Bitwa pod Amba Alagi (1941)

Ten artykuł dotyczy bitwy z 1941 roku. Zobacz też: bitwa pod Amba Alagi – starcie zbrojne z 1895 roku.

Bitwa pod Amba Alagi

II wojna światowa, kampania wschodnioafrykańska
Hinduscy żołnierze podczas bitwy
Czas	4−19 maja 1941
Miejsce	góra Amba Alagi i okolice
Terytorium	Włoska Afryka Wschodnia
Przyczyna	ofensywa brytyjska przeciwko włoskim koloniom w Afryce Wschodniej
Wynik	zwycięstwo aliantów
Strony konfliktu
Włochy  Wielka Brytania  Południowa Afryka  Etiopia
Dowódcy
Amedeo d’Aosta Alan Cunningham William Platt Mosley Mayne
Siły
7 000 41 000
Położenie na mapie Etiopii miejsce bitwy
12°59′N 39°33′E/12,983333 39,550000

Bitwa pod Amba Alagi – bitwa II wojny światowej stoczona pomiędzy wojskami włoskimi a brytyjskimi i południowoafrykańskimi w paśmie górskim Amba Alagi w dniach od 4 do 19 maja 1941 roku, zakończona zwycięstwem aliantów.

Po wydarzeniach I wojny włosko-abisyńskiej, Włosi powrócili do Abisynii w 1930 roku, reinterpretując ustalenia terytorialne traktatu granicznego z Somalią na swoją korzyść. Po serii utarczek militarnych i politycznych (m.in. słynny kryzys abisyński w Lidze Narodów), w maju 1936 roku, po II wojnie włosko-abisyńskiej, Włosi zajęli Addis Abebę, zmuszając cesarza Haile Selassie I do ucieczki z kraju, i stworzyli Włoską Afrykę Wschodnią (wł. Africa Orientale Italiana), obejmującą tereny Erytrei, Abisynii oraz południowej Somalii.

10 czerwca 1940 roku Włosi wypowiedzieli wojnę Wielkiej Brytanii i Francji, a w lipcu i sierpniu zajęli część terytorium Sudanu i odebrali Brytyjczykom Somali Brytyjskie. Brytyjska kontrofensywa rozpoczęła się już w październiku. W styczniu 1941 roku indyjsko-brytyjskie dywizje uderzyły na Erytreę z terytorium Sudanu, a po klęsce Włochów w krwawym starciu pod Keren w kwietniu 1941 roku, głównodowodzący − książę Amedeo d’Aosta − wycofał resztki swych wojsk w górskie bezdroża Amba Alagi w Abisynii.

W skalistych stokach górskich wyżłobiono sieć tuneli, które miały służyć obrońcom jako schrony bojowe, a jednocześnie być magazynami amunicji i żywności. Włoscy żołnierze uważali tę pozycję za praktycznie nie do zdobycia.

Pierwszy atak na podejścia do Amba Alagi przypuściły 4 maja nadciągające z północy wojska brytyjskie generała-porucznika Williama Platta^[1], który zastosował kleszczowy manewr uderzając jednocześnie ze wschodu i z zachodu^[2].

Walka, prowadzona w trudnym górskim terenie, była niezwykle trudna, ale 12 maja Brytyjczykom przyszła z pomocą 1 Brygada Południowoafrykańska dowodzona przez brygadiera Dana Pienaara (która 20 kwietnia zmusiła do kapitulacji włoski garnizon w Dessie, około 320 km na południe od Amba Alagi) i do 14 maja kompleks górski Algi został całkowicie otoczony. Ostateczny szturm planowano na dzień następny, ale przypadkiem pocisk artyleryjski trafił włoski zbiornik paliwa i strumień ropy wypełnił ostatni zbiornik wody pitnej, zmuszając obrońców do zaprzestania oporu^[3].

16 maja włoskie dowództwo rozpoczęło negocjować zawieszenie broni i ostatecznie książę Aosty kapitulował wraz ze swym sztabem przed naczelnym dowódcą brytyjskim, Alanem Cunninghamem 19 maja 1941 roku^[4]. Kapitulacja ta oznaczała koniec zorganizowanego oporu Włochów w Afryce Wschodniej, chociaż niektóre odcięte garnizony walczyły aż do listopada^[4].

W 1953 roku nakręcono film La Pattuglia dell'Amba Alagi w reżyserii Flavio Calzavara, gloryfikujący włoskich obrońców^[5].

• 
  Włoskie pojazdy porzucone przy drodze do Amba Alagi.
• 
  Południowoafrykańska haubicoarmata 25-funtowa prowadzi ogień w stronę Amba Alagi.
• 
  Bateria 4,5-calowych armat z południowoafrykańskiej 4 Brygady Artylerii Polowej w akcji.
• 
  Książę Amedeo d’Aosta (drugi od lewej) rozmawia z gen. Mosleyem Mayne'em (pierwszy z lewej) o warunkach kapitulacji.

• Compton Mackenzie: Eastern Epic. London: Chatto & Windus, 1951. (ang.).
• Tony Jaques: Dictionary of Battles and Sieges. Westport, Connecticut: Greenwood, 2007. (ang.).
• David Hamilton Shinn, Thomas P. Ofcansky, Chris Prouty: Historical Dictionary of Ethiopia. Lanham, MD: Scarecrow, 2004. (ang.).