Knyszewicze

Knyszewicze

wieś
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	sokólski
Gmina	Szudziałowo
Liczba ludności (2011)	79[2][3]
Strefa numeracyjna	85
Kod pocztowy	16-113[4]
Tablice rejestracyjne	BSK
SIMC	0042027[5]
Położenie na mapie gminy Szudziałowo Knyszewicze
Położenie na mapie Polski Knyszewicze
Położenie na mapie województwa podlaskiego Knyszewicze
Położenie na mapie powiatu sokólskiego Knyszewicze
53°20′01″N 23°40′00″E/53,333611 23,666667[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Knyszewicze (białorus. Кнышэвічы^[6]) – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie sokólskim, w gminie Szudziałowo^[5][7].

Wieś leśnictwa sokólskiego w ekonomii grodzieńskiej w drugiej połowie XVII wieku^[8].

Dawna wieś unicka, należąca do cerkwi parochialnej w Samohrudzie.^[9]

W sierpniu 1915 r. wszyscy mieszkańcy Knyszewicz ewakuowali się w głąb Imperium Rosyjskiego w ramach tzw. Bieżeństwa, w związku z czym wieś całkowicie opustoszała na parę następnych lat. Powroty do rodzinnej wsi rozpoczęły się po wybuchu rewolucji październikowej i trwały do połowy lat 20. XX w^[10][11].

Według Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności przeprowadzonego w 1921, wieś Knyszewicze liczyła 209 mieszkańców (99 kobiet i 110 mężczyzn) zamieszkałych w 35 domach. Większość mieszkańców wsi, w liczbie 148 osób, zadeklarowała wówczas wyznanie prawosławne, pozostali podali kolejno: wyznanie rzymskokatolickie (59 osób) oraz wyznanie mojżeszowe (2 osoby). Podział konfesyjny mieszkańców Knyszewicz powiązany był z ich strukturą narodowo-etniczną, bowiem większość mieszkańców miejscowości, podobnie jak wyznanie prawosławne, zadeklarowała narodowość białoruską (132 osoby). Reszta zgłosiła kolejno: narodowość polską (75 osób) oraz narodowość żydowską (2 osoby)^[12].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa białostockiego.

W przeszłości mieszkańcy wsi powszechnie używali do codziennej komunikacji między sobą gwary^[13] języka białoruskiego, określanej przez nich mianem języka prostego^[14]. W 1980 r. dokonano tu badań dialektologicznych pod kierunkiem Janusza Siatkowskiego, w ramach których odnotowano, że podstawowym środkiem porozumiewania się mieszkańców między sobą jest gwara białoruska^[15]. Współcześnie jednak, na skutek masowego odpływu ludności wiejskiej do aglomeracji miejskich, umiejętność posługiwania się nią ograniczyła się do starszego pokolenia mieszkańców wsi i nie jest ona przekazywana młodszym pokoleniom, w związku z czym przewiduje się jej całkowite wyginięcie w najbliższej przyszłości.

W październiku 2015 r. w Knyszewiczach odbyła się ekspedycja naukowa pod kierownictwem Mirosława Jankowiaka, w ramach której dokonano zbadania i nagrania białoruskiej gwary mieszkańców wsi. Ekspedycja współfinansowana została przez Polską Akademię Nauk^[16].

Prawosławni mieszkańcy wsi przynależą do parafii Świętych Apostołów Piotra i Pawła w pobliskim Samogródzie.

Na wzniesieniu nieopodal Knyszewicz zachował się XVIII-wieczny, kuty w kamieniu krzyż nagrobny. Jest to rudyment cmentarza cholerycznego. Ze względu na swoje nietypowe kształty jest on określany mianem baby kamiennej^[17].

Współczesne Knyszewicze znane są z rzeźby Moai^[18].

W Knyszewiczach i w sąsiednich Harkawiczach znajdują się cmentarzyska ze stelami, dzięki odnalezionym monetom – szelągom Jana Kazimierza – datowane na XVII wiek. W obu wsiach archeolodzy odkryli po dziesięć szkieletów, głównie dzieci^[19].

We wsi prowadzą gospodarstwo rolne laureaci 29. edycji Agroligi 2021 − Monika i Krzysztof Jaroszewiczowie^[20].

• Aneta Prymaka-Oniszk (ur. 1975) – dziennikarka i publicystka, urodzona w Knyszewiczach
• Włodzimierz Pac (1967-2021)^[21][22] - rodem z Knyszewicz Dużych^[23] korespondent Polskiego Radia w Mińsku, Moskwie, redaktor Polskiego Radia^[24]. Pochowany na cmentarzu parafialnym pobliskiej cerkwi p.w. Św. Apostołów Piotra i Pawła w Samogródzie^[25][26].
• Stanisław Nicewicz - związany z Partią Nowa Nadzieja^[27][28].

• 
  Prawosławny krzyż wotywny
• 
  Drewniany dom w centrum wsi

• Knyszewicze Małe

• Knyszewicze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 199 .
• Knyszewicze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 93 .

• p
• d
• e

Gmina Szudziałowo

• Siedziba gminy:Szudziałowo

Wsie	Babiki Boratyńszczyzna Biały Ług Chmielowszczyzna Grzybowszczyzna Harkawicze Horczaki Jeziorek Knyszewicze Kozłowy Ług Lipowy Most Łaźnisko Minkowce Miszkieniki Wielkie Nowe Trzciano Nowinka Nowy Ostrów Ostrówek Ostrów Północny Pierożki Poczopek Rowek Słoja Słójka Słójka-Borowszczyzna Sosnowik Stare Trzciano Suchynicze Sukowicze Szczęsnowicze Szudziałowo Talkowszczyzna Usnarz Górny Wierzchlesie Wojnowce Zubrzyca Mała Zubrzyca Wielka.
Kolonia	Hały-Ług
Osady leśne	Iwniki Klin
Integralne części wsi	Aleksandrówka Brzozowy Hrud Chmielowszczyzna Dziewiczy Ług Grodzisko Klin Knyszewicze Małe Litwinowy Ług Markowy Wygon Miszkieniki Małe Nowosiółki Pierekał Pisarzowce Podłaźnisko Podświdziałówka Samogród Suchy Hrud Tołkacze Zubowszczyzna