663 os./km² | ||||
| Kod ISO 3166 |
MU | ||||
| Waluta |
rupia maurytyjska (MUR) | ||||
| Telefoniczny nr kierunkowy |
+230 | ||||
| Domena internetowa | |||||
| Kod samochodowy |
MS | ||||
| Kod samolotowy |
3B | ||||
| Strefa czasowa |
UTC +4 | ||||
| Język urzędowy | |||||
| Religia dominująca | |||||
| Terytoria autonomiczne | |||||
| PKB (2023) • całkowite • na osobę |
|||||
| PKB (PSN) (2023) • całkowite • na osobę |
| ||||
| |||||
Położenie na mapie
| |||||
Mauritius (fr. Maurice), Republika Mauritiusu[3] (ang. Republic of Mauritius, fr. République de Maurice) – państwo wyspiarskie położone w południowo-zachodniej części Oceanu Indyjskiego, w archipelagu Maskarenów, około 900 km na wschód od Madagaskaru i ok. 170 km na północny wschód od Reunionu. Poza samą wyspą Mauritius do Republiki Mauritiusu należą także: wyspa Rodrigues (w odległości 563 km na wschód od wyspy głównej), archipelag Cargados Carajos (402 km na północ) i Wyspy Agalega (933 km na północ).
Historia
[edytuj | edytuj kod]Wyspa została odkryta przez Portugalczyków w 1505 roku. Skolonizowana została przez Holendrów w 1638 i nazwana imieniem księcia Maurycego Orańskiego. Francuzi opanowali wyspę w XVIII wieku, zmieniając nazwę na Île de France. Nazwa Mauritius została przywrócona w 1810 roku, gdy Brytyjczycy przejęli wyspę. Anglicy znieśli niewolnictwo i zaczęli sprowadzać robotników z Indii.
Mauritius uzyskał niezależność w 1968 roku. 18 kwietnia 1968 roku na podstawie Rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 249 Mauritius został członkiem ONZ[4].
Kraj stał się republiką w ramach Wspólnoty Narodów w 1992. Jest jednym z nielicznych krajów afrykańskich posiadających stabilną demokrację z regularnie odbywającymi się wolnymi wyborami i przestrzeganymi prawami człowieka. Dzięki rozwiniętemu sektorowi turystycznemu przyciągnął znaczne zagraniczne inwestycje, osiągając tym samym jeden z najwyższych w Afryce dochodów na obywatela.
Geografia
[edytuj | edytuj kod]
Mauritius razem z wyspami Reunion i Rodrigues jest częścią archipelagu Maskarenów. Archipelag ten powstał miliony lat temu w wyniku podwodnych erupcji wulkanicznych.
Stolicą wyspy i największym miastem jest Port Louis, leżący po północno-zachodniej stronie wyspy. Inne większe miasta: Curepipe, Vacoas-Phoenix, Beau Bassin, Quatre Bornes oraz Rose Hill.
Wyspa (1865 km² powierzchni) ma w przybliżeniu kształt owalu o dłuższej średnicy 61 km i krótszej 47 km. Linia brzegowa ma 161 km długości. Najwyższe wzniesienie, Piton de la Petite Riviére Noire, 826 m n.p.m. Wnętrze wyspy obejmuje płaskowyż o średniej wysokości 671 m n.p.m., charakteryzujący się znaczną wielkością opadów (średnio 510 cm rocznie). Płaskowyż opada łagodnie ku północy przechodząc w nadmorską równinę, natomiast od południa i zachodu opada stromymi urwiskami ku wąskiemu pasmu wybrzeża.
