Łowczyk żałobny

Łowczyk żałobny
	Todiramphus funebris
	Bonaparte, 1850
	; Łowczyk żałobny na XIX-wiecznej ilustracji
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Nadrząd	ptaki neognatyczne
Rząd	kraskowe
Rodzina	zimorodkowate
Podrodzina	łowce
Rodzaj	Todiramphus
Gatunek	łowczyk żałobny
Synonimy
	Halcyon funebris (Bonaparte, 1850); Todirhamphus funebris Bonaparte, 1850;
	Halcyon funebris (Bonaparte, 1850); Todirhamphus funebris Bonaparte, 1850;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Łowczyk żałobny^[4], łowiec żałobny^[5] (Todiramphus funebris) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny zimorodkowatych (Alcedinidae). Występuje endemicznie na wyspie Halmahera w należącym do Indonezji archipelagu Moluków. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern)^[3].

Systematyka

Pierwszego naukowego opisu gatunku dokonał Karol Lucjan Bonaparte w 1850 roku, nadając mu nazwę Todiramphus funebris. Opis ukazał się na łamach pierwszego tomu Conspectus generum avium^[2]^[6]. Autor opisał gatunek w oparciu o zdeponowane w Muzeum Historii Naturalnej w Lejdzie okazy, które dostarczył E.A. Forsten^[6]^[7]. Jako miejsce typowe Bonaparte błędnie wskazał Celebes^[2]^[6]. Nie wyróżnia się podgatunków^[8]^[9]^[10]^[11].

Etymologia

Todiramphus: rodzaj Todus Brisson, 1760 (płaskodziobek); gr. ῥαμφος rhamphos „dziób”^[12].
funebris: łac. funebris – „żałobny”^[13].

Morfologia

Średniej wielkości ptak o dużym, szerokim u nasady, czarnym dziobie, którego górna część jest nieco jaśniejsza, a połowa dolnej od nasady dzioba żółtaworogowa. Nogi i stopy czarne. Tęczówki ciemnobrązowe. Występuje dymorfizm płciowy. Samiec o ubarwieniu z przewagą ciemnozielonego koloru w górnych częściach ciała i białego w dolnych. Góra głowy oliwkowo-ciemnozielona, poniżej czarna maska obejmująca nasadę dzioba, policzki, okolice oczu, uszy i zwężająca się z tyłu głowy. Pomiędzy nią a górą głowy, w okolicy nozdrzy biała plamka, pomiędzy maską a koroną wąski biały pasek skroniowy. Podgardle, gardło, szyja, kark, brzuch i boki białe, podobnie jak pokrywy podogonowe, gdzieniegdzie z niewielkimi płowymi przebarwieniami. Grzbiet i pokrywy skrzydeł ciemnozielone, ogon dość krótki, także ciemnozielony. Samica jest ciemniej ubarwiona z czarnobrązową koroną i ciemnobrązowymi górnymi częściami ciała. Długość ciała 30 cm^[9].

Zasięg występowania

Łowczyk żałobny występuje tylko na jednej z wysp archipelagu Moluków – Halmaherze. Doniesienia o występowaniu także na pobliskiej wyspie Ternate nie potwierdziły się. Występuje na terenach nizinnych do wysokości 620 m n.p.m., jednak głównie poniżej 100 m n.p.m.^[3]^[14] Jego zasięg występowania według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 40,3 tys. km²^[14].

Ekologia

Głównym habitatem łowczyka żałobnego są wilgotne nizinne lasy tropikalne, lasy bagienne z sagowcami, wysokie lasy wtórnego wzrostu, obrzeża lasów, także namorzyny, sporadycznie pola uprawne, ogrody, plantacje kokosów. Jest gatunkiem osiadłym^[9]. Długość pokolenia jest określana na 4,1 roku^[14]. Dieta tego gatunku składa się z dużych stawonogów, w tym owadów prostoskrzydłych (Orthoptera) i pareczników (Chilopoda), oraz z małych kręgowców jak węże i jaszczurki^[9].

