Przedmiotem wynalazku jest sposób otrzymywania nowego laktonu seskwiterpenowego o wzorze sumary¬ cznym C21H2 8 08, którego wzór strukturalny przedstawiony jest na rysunku, zwanego dalej wernofleksuozydem.Laktony seskwiterpenowe wykazuja wlasnosci cytostatyczne wzglednie cytotoksyczne in vitro oraz hamuja rozwój niektórych nowotworów przeczepielnych in vivo. Aktywnosc biologiczna tych zwiazków jest uwarunko¬ wana obecnoscia m.in.: ugrupowania a-metyleno-7-laktonu. Ugrupowanie to wystepuje w czasteczce wernofleksu¬ ozy du, zwiazek ten jest przy tym stosunkowo dobrze rozpuszczalny w wodzie imalo toksyczny (toksycznosc ostra dla myszy: LD50 = 500 mg/kg), moze byc wiec interesujacy dla dalszych badan biologicznych.W-wyniku hydrolizy enzymatycznej wernofleksuozydu otrzymano zaluzanine C, która wg Jolada i wsp./J.Pharm. Sci., 1974, 63,1321/ hamuje rozwój bialaczki limfatycznej P-388 u zwierzat doswiadczalnych.Wernofleksuozyd w badaniach fltobiologicznych na merystematycznych komórkach roslinnych, przy zastosowaniu testu Allium wg Levana, dziala cytostatycznie w stezeniach 10* — 10*M, a w stezeniach "3 — 10-"* M wplywa na strukture jadra i przebieg mitozy.Stwierdzono, ze otrzymuje sie wernofleksuozyd, jezeli korzenie rosliny Vemonia flexuosa Sims./Composi- tac/ poddaje sie ekstrakcji w temperaturze pokojowej, ekstrakt rozdziela sie na kolumnie chromatograficznej na zelu krzemionkowym, zawieszonym w weglowodorze aromatycznym, frakcje zawierajace wernofleksuozyd zateza sie, pozostalosc oczyszcza na kolumnie chromatograficznej, a nastepnie krystalizuje z nizszego alkanolu.Wedlug wynalazku do ekstrakcji materialu roslinnego stosuje sie obojetne rozpuszczalniki, zwlaszcza takie jak: metanol, chloroform. Ekstrakcje prowadzi sie ewentualnie dwustopniowo w ciagu kilkunastu godzin, korzystnie podczas jednoczesnego mieszania.Przyklad. Korzenie rosliny Vernonia flexuosa Sims., zebrane w sierpniu lub wrzesniu, wysuszono w temperaturze okolo 50°C (suszarnia elektryczna), sproszkowano na mlynku udarowym bezposrednio przed ekstrakcja. 350 g sproszkowanego surowca ekstrahowano chloroformem, a nastepnie metanolem w temperaturze pokojowej w ciagu 36 godzin, przy stalym mieszaniu. Wyciag metanolowy zageszczono pod zmniejszonym cisnieniem. Pozostalosc (ok. 40 g) przeniesiono na kolumne chromatograficzna wypelniona zelem krzemionko-2 99 398 wym Serva (50—100 mesh), w ilosci 50-krotnej w stosunku do wagi wyciagu, zawieszonym w benzenie. Kolumne eluowano kolejno: benzenem, mieszaninami benzenu i octanu etylu (9:1,6:1,3:1,1:1 obj.), chloroformem, mieszaninami chloroformu i metanolu (95 :5, 9 :1, 8 :2, 1 :1 obj.) i metanolem, uzyskujac okolo 50 frakcji po 50 cm3. Poszczególne frakqe kontrolowano przy pomocy chromatografii cienkowarstwowej (p.d.).Frakcje eluowane mieszanina chloroform-metanol (9:1), zawierajace wernofleksuozyd, polaczono a nas¬ tepnie odparowano pod zmniejszonym cisnieniem. Pozostalosc oczyszczono na drugiej kolumnie chromatografi¬ cznej wypelnionej zelem krzemionkowym (jw«) zawieszonym w chloroformie. Kolumne eluowano chlorofor¬ mem, mieszaninami chloroformu i metanolu (95 :5, 9 :1 obj.) oraz metanolem, uzyskujac okolo 20 frakcji po cm3. Poszczególne frakcje kontrolowano chromatograficznie.Z frakqi wymywanych mieszanina chloroform-metanol (95 :5) uzyskano wernofleksuozyd w ilosci okolo 1,5 g, ogorzekim smaku. Dalsze oczyszczenie wernofleksuozydu dokonano przez krystalizacje z 70% etanolu, temperatura topnienia 104—105°C.Wlasnosci fizyko-chemiczne: — czterooctan — temperatura topnienia 162—163°C (etanol). Dobrze rozpusz¬ cza sie w metanolu, etanolu, slabo w wodzie, bardzo trudno w chloroformie i benzenie.Hydroliza enzymatyczna /0-glukozydaza/: glukon — D(+) glukoza, aglukon — zaluzanina C, temperatura topnienia 98-101°C.Widmo IR wykazuje nastepujace pasma absorpcji: 3350-3500 (OH), 1745 (CO 7-laktonu, 1655 i 1640 (C=C), 920 (CH2 = egzocykliczne sprzezone z karbonylem 7-laktonu) cm"1.Widmo masowe nie wykazuje pasma macierzystego. Wystepuja pasma nastepujacych fragmentów: m/e 390 (M-18), 372 (M-2xl8), 359 (M-18-31), 354 (M-3xl8), 341 (M-2xl8-31), 275, 246 229, 132, które porównane z wynikami analizy elementarnej wskazuja na wzór C41 Ha jOj .W widmie NMR wystepuje kompleksowy multiplet (6H) przy 3.5-4.0 ppm protonów H-2\ H-3\ H4', H-5* i H-6* glukozy. Dublet protonu anomerycznego H-l* glukozy przy 4.45 ppm z duza stala sprzezenia (J = 7,1 Hz) charakterystyczna dla trans-dwuaksjalnego sprzezenia z H-2' swiadczy o tym, ze wiazanie jest 0-glukozydowe.W niskim polu wystepuja dwa dublety (1H kazdy) przy 5.46 i 6.10 ppm (J = 3.2 Hz) protonów egzometylenowe- go podwójnego wiazania sprzezonego z karbonylem 7-laktonu oraz sygnaly protonów dwóch nastepnych grup egzometylenowych: para singletów przy 4.9 (1H) i 5.0 (1H) ppm (CHa = przy C-10) oraz czesciowo nalozony sygnal przy 5.4ppm (2H) (CH2 = przy C4). Proton laktonowy (H-6) daje tryplet przy 4.1 ppm (J = 9.3 Hz), nastepny tryplet przy 4.55 ppm (J = 6,7 Hz) reprezentuje proton przy weglu z wiazaniem glukozydowym. PL