Demografia
[edytuj | edytuj kod]Statystyki demograficzne
[edytuj | edytuj kod]| (2005) | |
|---|---|
| Liczba ludności | 1 230 602 |
| Ludność według wieku | |
| 0 – 14 lat | 24,4% (mężczyzn 151 043, kobiet 148 847) |
| 15 – 64 lat | 69,1% (mężczyzn 424 472, kobiet 425 974) |
| ponad 64 lata | 6,5% (mężczyzn 31 506, kobiet 48 760) |
| Wiek (mediana) | |
| W całej populacji | 30,5 lat |
| Mężczyzn | 29,65 lat |
| Kobiet | 31,46 lat |
| Przyrost naturalny | 0,84% |
| Współczynnik urodzeń | 15,62 urodzin/1000 mieszkańców |
| Współczynnik zgonów | 6,83 zgonów/1000 mieszkańców |
| Współczynnik migracji | −0,41 migrantów/1000 mieszkańców |
| Ludność według płci | |
| przy narodzeniu | 1,02 mężczyzn/kobiet |
| poniżej 15 lat | 1,02 mężczyzn/kobiet |
| 15 – 64 lat | 1 mężczyzna/kobietę |
| powyżej 64 lat | 0,65 mężczyzn/kobiet |
| w całej populacji | 0,97 mężczyzn/kobiet |
| Umieralność noworodków | |
| W całej populacji | 15,03 śmiertelnych/1000 żywych |
| płci męskiej | 17,74 śmiertelnych/1000 żywych |
| płci żeńskiej | 12,27 śmiertelnych/1000 żywych |
| Oczekiwana długość życia | |
| W całej populacji | 72,38 lat |
| Mężczyzn | 68,4 lat |
| Kobiet | 76,41 lat |
| Rozrodczość | 1,96 urodzin/kobietę |
| Współczynnik dorosłych z HIV/AIDS | 0,1% (2001) |
| Liczba osób żyjących z HIV/AIDS | 700 (2001) |
| Liczba zmarłych na HIV/AIDS | mniej niż 100 (2001) |
Grupy etniczne
[edytuj | edytuj kod]Religie i wyznania
[edytuj | edytuj kod]Struktura religijna w 2020 roku według The ARDA[5]:
- hinduizm – 44,2%,
- chrześcijaństwo – 33,1%:
- katolicyzm – 21,3%,
- protestantyzm – 10,6% (w większości zielonoświątkowcy – ponad 100 tys.[6]),
- niezależne kościoły – 0,86%,
- islam – 16,9%,
- brak religii – 2%,
- bahaizm – 1,8%,
- religie chińskie – 1,3%,
- tradycyjne religie plemienne – 0,2%
- inne religie – 0,5%.
Języki
[edytuj | edytuj kod]- kreolski Mauritiusa – 80,5%,
- bhodźpuri – 12,1%,
- francuski – 3,4% (urzędowy),
- angielski – 1,3% (urzędowy),
- inne – 3,7%.
Polityka
[edytuj | edytuj kod]Głową państwa jest prezydent, wybierany na pięcioletnią kadencję przez Zgromadzenie Narodowe (National Assembly) – jednoizbowy maurytyjski parlament. Spośród 70 członków parlamentu, 62 jest wybieranych bezpośrednio w wyborach powszechnych, a 8 jest wyznaczonych, aby reprezentować mniejszości etniczne, w zależności od wyników wyborów. Parlament jest kierowany przez premiera i radę ministrów. Główne partie: Walczący Ruch Mauritiusu (MMM), Partia Pracy (LP), Partia Socjalistyczna Mauritiusu oraz Ruch Socjalistyczny Mauritiusu (MSM)[7].
Podział administracyjny
[edytuj | edytuj kod]
Mauritius jest podzielony na 9 dystryktów:
- Black River
- Flacq
- Grand Port
- Moka
- Pamplemousses
- Plaines Wilhems
- Port Louis
- Rivière du Rempart
- Savanne
Ponadto w skład Mauritiusa wchodzą trzy terytoria zależne:
Mauritius rości sobie prawa także do archipelagu Czagos, którym zarządza Wielka Brytania i samotnej wyspy Tromelin, należącej do Francji[8]. Terytoria te były od XVIII wieku częścią francuskiej, a następnie brytyjskiej kolonii, podzielonej dopiero w połowie XX wieku.
Gospodarka
[edytuj | edytuj kod]
Podstawami gospodarki są turystyka, eksport wyrobów tekstylnych, oraz uprawa trzciny cukrowej. Użytki rolne stanowią 56% powierzchni kraju. Uprawia się też tytoń, herbatę, kukurydzę, banany. Wskaźnik rozwoju społecznego wynosi 0,771, drugi (po Libii) w regionie Afryki (63. na świecie).
Według GPI Mauritius jest najbezpieczniejszym krajem w Afryce i ma niski wskaźnik przestępczości. Jednym z głównych zagrożeń na Mauritiusie są klęski żywiołowe, takie jak cyklony. Sezon cyklonowy trwa od listopada do maja i może powodować rozległe szkody materialne[9].
Emisja gazów cieplarnianych
[edytuj | edytuj kod]Emisja równoważnika dwutlenku węgla z Mauritiusa wyniosła w 1990 roku 1,844 Mt, z czego 1,191 Mt stanowiła emisja dwutlenku węgla, na drugim miejscu był metan, a na trzecim podtlenek azotu. W przeliczeniu na mieszkańca emisja wyniosła wówczas 1,128 t dwutlenku węgla, a w przeliczeniu na tysiąc dolarów amerykańskich PKB – 148 kg. Od tego czasu emisje dwutlenku regularnie rosną, natomiast emisje pozostałych gazów cieplarnianych pozostają na zbliżonym poziomie. W niektórych latach nieco bardziej zauważalna jest emisja gazów fluorowanych. Szczególnie duży wzrost emisji dotyczy energetyki, nieco mniejszy transportu. W 2018 emisja dwutlenku węgla pochodzenia kopalnego wyniosła 4,384 Mt, a w przeliczeniu na mieszkańca wyniosła 3,456 t i w przeliczeniu na tysiąc dolarów PKB – 164 kg[10].
