Etnocentryzm
Etnocentryzm – postawa ujawniająca się przy zetknięciu z innymi kulturami, polegająca na uznawaniu własnego narodu lub grupy etnicznej za szczególnie wartościową oraz na wywyższaniu własnej kultury, którą traktuje się jako miernik w ocenianiu innych grup, co prowadzi często do postaw niechęci, a nawet wrogości[1][2].
Jest przeciwieństwem relatywizmu kulturowego[3], również w odniesieniu do oceny kultury „masowej” i „elitarnej”[4]. Jako przeciwieństwo etnocentryzmu traktuje się też fascynację „egzotycznymi” kulturami, co dawniej nierzadko występowało u antropologów[5].
Częstym przejawem etnocentryzmu jest wyrażanie zdziwienia wobec zwyczajów w innych kulturach i uznawanie ich, w przeciwieństwie do własnych zwyczajów, jako nienaturalnych[6]. Na jego występowanie może mieć wpływ stopień homogeniczności kultury[7], a z kolei on sam jest jedną z cech osobowości autorytarnej[8]. Postawa etnocentryzmu występuje nie tylko w nowoczesnych społeczeństwach. Jest charakterystyczna obok ksenofobii dla sposobu myślenia ludzi w izolowanych społecznościach pierwotnych[9].
Grecy i Rzymianie ludy spoza własnej cywilizacji nazywali „barbarzyńcami”, a później Europejczycy w trakcie epoki odkryć geograficznych podejmowali działania na rzecz cywilizowania „dzikich”, niszcząc ich kultury[2].
Inne przykłady to ludy określające mianem „ludzi” tylko siebie samych, np. Kiowa, Lapończycy, Romowie czy Tunguzi. Żydzi dzielą całą ludzkość na potomków Abrahama i gojów, jaskrawym przykładem etnocentryzmu są Chiny, czyli dla Chińczyków „Państwo Środka” (por. sinocentryzm). Wiele religii afrykańskich jest etnocentrycznych, obcym często odmawiając człowieczeństwa i pełni praw[10].
W ZSRR powstaniu etnocentryzmu sprzyjało wprowadzenie w 1932 r. do dowodów osobistych obywateli informacji o narodowości[11].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Sztompka 2002 ↓, s. 244–245.
- ↑ a b Szacka 2003 ↓, s. 84.
- ↑ Sztompka 2002 ↓, s. 245.
- ↑ Szacka 2003 ↓, s. 427.
- ↑ Nowicka 2000 ↓, s. 177.
- ↑ Sztompka 2002 ↓, s. 269.
- ↑ Sztompka 2002 ↓, s. 270.
- ↑ Szacka 2003 ↓, s. 140.
- ↑ Nowicka 2000 ↓, s. 432.
- ↑ To co wspólne w mitologiach afrykańskich. W: Zofia Sokolewicz: Mitologia Czarnej Afryki. Warszawa: WAiF, 1986, s. 272. ISBN 83-221-0278-X.
- ↑ Andrzej de Lazari (red.), Mentalność rosyjska: Słownik, Katowice: Interdyscyplinarny Zespół Badań Sowietologicznych Uniwersytetu Łódzkiego, 1995, s. 109, ISBN 83-85831-66-5.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Ewa Nowicka: Świat człowieka – świat kultury. Systematyczny wykład problemów antropologii kulturowej. Warszawa: PWN, 2000. ISBN 83-01-10541-0.
- Barbara Szacka: Wprowadzenie do socjologii. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2003. ISBN 83-88164-66-X.
- Piotr Sztompka: Socjologia. Analiza społeczeństwa. Kraków: Znak, 2002. ISBN 83-240-0218-9.