Lejaren Hiller

Lejaren Arthur Hiller (ur. 23 lutego 1924 w Nowym Jorku, zm. 26 stycznia 1994 w Buffalo)^[2][3] – amerykański kompozytor, pedagog muzyczny, chemik.

W młodości uczył się gry na fortepianie, oboju, klarnecie i saksofonie; już wtedy zaczął komponować^[3]. Studiował chemię na Uniwersytecie w Princeton, gdzie w 1947 obronił pracę doktorską^[2][3][4]. Studiował tam też kompozycję i teorię muzyki u Rogera Sessionsa i Miltona Babbitta^[3][4].

W latach 1947–1952 prowadził prace badawcze w dziedzinie chemii; wynalazł m.in. metodę barwienia włókien akrylowych^[2][4]. W 1952 przeniósł się na Uniwersytet Illinois w Urbanie i Champaign, gdzie podjął pracę wykładowcy na wydziale chemii, zajmował się też komputerami. Równocześnie studiował tam teorię muzyki i kompozycję u Huberta Kesslera, uzyskując w 1958 tytuł Master of Music^[1][2][4].

W tym samym roku został wykładowcą kompozycji w School of Music przy Uniwersytecie Illinois (od 1966 jako profesor)^[3]. Również w 1958 utworzył przy tym uniwersytecie Experimental Music Studio, którym kierował przez 10 lat^[1][2]. Studio to stało się jednym z najważniejszych ośrodków muzyki elektronicznej na świecie. Rozwinął współpracę badawczą w dziedzinie elektroniki, komputerów i akustyki z wydziałem inżynierii elektronicznej. Stosował maszyny cyfrowe i logikę matematyczną w procesie komponowania, syntezy dźwięku, analizy i druku^[2][3][4].

W 1968 objął katedrę kompozycji na Uniwersytecie Stanu Nowy Jork w Buffalo i dołączył do komitetu doradczego Center of the Creative and Performing Arts, w którego skład wchodzili Lukas Foss, Morton Feldman i Allen Sapp^[2][3]; od 1974 był dyrektorem tego Centrum^[5].

Wykładał gościnnie w wielu ośrodkach uniwersyteckich w USA oraz w Brazylii, a także w Europie, m.in. w Pampelunie, Rzymie, Berlinie, Darmstadcie, na Malcie. W latach 1973–1974 przebywał w Warszawie, w ramach programu Fulbrighta. Wygłosił wówczas cykl wykładów w PWSM i zrealizował taśmę do A Portfolio na zamówienie Polskiego Radia^[2][3][4].

W wyniku eksperymentów przeprowadzanych od połowy lat 50. w Experimental Music Studio, powstał – przy współpracy Leonarda M. Isaacsona – pierwszy w skali światowej utwór muzyczny stworzony przy użyciu komputerów, zatytułowany Illiac Suite (1957)^[a], później przemianowany na IV Kwartet smyczkowy^[1][2][3]. Składał się on z czterech części, z których każda dotyczyła innej techniki kompozytorskiej realizowanej przez komputer. I tak część I dotyczyła techniki polifonicznej, II – kontrapunktu ścisłego, III – technik współczesnych, w tym serializmu, zaś IV była studium muzyki stochastycznej. Cały proces tworzenia tego utworu został opisany w publikacji Experimental Music^[b][2].

Następne „komputerowe” utwory Hillera, jak np. skomponowana wspólnie z Robertem A. Bakerem Computer Cantata (1968) czy cykl Algorytmów (1968–1984), były tworzone wg programu głównego (wspólnego dla wszystkich rodzajów kompozycji) oraz wchodzących w jego skład podprogramów (uwzględniających różnorodność stylu i struktury każdego utworu) będących polem dla indywidualności twórczej kompozytora^[2].

W latach 1967–1969 współpracował z Johnem Cage’em przy jednym z jego bardziej znanych utworów HPSCHD na od 1 do 51^[c] wygenerowanych komputerowo taśm i od 1 do 7 klawesynów, na których grający na żywo soliści wykonywali przypadkowo wybrane fragmenty utworów Mozarta, Beethovena, Chopina, Schumanna, Gottschalka, Busoniego i Schönberga^[1][3][6].

Obok utworów generowanych komputerowo i elektroakustycznych komponował utwory orkiestrowe, kameralne, fortepianowe oraz wokalne, a także utwory sceniczne i multimedialne, muzykę teatralna, filmową i telewizyjną^[2][3][5]. Był też autorem wielu publikacji na temat eksperymentalnej muzyki komputerowej^[2][3].

(na podstawie materiałów źródłowych^[2][3][5])

• Lejaren Hiller w bazie AllMusic (ang.)
• Dyskografia Lejarena Hillera w bazie MusicBrainz (ang.)
• Lejaren Hiller w bazie Discogs.com (ang.)
• Lejaren A. Hiller Jr w bazie IMDb (ang.)