Uprawniony z patentu: Sumitomo Chemical Company, Ltd Osaka (Ja¬ ponia) Srodek do zwalczania mikroorganizmów Przedmiotem wynalazku jest srodek do zwal¬ czania mikroorganizmów, zawierajacy jako sub¬ stancje czynna co najmniej jedna nowa pochodna N-fenyloimidu kwasu -bursztynowego o ogólnym wzorze 1, w którym Rx i R2 sa jednakowe lub rózne i oznaczaja a!tomy wodoru, rodniki alkilowe o 1—3 atomach wegla, rodniki benzylowe lub rod¬ niki fenylowe, ewentualnie podstawione atomem chloru, R3 oznacza atom wodoru lub chlorowca albo rodnik metylowy, a X oznacza atom chlorow¬ ca, iprzy czym jezeli wszystkie symbole Ri, H2 i R3 równoczesnie oznaczaja atomy wodoru, wówczas X oznacza atom chlorowca nie bedacego chlorem.Znane sa dosc liczne pochodne N-fenyloimidu kwasu bursztynowego, przy czym niektóre z nich wykazuja wprawdzie pewne dzialanie bakteriobój¬ cze, ale jest ono tak nikle, ze zwiazki te nie maja praktycznego zastosowania przy zwalczaniu mikro¬ organizmów.Nieoczekiwanie stwierdzono, ze szczególnie silne wlasciwosci zwalczania mikroorganizmów, wielo¬ krotnie przewyzszajace odpowiednie wlasciwosci znanych pochodnych N-fenyloimidu kwasu bursz¬ tynowego, maja pochodne zawierajace atomy chlo¬ rowców w pozycjach 3 i 5 pierscienia benzenowe¬ go, a imianowicle zwiazki o ogólnym wzorze 1, w którymi wszystkie symbole maja wyzej podane znaczenie.Przykladami zwiazków o wzorze 1 sa: N-(3\5'- Hdwuchlorowcofenylo)-timid kwasu 3-metyldbuirsz- 10 15 20 25 tynowego, N-(3,,5,Hdwuchlorowcofenylo)-iimid kwasu 3,3Hdwumetylolbursz'tynowego, N^(3,,4,,5,-trójchlorow- oofenyloMniid kwasu bursztynowego, N^(3,,5,^d!wu- chlorowco-4,^metylofenylo)-imid kwasu bursztyno¬ wego, N^(3,,5'-dwubromofenylo)-imid kwasu bursz¬ tynowego, N-(3',5,- 3-fenylobursztynowego, N43,,5,-dwuchlorOwcofeny- lo)-imid kwasu 3-chlorowcofenylobursztynowego, NH^jS^dwuchlorowcofenylo^iimid kwasu 3-benzy- lobursztyinowego i N-(3'r5'-dwu'chlorowcofenylo)- -imid kwasu 3-metylo-3-fenylobuirsztynowego.Szczególnie silne wlasciwosci grzylbdbójcze ma¬ ja nastepujace zwiazki: N-^^Hdwuchlorofenylo)- -imid kwasu 3-metylobucsztyinoiwego o wzorze 2, N-(3,,5,^dwuchloriofenylo)-imid kwasu 3y3^dwume- tyldbursztynowego o wzorze 3, N-<3,,4,,5,,ntróJchlo- rofenylo)-imid kwasu bursztynowego o wzorze 4, N-(3',5,-dwuchloro-4,^metyliofenylo)-i|miid kwasu bursztynowego o wzorze 5, N-(3,,5,-dwuchlorofeny- lo)-imid kwasu 3-fenylobursztynowego o wzorze 6, NH(3^5,-»d(wuohlorofenylo)-imid kwasu 3^2"-chloro- fenylo)-bursztynowego o wzorze 7, N^T^-dwubro- mofenylo)-imid kwasu 3-fenylobursztynowego o wzorze 8, N-{3',5,-dwuchlonofenylo)-imflid kwasu 3-benzylobursztyinowego o wzorze 9, Nn^^-dwu- chlorofenylo)-imid kwasu 3nmetylo-3-fenylbtoursz- tynowego o wzorze 10, N-(3,,5,-kdwU'bromofenylo)- -imid kwasu ibursztynowego o wzorze 11 i N-<3', 4,,5'-trójchlorofenylo)-imid kwasu 3,3-dwumetylo- bursztynowego o wzorze 12. 