Atmosferyczna sadza

Atmosferyczna sadza – drobne cząstki sadzy (o wielkości poniżej 2,5 µm) unoszące się w powietrzu i tworzące aerozol. Jest jednym z głównych składników smogu, szczególnie "smogu londyńskiego" występującego m.in. na terytorium Polski. Jest jednym ze składników zanieczyszczeń powietrza najsilniej wpływających na zdrowie ludzi^[1]. Ze względu na pochłanianie światła widzialnego i podczerwieni atmosferyczna sadza ma wpływ na klimat Ziemi^[2].

Atmosferyczna sadza powstaje przy niekompletnym spalaniu paliw kopalnych, biopaliw i biomasy. Do największych źródeł sadzy zalicza się spalanie węgla i biomasy w prymitywnych paleniskach lub na otwartym powietrzu^[3]. Zanieczyszczenie powietrza sadzą jest szczególnie wysokie m.in. w krajach rozwijających się, gdzie spalanie paliw w prostych paleniskach jest wykorzystywane m.in. do przygotowywania posiłków i ogrzewania pomieszczeń. Sadza powstaje w dużych ilościach również w wyniku wypalania lasów i terenów użytkowanych rolniczo. Ze względu na charakter głównych źródeł emisji, szacunki dotyczące całościowych antropogenicznych emisji obarczone są wysoką niepewnością^[4]. Szacowane przez IPCC światowe emisje antropogeniczne tego aerozolu wynoszą ok. 4,8 mln ton rocznie, z czego ponad połowa przypada na Azję^[2].

Wzrost ilości cząsteczek sadzy w atmosferze wpływa na globalne ocieplenie, ponieważ absorbuje ona światło widzialne oraz podczerwień, przez co zmienia się bilans cieplny Ziemi. Wymuszanie radiacyjne spowodowane przez antropogeniczne emisje szacowane jest na +0,4 W/m² (od +0,05 do +0,8 W/m²)^[2]. Wpływ sadzy na klimat wynika nie tylko z bezpośredniej obecności cząstek aerozolu w atmosferze, ale również ze zmiany albedo powierzchni Ziemi, szczególnie na obszarach przykrytych śniegiem i lodem. Sadza ma wpływ m.in. na topnienie lodowców na Grenlandii, gdyż jej obecność powoduje, że ich powierzchnia jest ciemniejsza i pochłania większą część światła słonecznego^[5]. Atmosferyczna sadza może wpływać również na zmiany w chmurach poprzez zawiązywanie jąder kondensacji oraz zmianę albedo chmur^[6].

• Sadza
• Smog
• Zanieczyszczenie powietrza
• Aerozole atmosferyczne
• Efekt cieplarniany
• Gaz cieplarniany