Jien
 Mnich, poeta, historyk Jien | |
| Data i miejsce urodzenia |
17 maja 1155 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Szkoła | |
| Nauczyciel | |
| Następca | |
| Zakon | |
Jien (jap. 慈円; ur. 17 maja 1155, zm. 28 października 1225) – japoński mnich szkoły tendai, jeden z najbardziej wyróżniających się mnichów tej tradycji, wybitny poeta i historyk. Znany także pod pośmiertnym imieniem Jichin (慈鎮).
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w arystokratycznej rodzinie Fujiwarów. Jego ojcem był Tadamichi Fujiwara (1097–1164), dziadkiem – Tadazane Fujiwara (1078–1162), a stryjem – Yorinaga Fujiwara (1120–1156). Jego bratem był Kanezane Kujō[a] (1149–1207). Ojciec pełnił najwyższe urzędy w cesarskim rządzie. Tak jak i jego ojciec (Tadazane) był regentem (w latach 1121-1158) (jap. sesshō, kampaku) i kanclerzem (jap. daijō daijin). W 1162 r. został mnichem buddyjskim i zmarł w dwa lata później[1].
Matką była pani Kaga, córka Nakamitsu Fujiwary, która zmarła, gdy Jien miał 2 lata. Został wychowany przez wdowę po Tsunesadzie Fujiwarze, która była znana jako Mniszka Yama’i lub "Mniszka, która wychowała Małego Mnicha". Przed śmiercią przekazała Jienowi cztery nieruchomości, aby dochód z nich został przeznaczony na modlitwy za jej duszę[1].
W 1165 r. Jien zamieszkał w Shōren-in[b] w dzielnicy Awataguchi w Kioto. W czasie, gdy przebywał tam Jien, była prowadzona przez mnicha-księcia Kakukaia (1134-1181), syna cesarza Toby i od 1177 r. głównego opata Enryaku-ji. Jien przyjął imię Dōkai (jap. hōmyō, imię religijne) i dopiero około 1181 r. (a więc po 16 latach) zmienił je na Jien[1].
W wieku 13 lat, a więc w 1167 r. Jien wziął udział w ceremonii tonsurowej prowadzonej przez Myōuna. Jego wysokie pochodzenie gwarantowało mu, że otrzyma wiele honorowych kapłańskich rang. Był więc Mistrzem Ceremonii Abhiszeki (isshin ajari) i Oka Prawa (hōgen) w wieku szesnastu lat (1170 r.), Pieczęci Prawa w wieku 27 lat (1181 r.), Arcybiskupem Pomocniczym (jap. gonsōjō) w wieku 38 lat (1192 r.) i Wielkim Arcybiskupem (jap. daisōjō) w wieku 49 lat (1203 r.). Oprócz tego piastował wiele urzędów administracyjnych. Był Dworskim Kapłanem (jap. gojisō) dla cesarza Go-Toby w latach 1192-1196 oraz głównym opatem kilku klasztorów, m.in. Shitennō-ji (w Naniwie), Byōdō-in (w Uji) i oczywiście Enryaku-ji na górze Hiei[1].
W 1181 r. Jien przekazał wskazania 9-letniemu Shinranowi (1173-1262) podczas ceremonii w Shōren-in.
Po raz pierwszy został opatem Enryaku-ji w 1192 r., lecz cztery lata później stracił to stanowisko, gdy jego brat Kanezane został usunięty ze stanowiska kanclerza. Ponownie został wyznaczony opatem Enryaku-ji w 1201 r., jednak po roku musiał ustąpić. W 1201 r. były cesarz Go-Toba uczynił Jiena Kolegą (jap. yoriudo) w nowo ustanowionym Biurze Poezji (jap. Wakadokoro) wraz z dziesięcioma innymi, m.in. Shunzeiem, Teiką (1162-1124), Yoshitsunem (synem Kanezane) i Jakurenem (1139-1202, właśc. Sadanaga Fujiwara). Komisja wewnętrzna złożona z sześciu z nich wydała w 1206 r. zbiór poetycki Shinkokinshū (Nowy zbiór ze starych i nowych czasów), w którym znalazło się 91 wierszy Jiena (więcej, bo 94, miał tylko Saigyō)[2].