802903 80290 4 Zwiazki io wzorze 1 dzialaja bardzo silnie na grzyby powodujace choroby ryzu, takie jak Py¬ ricularia oryzae, Pellicularia sasakii i Cochliobolus miyabeanus, grzyb powodujacy gnicie lodyg fasoli (Sclerotiima selerotioruim), grzyb powodujacy ple¬ snienie (Sphaerotheca fuliginea) i inne, atakujace uprawy rolne i ogrodowe. Dzieki temu, zwiazki te mozna stosowac do zwalczania tych szkodników roslin, a poza tym nadaja sie one do zwalczania bakterii Aspergillus miger, powodujacych szkody w produktach przemyslowych. Równoczesnie jed¬ nak zwiazki o wzorze 1 nie sa zasadniczo szkodli¬ we dla zwierzat i roslin uprawnych. Dzieki tym cennym wlasciwosciom zwiazki te moga miec sze¬ rokie zastosowanie w rolnictwie i przemysle.Zwiazki o wzorze 1 wytwarza sie przez odwad¬ nianie i zamykanie pierscienia w pochodnych mo- noaniliidu kwasu bursztynowego o wzorach 13 lub 14, w których Rx, R2, R3 i X maja wyzej podane znaczenie. Jako srodki odwadniajace stosuje sie n(p. bezwodnik kwasu octowego, chlorek acetylu, pieciochlorek fosforu, tlenochlorek fosforu itp.Zwiazki o wzorze 1 moga byc stosowane same jako srodki grzybobójcze, ale korzystniej jest do¬ dawac obojetne nosniki i wytwarzac znanymi spo¬ sobami preparaty w postaci proszków do opylania, proszków dajacych sie .zwilzac, emulsji ido opryski¬ wania, tabletek, koncentratów dajacych sie emul¬ gowac, granulek itp. Zwiazki te mozna tez sto¬ sowac w (mieszaninach z innymi zwiazkami che¬ micznymi, takimi jak blastycydyna S, kasugomy- cyna, polioksyna, oksym aldehydu pieciochloroben- zoesowego, y-l,2,3,4,5,6-szesciochlorocykloheksan, N^(3',5'-dwuchlorofenylo)-imid kwasu maleinowego, N-i(3,,5,-dwuchlorofenylo)-imid kwasu bursztynowe¬ go, N-(3,,5,-"dwuchlorofenylo)-imid kwasu itakono- wego, fosforotionian 0,0^dwuetylo-S4enizylu, fosfo- rodwutiolan 0-etylo-S,S^dwufenylu, fasforodwutio- lan 0Jbutylo-S-benzylo-S-etylu, fosforotionian 0,0- -idiwoimetylo- 0 -<3nmetylo-4-mitaiofenylu), fosforo- dwutionian S-[l,2-bis-(etoksykarbonylo)-etylo] -0,0- dwuimetylu, fosforodwutionian i0,0jdwumetylo-S- -(NHmetylokarbamoilometylu), tiofosforan 0,0-dwu- etylo - 0 - (2 - izopropylo - 6^metylo-4Hpirytmidynylu), karbaminian 3,4-dwumetylofenylo-N^metylu, etyle- no-bis-dwutiokarbaminian cynku, imid kwasu N- -trójchiorometylotio-4-cyklohelkseno - 1,2-dwukarbo- ksylowego, imid kwasu N-i(l,l,2,2-czterochloroetyl'0- tio)-4Hcylkilohekseno-l,2-dwukarboksylowego, metylo- amsienian zelaza i inne. We wszystkich tych mie¬ szaninach wlasciwosci dodanych zwiazków chemi¬ cznych nie ulegaja zmianom, totez stosowanie ta¬ kich mieszanin umozliwia równoczesne zwalczanie róznych mikroorganizmów i .owadów, przy czym w wielu przypadkach obserwuje sie synergiczne dzialanie tych mieszanin. Srodki wedlug wynalazku moga oprócz wyzej podanych dodatków zawierac równiez dodatek zwiazków chwastobójczych, nicie- niobójczych, roztoczobójczycn, jak równiez nawo¬ zów