Clara Peeters
 Clara Peeters, Alegoria Vanitas, ok. 1613–1620, prawdopodobnie autoportret artystki | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka |
Barok |
Clara Peeters (ur. najprawdopodobniej 1594 w Antwerpii, zm. po 1657 tamże[1]) – flamandzka malarka, jedna z pierwszych kobiet w historii sztuki specjalizująca się w martwych naturach[1][2][3][4]. Tworzyła głównie martwe natury śniadaniowe i bankietowe.
Do dziś zachowało się około 40 jej obrazów[2]. Cztery z nich znajdują się obecnie w Museo Nacional del Prado[5] w Madrycie. Kolejne oglądać można w Rijksmuseum[6] w Amsterdamie, w Mauritshuis[7][8] w Hadze, Ashmolean Museum[9] w Oksfordzie, Kunsthalle[10] w Karlsruhe, Los Angeles County Museum of Art[11] oraz National Museum of Women in the Arts[1] w Waszyngtonie. Jej prace znajdują się również w prywatnych kolekcjach.
Życie i twórczość
[edytuj | edytuj kod]Ponieważ nie zachowało się wiele świadectw pisanych, niewiele wiadomo o życiu Clary Peeters[3][5]. Źródła podają sprzeczne informacje już na temat roku jej urodzin: jest to albo 1589[12][13] albo udokumentowana data chrztu – 15 maja 1594 w Antwerpii[14]. Niepotwierdzona jest również data śmierci artystki. Wiadomo tylko, że musiało to być po 1657[1]. Źródła różnią się także co do tego, czy Clara Peeters była mężatką. Pierwsze dokumenty, które odnotowują malarkę, pochodzą z 1612 (z Amsterdamu) i z 1617 roku (z Hagi)[12]. Według niektórych data zawarcia przez nią małżeństwa to 1639, co mają potwierdzać oficjalne dokumenty[1][14]. Zdaniem innych nie ma pewności, że artystka kiedykolwiek wyszła za mąż[5]. Wyjaśnienie tej wątpliwości jest ciekawe przede wszystkim w kontekście interpretacji jej obrazów, na których pojawiają się przedmioty osobiste kojarzone z typowymi dla tamtego czasu podarunkami weselnymi (np. pierścionek zaręczynowy lub obrączka, nóż z grawerowanym imieniem i nazwiskiem malarki czy naczynia stołowe używane przeważnie podczas uczt weselnych)[5][14].
Jej pierwszy obraz datowany jest na 1607 lub 1608[4][5]. Jest to niewielka martwa natura przedstawiająca słodycze, dwa kielichy z białym i czerwonym winem, gałązką rozmarynu i świecznikiem[1][4]. Choć nie ma dowodów potwierdzających jej naukę w pracowni malarskiej, analiza dorobku artystki sugeruje odebranie przez nią profesjonalnego wykształcenia w technice malarstwa olejnego[1][3][14]. Za jej mistrza uważa się niekiedy Osiasa Beerta – znanego malarza martwych natur z Antwerpii[1][14]. Inne źródła podają, że nauczycielem artystki mógł być również jej ojciec[10].
Clara Peeters malowała przede wszystkim martwe natury z kwiatami, owocami i wiktuałami, choć na jej obrazach pojawiają się czasem także żywe zwierzęta (kot lub wiewiórka)[5], monety i muszle oraz ludzie (prawdopodobnie autoportret datowany na ok. 1613–1629)[1]. Artystka niekiedy jest także uważana za prekursorkę włączenia ryb i owoców morza w kompozycję martwych natur[5].
Typowe w kompozycji jej obrazów jest umieszczanie niewielkich rozmiarów autoportretów w refleksach świetlnych widocznych na metalowych lub szklanych naczyniach stołowych[5]. Jest to pionierska i charakterystyczna cecha jej malarstwa, przejmowana później przez innych malarzy siedemnastowiecznych z jej kręgu[14].
Wybrane dzieła
[edytuj | edytuj kod]
- Martwa natura ze słodyczami, winem, pierścionkiem i świecznikiem (1607 lub 1608) – kolekcja prywatna[5]
- Martwa natura z kwiatami, słodyczami, pucharem, dzbanem i preclami (1611) – Madryt, Prado
- Martwa natura z rybami, owocami morza i karczochami (1611) – Madryt, Prado
- Martwa natura z dzikim ptactwem (1611) – Madryt, Prado
- Martwa natura z pomarańczami, oliwkami, dzbanem i paterą (ok. 1611) – Madryt, Prado
- Martwa natura z kwiatami i pucharami (1612) – Karlsruhe, Staatliche Kunsthalle
- Alegoria Vanitas, prawdopodobnie autoportret artystki (1613–1620)
- Martwa natura z serem, migdałami i preclami (ok. 1615) – Haga, Mauritshuis
- Martwa natura z kwiatami i owocami – Oksford, Ashmolean Museum
- Martwa natura z rybami, ostrygami i krewetkami – Amsterdam, Rijksmuseum
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i Clara Peeters | National Museum of Women in the Arts [online], nmwa.org [dostęp 2017-01-28] (ang.).
- ↑ a b The Art of Clara Peeters - Exhibition - Museo Nacional del Prado [online], www.museodelprado.es [dostęp 2017-01-28].
- ↑ a b c Włodzimierz Wrzesiński, Subtelna autoprezentacja. Clara Peeters w Prado, „Arteon - magazyn o sztuce”, www.arteon.pl [dostęp 2017-01-28].
- ↑ a b c Lauren Frayer, NPR [online], 30 listopada 2016 [dostęp 2017-01-28].
- ↑ a b c d e f g h i Museo Nacional del Prado, Clara Peeters. Una historia en imágenes [online], 28 stycznia 2017.
- ↑ Still life with fish, oysters and shrimps, Clara Peeters, 1607 - c. 1650 - Rijksmuseum, „Rijksmuseum” [dostęp 2017-01-29] (ang.).
- ↑ Clara Peeters, Still Life with Cheeses, Almonds and Pretzels, c. 1615 [online], Mauritshuis [dostęp 2017-01-29] (ang.).
- ↑ Didier Rykner, A Still-Life by Clara Peeters Acquired by the Mauritshuis, „The Art Tribune”, 25 czerwca 2012 [dostęp 2017-01-29] [zarchiwizowane z adresu 2017-02-02].
- ↑ Still Life of Fruit and Flowers [online].
- ↑ a b Andrea Gerardi, Stillleben mit Blumen und Goldpokalen, 1612, Kunstvermittlung der Staatlichen Kunsthalle Karlsruhe, 2014 [zarchiwizowane z adresu 2017-02-02].
- ↑ Clara Peeters | LACMA Collections [online], collections.lacma.org [dostęp 2017-01-29] (ang.).
- ↑ a b Wilenski 1960 ↓, s. 620.
- ↑ Clara Peeters - 3 Artworks, Bio & Shows on Artsy [online], www.artsy.net [dostęp 2017-01-28].
- ↑ a b c d e f Clara Peeters, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-09-30] (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Robert Genaille, Maciej Monkiewicz, Antoni Ziemba: Encyklopedia malarstwa flamandzkiego i holenderskiego. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe; Wydaw. Naukowe PWN, 2001. ISBN 83-221-0686-6.
- R.H. Wilenski: Flemish painters. London: Faber and Faber Ltd, 1960.