Rozmnażanie

Niewiele wiadomo o rozmnażaniu i gniazdowaniu tego gatunku. Opisane gniazdo znajdowało się w nadrzewnej termitierze umieszczonej 5 m nad ziemią na drzewie z rodzaju pandan^[9].

Status

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN łowczyk żałobny od 2022 roku jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern); wcześniej miał status gatunku narażonego na wyginięcie (VU, Vulnerable). Liczebność populacji, która jest mocno rozdrobniona, szacowana jest na mniej niż 35 tys. osobników. Trend populacji uznawany jest za lokalnie spadkowy, z powodu zagrożeń związanych ze zmniejszaniem się habitatu^[3]^[14].

Przypisy

↑ Todiramphus funebris, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c Denis Lepage: Sombre Kingfisher Todiramphus funebris Bonaparte, CLJL 1850. Avibase. [dostęp 2023-05-01]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Todiramphus funebris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: ALCEDINIDAE Rafinesque, 1815 – ZIMORODKOWATE - KINGFISHERS (wersja: 2023-04-08). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-05-01].
↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 163, 1999.
↑ ^a ^b ^c Carolo LucianoC.L. Bonaparte Carolo LucianoC.L., Conspectus generum avium, t. 1, Lugduni Batavorum 1850, s. 157 (łac.).
↑ S.D. van der Mije, P. Kamminga, R.W.R.J. Dekker. Type specimens of non-passerines in Naturalis Biodiversity Center (Animalia, Aves). „ZooKeys”. 1155. s. 1–311. DOI: 10.3897/zookeys.1155.98097. (ang.).
↑ Alan P.A.P. Peterson Alan P.A.P., CORACIIFORMES, Wersja 4.013 (2021-11-24) [online], Zoonomen Nomenclatural data, 2023 [dostęp 2023-05-01] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e P.F. Woodall & Christopher J. Sharpe: Sombre Kingfisher Todiramphus funebris, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-05-01]. (ang.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Rollers, ground rollers, kingfishers. IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-05-01]. (ang.).
↑ Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 6: Mousebirds to Hornbills. Barcelona: Lynx Edicions, 2001, s. 217. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
↑ Todiramphus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-04-29] (ang.).
↑ funebris, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-05-01] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Sombre Kingfisher Todiramphus funebris. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-05-01]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].

[itis-1] Todiramphus funebris, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[AviBase-2] Denis Lepage: Sombre Kingfisher Todiramphus funebris Bonaparte, CLJL 1850. Avibase. [dostęp 2023-05-01]. (ang.).

[iucn-3] Todiramphus funebris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: ALCEDINIDAE Rafinesque, 1815 – ZIMORODKOWATE - KINGFISHERS (wersja: 2023-04-08). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-05-01].

[mc-5] P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 163, 1999.

[Pierwszy-6] Carolo LucianoC.L. Bonaparte Carolo LucianoC.L., Conspectus generum avium, t. 1, Lugduni Batavorum 1850, s. 157 (łac.).

[Mije-7] S.D. van der Mije, P. Kamminga, R.W.R.J. Dekker. Type specimens of non-passerines in Naturalis Biodiversity Center (Animalia, Aves). „ZooKeys”. 1155. s. 1–311. DOI: 10.3897/zookeys.1155.98097. (ang.).

[Zoon-8] Alan P.A.P. Peterson Alan P.A.P., CORACIIFORMES, Wersja 4.013 (2021-11-24) [online], Zoonomen Nomenclatural data, 2023 [dostęp 2023-05-01] (ang.).

[botw-9] P.F. Woodall & Christopher J. Sharpe: Sombre Kingfisher Todiramphus funebris, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-05-01]. (ang.).

[ioc-10] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Rollers, ground rollers, kingfishers. IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-05-01]. (ang.).

[HBW_06-11] Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 6: Mousebirds to Hornbills. Barcelona: Lynx Edicions, 2001, s. 217. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).

[12] Todiramphus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-04-29] (ang.).

[13] funebris, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-05-01] (ang.).

[birdlife-14] Sombre Kingfisher Todiramphus funebris. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-05-01]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]