-ę

Podobna pisownia: 'e' • -e • -e- • -ee • .ee • E • e • e- • e.e. • EE • Ee • ee • eʻe • È • è • É • é • Ê • ê • Ë • ë • Ē • ē • Ĕ • ĕ • Ė • ė • Ę • ę • Ě • ě • Ǝ • ǝ • Ȅ • ȅ • Ȇ • ȇ • Ȩ • ȩ • Ɇ • ɇ • Ə • ə • Ɛ • ɛ • ʻe- • ʻē • Ḕ • ḕ • Ɇ • ḗ • Ḙ • ḙ • Ḛ • ḛ • Ḝ • ḝ • Ẹ • ẹ • Ẻ • ẻ • Ẽ • ẽ • Ế • ế • Ề • ề • Ể • ể • Ễ • ễ • Ệ • ệ • € • ℇ • ℈ • ℮ • ℯ • ℰ • ⅇ • ∃ • ∄ • ∈ • ∉ • ∊ • ∋ • ∌ • ∍ • ⋲ • ⋳ • ⋴ • ⋵ • ⋶ • ⋷ • ⋸ • ⋹ • ⋺ • ⋻ • ⋼ • ⋽ • ⋾ • ⋿ • ⱸ • ⱻ • Ꜫ • ꜫ • Ꝣ • ꝣ • Ꝫ • ꝫ • Ɜ • ꬲ • ꬳ • ꬴ

wymowa:

​^?/i

znaczenia:

przyrostek

(1.1) …tworzący nazwy istot niedorosłych

(1.2) daw. reg. (Górny Śląsk) …tworzący nazwy dziewcząt od nazwiska rodzica^[1]

końcówka fleksyjna

(2.1) …tworząca pierwszą osobę liczby pojedynczej czasu teraźniejszego i przyszłego prostego czasowników

(2.2) …tworząca biernik liczby pojedynczej rzeczowników zakończonych na -a

(2.3) …wskazująca na gramatyczny rodzaj nijaki mianownikowej formy rzeczownika^[2]

odmiana:

(1.1)

 

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	-ę	-ęta
dopełniacz	-ęcia	-ąt
celownik	-ęciu	-ętom
biernik	-ę	-ęta
narzędnik	-ęciem	-ętami
miejscownik	-ęciu	-ętach
wołacz	-ę	-ęta

przykłady:

(1.1) foczę, kocię

(1.1) chłopię, dziewczę

(1.2) Lipię → córka Lipy^[1]

(2.1) toczę, koszę, myślę

(2.2) kotkę, mamę, wojnę, poetę

(2.3) strzemię

składnia:

kolokacje:

synonimy:

(1.2) -czę^[1]

(2.3) -e, -o, -um

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

związki frazeologiczne:

etymologia:

(1.1) z dawnej deklinacji *-ęt-^[3]

(2.1) praindoeur. *-omi^[4]

uwagi:

zobacz słowa kończące się na „-ę”

(1.1) Jeśli to możliwe, zmiękcza poprzedzającą spółgłoskę („bocian” > „bocianię”; „sokół” > „sokolę”; „kot” > „kocię”; „żubr” > „żubrzę”). Jeśli jest nią „k”, następuje wymiana na „cz” („wilk” > „wilczę”; „indyk” > „indyczę”).

(1.1) W leksemach cielę, jagnię, prosię, szczenię, źrebię – mimo że są one nazwami istot niedorosłych – ę jest końcówką fleksyjną (2.3), a nie przyrostkiem. Wyrazy te są niemotywowane^[3].

(2.1) Dotyczy wszystkich koniugacji poza pierwszą i drugą. Spotykane czasami używanie tej końcówki w odmianie czasowników drugiej koniugacji („rozumię”, „umię”) jest niepoprawne.

(2.2) Dotyczy rzeczowników rodzaju żeńskiego oraz rzeczowników rodzaju męskiego, które opisują mężczyzn.

tłumaczenia:

• białoruski: (2.2) -у, -ю
• chorwacki: (2.2) -u
• czeski: (2.2) -u
• rosyjski: (1.1) -ёнок, -онок; (2.1) -у, -ю; (2.2) -у, -ю
• serbski: (2.2) -у
• słowacki: (2.2) -u
• słoweński: (2.2) -o
• ukraiński: (2.2) -у, -ю

źródła: