Osoba podejrzana
Osoba podejrzana – w polskim postępowaniu karnym osoba, którą podejrzewa się o popełnienie przestępstwa i w związku z tym podjęto w postępowaniu przygotowawczym w stosunku do niej czynności procesowe, które wskazywały, że osobę tę traktuje się jak podejrzanego[1][2].
Doktrynalnym synonimem „osoby podejrzanej” jest „faktycznie podejrzany”[1]. Na określenie osoby podejrzanej stosuje się także pojęcie „oskarżonego” w znaczeniu najszerszym (obok właściwego oskarżonego i podejrzanego)[2].
Osoba podejrzana a podejrzany
[edytuj | edytuj kod]Pojęcie osoby podejrzanej nie jest tożsame z pojęciem podejrzanego, ponieważ w stosunku do osoby podejrzanej nie wydano postanowienia o przedstawieniu zarzutów ani nie przystąpiono do przesłuchania jej w charakterze podejrzanego. Naturalnie wraz z podjęciem tych czynności osoba podejrzana traci swój status i staje się podejrzanym[1][3].
Osoba podejrzana nie jest stroną postępowania karnego. Nie przysługują jej uprawnienia podejrzanego, takie jak prawo do obrony czy posiadanie obrońcy, chociaż z drugiej strony organ prowadzący postępowanie nie może zastosować wobec niej środków, które byłyby dopuszczalne wobec podejrzanego (np. tymczasowego aresztowania)[1].
W czasie obowiązywania poprzedniego k.p.k. w orzecznictwie Sądu Najwyższego oraz w działalności niektórych przedstawicieli polskiej nauki prawa karnego istniała koncepcja zrównania statusu osoby podejrzanej i podejrzanego[3].
Uprawnienia i obowiązki
[edytuj | edytuj kod]Osoba podejrzana ma wszystkie prawa osoby, której dotyczy dana czynność procesowa. Ma ona więc prawo do otrzymania informacji o przyczynach zatrzymania, do kontaktu z adwokatem lub radcą prawnym (nie obrońcą), może także wystąpić z zażaleniem do sądu[3]. Na osobę podejrzaną rozciąga się także domniemanie niewinności[4].
Obowiązkiem osoby podejrzanej jest znoszenie uciążliwości, jakie wiążą się z podejmowanymi wobec niej czynnościami[5].
Osoba podejrzana w k.p.k.
[edytuj | edytuj kod]Wobec osoby podejrzanej podejmuje się pozaprocesowe czynności operacyjne. Kodeks postępowania karnego dopuszcza także inne czynności[6]:
- art. 74 § 3 – m.in. oględziny zewnętrzne ciała, inne badania niepołączone z naruszeniem integralności ciała, pobranie odcisków, fotografowanie osoby podejrzanej, okazanie jej w celach rozpoznawczych innym osobom;
- art. 192a – czynności podjęte w celu ograniczenia kręgu osób podejrzanych;
- art. 237 § 4 – kontrola i utrwalanie treści rozmów telefonicznych;
- art. 244 § 1 – zatrzymanie osoby podejrzanej przez Policję;
- art. 247 § 1 – zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie na zarządzenie prokuratora;
- art. 308 § 1 i 2 – tzw. dochodzenie w niezbędnym zakresie.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d T. Grzegorczyk, J. Tylman: Polskie postępowanie karne, s. 337.
- ↑ a b S. Waltoś: Proces karny. Zarys systemu, s. 195.
- ↑ a b c T. Grzegorczyk, J. Tylman: Polskie postępowanie karne, s. 338.
- ↑ T. Grzegorczyk, J. Tylman: Polskie postępowanie karne, s. 150.
- ↑ T. Grzegorczyk, J. Tylman: Polskie postępowanie karne, s. 159.
- ↑ Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz.U. z 2022 r. poz. 1375).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Tomasz Grzegorczyk, Janusz Tylman: Polskie postępowanie karne. Warszawa: LexisNexis, 2011. ISBN 978-83-7620-704-9.
- Stanisław Waltoś: Proces karny. Zarys systemu. Warszawa: LexisNexis, 2008. ISBN 978-83-7334-870-7.
