Brodawnica czarniawa
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
brodawnica czarniawa |
| Nazwa systematyczna | |
| Verrucaria nigrescens Pers. Ann. Bot. (Usteri) 15: 36 (1795) | |
Brodawnica czarniawa (Verrucaria nigrescens Pers.) – gatunek grzybów z rodziny brodawnicowatych (Verrucariaceae)[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów[2].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Verrucaria, Verrucariaceae, Verrucariales, Chaetothyriomycetidae, Eurotiomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
- Lithocia nigrescens (Pers.) A. Massal. 1853)
- Lithocia nigrescens f. nigrescens (Pers.) A. Massal. 1853)
- Lithocia nigrescens var. nigrescens (Pers.) A. Massal. 1853)
- Pyrenula nigrescens (Pers.) Ach. 1814)
- Tichothecium nigrescens (Pers.) Flot. 1849)
- Zschackea nigrescens (Pers.) M. Choisy & Werner
Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski[2].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Plecha skorupiasta, o grubości 0,1–0,3 mm, popękana na areolki o średnicy 0,1–1 mm. Areolki mają nieregularne, kanciaste kształty i oddzielone są wąskimi szczelinami. Górna powierzchnia ma barwę brązową, brązowo-czarną, ciemnooliwkową lub ciemnobrunatną, jest gładka i pomarszczona[4]. Posiada endolityczne, czasami dobrze widoczne, czarne przedplesze. Dolna strona plechy jest czarniawa i zrośnięta z inwolukrelum[5].
Górna kora jest pseudoparenchymatyczna, zbudowana z komórek o średnicy 4–6 μm. Plecha zawiera glony protokokkoidalne, ich komórki o średnicy 5–10 μm tworzą oddzielone od siebie pionowe szeregi[4].
Licznie występują owocniki. Są to perytecja prawie całkowicie lub przynajmniej w ¾ zagłębione w areolkach. Ich czarne, nieco wypukłe egzotecja mają średnicę 0,1–0,18 mm, wokół ostioli są lekko wklęsłe. Brunatnoczarne i kuliste ekscypulum ma średnicę 0,2–0,3 mm. Inwolukrelum jest pełne, przylegające do ekscypulum. Dwutunikowe worki mają rozmiar 70–90 x 20–30 μm. W jednym worku powstaje po 8 jednokomórkowych, elipsoidalnych zarodników o rozmiarach 17–27 × 8–13 μm. Wstawki (parafizy) dość wcześnie zanikają, występują natomiast peryfizy. Pyknid brak[4].
Reakcje barwne: wszystkie negatywne. Kwasów porostowych brak[4].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Brodawnica czarniawa jest szeroko rozprzestrzeniona w Ameryce Północnej, Europie i Australii. W Azji znane jest jej występowanie tylko w Syrii, Iranie i Korei, w Afryce tylko w Algierii[6]. W Polsce jest pospolita na terenie całego kraju[5].
Rośnie głównie na skałach wapiennych, na wapnistych piaskowcach oraz na betonie[5].
Gatunki podobne
[edytuj | edytuj kod]Bardzo ciemna barwa plechy Verrucaria nigrescens pozwala odróżnić ten gatunek od większości porostów skorupiastych, istnieje jednak nadal wiele gatunków porostów o podobnie ciemnej plesze. Charakterystycznym zestawem cech pozwalającym odróżnić od nich V. nigrescens są właściwe dla niej: zagłębione w plesze perytecja, dość płaska powierzchnia, średniej wielkości zarodniki i występowanie na wapieniach[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Index Fungorum. [dostęp 2019-12-17]. (ang.).
- ↑ a b Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland. Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2015-03-26]. (ang.).
- ↑ a b c d e Consortium North American Lichen Herbaria. [dostęp 2015-03-23].
- ↑ a b c Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-552-4.
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2015-03-23].