Monarch (1853)

Monarch

Flotylla taranowców Elleta – na pierwszym planie "Monarch"
Historia
Stocznia	w Fulton
Wodowanie	1853
US Navy
Wejście do służby	1862 (jako okręt)
Wycofanie ze służby	1864
Los okrętu	skasowany
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	406 t
Długość	54,86 m
Szerokość	12,8 m
Napęd
maszyny parowe napędzające boczne koła łopatkowe
Prędkość	ok. 12 w (?)[1]
Uzbrojenie
?, taran
Załoga	120

Monarch – amerykański okręt rzeczny – taranowiec z okresu wojny secesyjnej, przebudowany ze statku cywilnego, używany przez wojska Unii podczas kampanii na Missisipi.

Statek „Monarch” (Monarcha) został zbudowany w 1853 w Fulton w stanie Ohio^[2]. Był bocznokołowym drewnianym pchaczem o napędzie parowym, konstrukcji typowej dla amerykańskich statków rzecznych połowy XIX wieku. Służył początkowo jako statek cywilny na Missisipi i jej dopływach.

Po wybuchu wojny domowej w USA, „Monarch” został w kwietniu 1862 zakupiony w Pittsburghu przez Departament Wojny USA (Unii) i przebudowany w New Albany na taranowiec według projektu pułkownika Charlesa Elleta, pomysłodawcy i pierwszego dowódcy flotylli taranowców. Przebudowa polegała przede wszystkim na wzmocnieniu konstrukcji dziobu za pomocą grubych drewnianych belek i żelaza, pełniącego teraz rolę taranu. Kotły parowe i maszyny parowe zostały osłonięte grubą warstwą drewna w celu ochrony przed ostrzałem, a także wzmocniono ich mocowania dla ochrony przed wstrząsami przy taranowaniu. Koniecznej adaptacji uległy też nadbudówki, osłonięte z zewnątrz deskami dla pewnego zabezpieczenia przed pociskami broni strzeleckiej, tworząc lekko chronioną kazamatę o pionowych ścianach. Na dachu nadbudówki znajdowała się również lekko chroniona sterówka. Dodatkową osłonę przed ostrzałem stanowiły bele sprasowanej bawełny na pokładzie z przodu nadbudówki (przez to, był zaliczany do okrętów typu cottonclad). Początkowo „Monarch” nosił literę identyfikacyjną M, zawieszoną pomiędzy parą kominów.

Początkowo taranowiec „Monarch” nie przenosił stałego uzbrojenia; brak jest informacji, czy później został wyposażony w działa.

Podobnie jak inne taranowce flotylli Elleta, „Monarch” formalnie nie wchodził w skład Marynarki Wojennej USA, lecz Zachodniej Flotylli Kanonierek (Western Gunboat Flotilla) należącej do Armii USA. Dowodził nim kapitan R. W. Sanford. Okręt wziął następnie aktywny udział w kampanii na Missisipi. Mimo przejścia Zachodniej Flotylli Kanonierek pod kontrolę Marynarki Wojennej w październiku 1862, flotylla taranowców w dalszym ciągu pozostawała pod administracją Armii.

Pierwszą akcją taranowców Unii była bitwa na Missisipi pod Memphis 6 czerwca 1862. Oprócz 5 kanonierek pancernych, wzięły w niej aktywny udział dwa taranowce „Monarch” i „Queen of the West”. „Monarch” podczas niej staranował konfederackie taranowce CSS „Colonel Lovell” (uszkodzony już przez „Queen of the West”) i CSS "General Beauregard”, które na skutek tego zatonęły. 26 czerwca wraz z taranowcem „Lancaster” ścigał konfederacki taranowiec CSS „General Earl Van Dorn”, który został w następstwie spalony przez załogę na rzece Yazoo, nie mogąc się wycofać.

W lipcu „Monarch” patrolował pod ufortyfikowanym przez konfederatów Vicksburgiem. Od 16 sierpnia 1862 z 6 innymi okrętami wziął udział w ekspedycji z Heleny, mającej na celu wysadzenie desantów wojska w ważniejszych punktach wzdłuż Missisipi do ujścia Yazoo pod Vicksburgiem, po czym patrolował u ujścia Yazoo. Pod koniec roku uczestniczył w oczyszczaniu ujścia Yazoo z min.

W styczniu 1863 „Monarch” brał udział w ekspedycji przeciw Fortowi Hindman, zakończonej jego zdobyciem 11 stycznia. W lutym działał na Yazoo w rejonie Greeneville, a w kwietniu wspierał działania wojsk w Tennessee. Po upadku Vicksburga w lipcu 1863 i zakończeniu konfederackiej żeglugi na Missisipi taranowce stały się zbędne i w 1864 „Monarch” został wycofany do rezerwy, a w lipcu 1865 został wysłany do Mound City celem rozbrojenia.

Według części publikacji, „Monarch” został zatopiony przez kry lodowe w grudniu 1864.^[2]

• Monarch. www.history.navy.mil. [dostęp 2016-01-10].
• Monarch – Dictionary of American Naval Fighting Ships (DANFS). www.history.navy.mil. [dostęp 2016-01-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-09-04)].