Kultura
[edytuj | edytuj kod]Zmienna kolonialna przeszłość Mauritiusu ma odzwierciedlenie w kulturze. Na przykład sztuka kulinarna jest połączeniem holenderskiej, francuskiej, indyjskiej i kreolskiej.
W 2008 roku Jean-Marie Gustave Le Clézio, obywatel Francji i Mauritiusu, został pierwszym w historii wyspy laureatem literackiej Nagrody Nobla.
W 1847 roku Mauritius został piątym krajem na świecie wydającym znaczki pocztowe. Dwa typy znaczków wydane wtedy, znane jako Mauritius „Post Office”, należą do najbardziej znanych na świecie ze względu na rzadkość występowania i wysoką wartość.
Kiedy została odkryta, wyspa Mauritius była miejscem zamieszkania ptaków nieznanego wcześniej gatunku, który Portugalczycy nazwali dodo. Jednakże do 1681 roku wszystkie dodo zostały zabite przez osadników lub ich udomowione zwierzęta. Ptak ten widnieje w godle państwa.
Święta i zwyczaje
[edytuj | edytuj kod]- Nowy Rok – 1-2 stycznia[11]
- Zniesienie niewolnictwa – 1 lutego
- Święto Narodowe – 12 marca
- Święto Pracy – 1 maja
- Przyjazd robotników kontraktowych – 2 listopada
- Boże Narodzenie – 25 grudnia
- Święto Chińskiej Wiosny, styczeń lub luty, w zależności od kalendarza chińskiego
- Thaipusam, styczeń lub luty, w zależności od kalendarza tamilskiego
- Mahaśiwaratri, między lutym a marcem
- Ugadi, marzec
- Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny, 15 sierpnia
- Ganeśćaturthi, między sierpniem a wrześniem
- Diwali, od października do listopada
- Eid ul-Fitr, o każdej porze roku, ponieważ islam opiera się na kalendarzu księżycowym
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ The World Factbook – Central Intelligence Agency [online], www.cia.gov [dostęp 2017-10-05] (ang.).
- ↑ a b c d Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego na rok 2023: International Monetary Fund: World Economic Outlook Database, April 2023. [dostęp 2023-05-20]. (ang.).
- ↑ Według Wielkiego Słownika Ortograficznego PWN jedyną poprawną formą dopełniacza jest Mauritiusa [1]. Jednak według Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych poprawnym dopełniaczem podawanym w wykazie nazw państw jest Mauritiusu [2] (ta forma podawana była już w wykazie państw z 1977 r. opublikowanym jako Zarządzenie nr 17 Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki z dnia 19 kwietnia 1977 r. zmieniające zarządzenie w sprawie ustalenia brzmienia nazw miejscowości i obiektów geograficznych znajdujących się poza granicami Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. Urz. MNSzWiT 1977 nr 4, poz. 13) [3]), czy w Wielkim słowniku poprawnej polszczyzny PWN pod redakcją prof. Andrzeja Markowskiego (wyd. z 2006 r.).
- ↑ Security Council Resolution 249 – UNSCR [online], unscr.com [dostęp 2022-02-15].
- ↑ National Profiles [online], www.thearda.com [dostęp 2022-10-01].
- ↑ GEORGE RAFAËL LESTE, président de l’Assemblée de Dieu : « Oui, la foi peut déplacer les montagnes » [online], Le Mauricien [dostęp 2022-10-01] (fr.).
- ↑ Andrzej Antoszewski, Ryszard Herbut, Systemy polityczne współczesnego świata, Gdańsk: Arche, 2004.
- ↑ Mauritius. [w:] World Factbook [on-line]. CIA. [dostęp 2016-02-19]. (ang.).
- ↑ Expatriate Healthcare, The Safest Countries in Africa (RANKED) [online], Expatriate Group, 28 grudnia 2022 [dostęp 2023-02-24] (ang.).
- ↑ Mauritius, [w:] F. Monforti-Ferrario i inni, Fossil CO2 and GHG emissions of all world countries. 2019 report – Study [pdf], Luksemburg: Publications Office of the European Union, 2019, s. 159, DOI: 10.2760/687800, ISBN 978-92-76-11100-9 (ang.).
- ↑ Mauritius Public Holidays 2024 [online], PublicHolidays.mu [dostęp 2024-10-15] (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Government of Mauritius – oficjalna strona rządu
- Official Site for Mauritius – portal Mauritius Tourism Promotion Authority
- World Gazetteerr