sztucznych.Wynalazek jest blizej wyjasniony w nizej poda¬ nych przykladach. W przykladach tych, o ile nie zaznaczono inaczej, czesci i procenty oznaczaja czesci i procenty wagowe.Przyklad I. W celu wytworzenia srodka bak¬ teriobójczego do opylania miesza sie 3 czesci zwiaz¬ ku o wzorze 17 z 97 czesciami glinki i dokladnie miele. Otrzymuje sie gotowy srodek o zawartosci 3% substancji czynnej.Przyklad II. W celu wytworzenia srodka ba¬ kteriobójczego do opylania miesza sie 4 czesci zwiazku o wzorze 21 z 96 czesciami talku i do¬ kladnie proszkuje, otrzymujac gotowy srodek o za¬ wartosci 4% czynnej substancji.Przyklad III. W celu otrzymania zwiilzalnego proszku miesza sie 50 czesci zwiazku o wzorze 18 z 5 czesciami srodka zwilzajacego typu alkiloben- zenosulfonianu i 45 czesciami ziemi okrzemkowej i dokladnie proszkuje. Otrzymuje sie srodek w postaci proszku zawierajacy 50% czynnej substan¬ cji. Stosuje sie go po rozcienczeniu woda.Przyklad IV. W celu otrzymania koncentra¬ tu dajacego sie emulgowac, miesza sie 10 czesci zwiazku o wzorze 22, 60 czesci dwumetyloforma- midu, 20 czesci dwuóksanu i 10 czesci emulgatora typu polimeru polioksyetylenu i fenylofenolu.Otrzymany srodek zawiera 10°/o skladnika czyn¬ nego. Stosuje sie go po irozcienczeniu woda do opryskiwania.Przyklad V. 5 czesci zwiazku o wzorze 23 miesza sie z 93,5 czesciami glinki i 1,5 czesciami alkoholu poliwinylowego jako srodka wiazacego.Mieszanine miele sie, ugniata z woda, granuluje i suszy, otrzymujac gotowy do uzytku srodek gra¬ nulowany o zawartosci 5°/o czynnej substancji.Przyklad VI. 2 czesci zwiazku o wzorze 16, 1,5 czesci oksymu aldehydu pieciochlorobenzoeso- wego, 1,5 czesci fosforodwutiolanu O^n-butylo-S- -benzylu i 95 czesci glinki miesza sie i miele, otrzymujac gotowy srodek do opylania, zawiera¬ jacy 5% czynnego skladnika.Przyklad VII. 2 czesci zwiazku o wzorze 20, 1,5 czesci fosforodwutiolanu 0-n4yutylo-S-etylo-S- -ibenzylu, 2 czesci fosforotionianu 0,0-dwumetyio-O- -(3-metylo-4-nitrofenylu), 1,5 czesci karibaminianu 3,4-dwumetylofenylo-N-imetylu i 93 czesci glinki miesza sie starannie i miele, otrzymujac gotowy srodek do opylania, zawierajacy 7% czynnej sub¬ stancji.W celu okreslenia bakteriobójczych wlasciwosci srodków wedlug wynalazku, przeprowadza sie ba¬ dania qpisame w nizej podanych przykladach.Przyklad VIII. Zwalczanie zarazy ryzowej, Pyricularia oryzae. Rosliny ryzu odmiany Waseasa- hi, hodowane do stadium 3 lisci w doniczkach o srednicy 9 cm opyla sie w pejmriilkach dzwono¬ wych badanymi srodkaimi, stosujac lliO0 mg bada¬ nej substancji na 1 doniczke. Nazajutrz po opyle¬ niu rosliny zaraza sie grzylbem Pyricularia oryzae i po uplywie 5 dni oblicza liczbe chorobowych plam, wywolanych przez ten grzyb na roslinach. Wyniki podane w tablicy 1 swiadcza o tym, ze zwiazki l o wzorze 1 maja znacznie silniejsze dzialanie grzy¬ bobójcze niz znane zwiazki, stosowane w próbach porównawczych. 