Jien był czterokrotnie wyznaczany opatem Enryaku-ji i w końcu także stał się Daisōjō (大僧正) – liderem szkoły tendai.
Jien jako pisarz
[edytuj | edytuj kod]Jien czuł się obrońcą rodu (Kujō) Fujiwarów i napisał innowacyjną historię Japonii Gukanshō (1219 r., Rozmaitość ignoranckich poglądów). Była to pierwsza próba spojrzenia na japońską historię jako przejawienia pewnych z góry określonych zasad. Jien uzasadniał w niej, że Yoritsune Kujō (1218-1256) został przeznaczony przez bogów do panowania w Japonii w imieniu cesarza jako siogun w celu odparcia nieuniknionego rozpadu instytucji społecznych podczas okresu mappō (Upadku Prawa)[3].
Był także płodnym i szanowanym poetą. Jego prywatny zbiór wierszy Shūgyokushū (Kolekcja zebranych klejnotów) liczy ich ok. 6000; przeważnie są to wiersze typu waka. Jednak nie znalazły się w tym zbiorze liczne wiersze z cesarskich antologii i konkursów poetyckich. Głównym patronem wszelkich poetyckich działań w tym okresie był cesarz Go-Toba (1180-1239, pan. 1183-1198), który tak ocenił jego poezje: "w swoich najlepszych wierszach nie jest gorszy od innych znakomitych poetów"[3].
Teika Fujiwara pod koniec swojego życia przygotował Shinchokusenshū (Nowa imperialna kolekcja), która była ostatnią już cesarską antologią w tzw. Średnim klasycznym okresie (1100-1241). W zbiorze tym znalazło się 28 wierszy Jiena[c].
W 1251 r. syn Teiki - Tameie (1198-1275), przygotował nowy zbiór poetycki Shokugosenshū (Kontynuacja ostatniego zbioru), który był pierwszą antologią Późnego klasycznego okresu (1241-1350). Wiersze podpisano pośmiertnym tytułem Jiena - Jichin, a pełny podpis brzmiał "Były wielki arcybiskup Jichin"[4].
W co najmniej piętnastu cesarskich antologiach poetyckich ukazały się 254 wiersze Jiena.
Szkoła tendai
[edytuj | edytuj kod]- Linia Ennina
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Kujō czyli Fujiwara
- ↑ Shōren-in było słynną rezydencją głównych opatów (jap. zasu 座主) klasztoru Enryaku na górze Hiei. Pochodzi z pustelni Shōrembō wybudowanej przez założyciela tendai – Saichō, przy Wschodniej Pagodzie na górze Hiei. Została potem przeniesiona do Kioto, gdyż głowa szkoły tendai chciała kontrolować działalność rządu. Za Gyōgena (1097-1155) 48 zasu Enryaku-ji została zrestaurowana jako "świątynia zatwierdzona przez dwór" (jap. monzeki). Jej opaci byli książętami lub innymi wysoko postawionymi członkami arystokracji
- ↑ W tej kolekcji również znalazło się 28 wierszy Michi’ie Kujō (1193-1252), który był synem Yoshitsunego, zatem był prabratankiem Jiena. Michi’ie był ojcem Yoritsune Kujō (1218-1256), który został siogunem po zamordowaniu Sanetomo Minamoto. Michi’ie był patronem pioniera zenu rinzai w Japonii – Enniego Ben’ena (1202-1280) oraz wspierał finansowo Tōfuku-ji
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Robert E. Morrell. Kamakura Buddhism. A Minority Report. Asian Humanities Press. Berkeley. 1987. Str. 187. ISBN 0-89581-849-3