10 15 20 25 50 35 40 45 50 55 6080290 Tablica 1 Badiany zwiazek zwiazek o wzorze 15 izwiazek o wzorze 17 zwiaczek o wzorze 18 zwiazek o wzorze 21 zwiazek o wzorze 24 znany zwiazek o wzo¬ rze 26 znany zwiazek o wzo¬ rze 27 znany zwiazek o wzo¬ rze 28 próba porównawcza bez dodatków Stezenie substancji czynnej W % 3,0 3,0 3,0 3,0 3,0 3,0 3,0 3,0 *— jLtiiczba pilam na 10 lisciach 0 7 2 9 11 194 213 167 289 Przyklad IX. Zwalczanie zarazy ryzowej po¬ wodowanej przez Codhliolboius 'miyabeanus.Rosliny ryzu odmiany Waseasahi hodowane do stadium 4 lisci w doniczkach o srednicy 9 cm. opryskuje sie wodnymi roztworami badanych pro¬ szków zwizalnych, stosujac 10 mil roztworu na 1 rosline. Nazajutrz po opryskaniu rosliny zaraza sie zawiesina zarodników grzyba Oochliobolus miyabe- anus i po uplywie 3 dni oblicza chorobowe plamy, powstale na lisciach roslin. Wyniki podane w ta¬ blicy 2 swiadcza o tym, ze zwiazki o wzorze 1 sa znacznie skuteczniejsze niz znane zwiazki.Tablica 2 Badany zwiazek zwiazek o wzorze 15 zwiazek o wzorze 16 zwiazek o wzorze 19 zwiazek o wzorze 20 zwiazek o Wzorze 21 zwiazek o wzorze 22 zwiazek o wzorze 23 zwiazek o wzorze 24 znany zwiazek o wzo¬ rze 29 znany zwiazek o wzo¬ rze 30 próba porównawcza | bez dodatków -Stezenie substancji czynnej W % 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 Liczba plam Ha lisciu 0 0 1 4 15 8 2 3 6 84 103 98 1 Przyklad X. Zwalczanie Pellicularia sasakii na roslinach ryzu.Rosliny ryzu ddmiany Kinaaze hoduje sie w doni¬ czkach Wagnera do osiagniecia wysokosci okolo 50—go -cm, po czym lodygi roslin zaraza sie grzyb¬ nia Pelliicularia sasakii i na diruigi dzien opryskuje rosliny badanymi srodkami w postaci wodnych roz¬ tworów koncentratów dajacych sie emulgowac, sto¬ sujac 10 ml wotoego roztworu na 1 doniczke. Po uiplwie 7 dni ustala sie wymiary plam spowodowa¬ ne na lisciach przez grzyb. Wyniki prób podano w tablicy 3, stosujac nastepujace oznaczenia: 10 15 20 30 35 40 45 50 55 6 0 oznacza brak plam na lisciach, 1 oznacza wystepowanie ciemnych miejsc podobnych doplam, ) 2 oznacza plamy na lisciach nie dluizsze niz 3 cm; 3 oznacza plamy na lisciach dluzsze niz 3 cm, Stopien uszkodzenia = suma iloczynów wyników oznaczen przez liczbe lodyg = — X 100. liczba badanych lodyg razy 3 Tablica 3 Zwiazek badany zwiazek o wzorze 15 zwiazek o wzorze 16 zwiazek o wzorze 17 zwiazek o wzorze 18 zwiazek o wzorze 19 zwiazek o wzorze 20 zwiazek o wzorze 21 zwiazek o wzorze 24 zwiazek o wzorze 25 zniany zwiazek o wzo¬ rze 31 znany zwiazek o wzo¬ rze 32 zniany zwiazek o wzo¬ rze 26 znany zwiazek o wzo¬ rze 27 znany zwiazek o wzo¬ rze 28 znany zwiazek o wzo¬ rze 30 preparat TUZ próba porównawcza bez dodatków Stezenie substancji czynnej W czesciach wagowych na milion 000 200 '200 200 J200 2O0 200 200 200 200 200 200 .200 200 200 200 "~~ Stopien uszkodzenia ¦ 42 22,7 2,9 18,6 17,4- ¦ 18,8 19,3 6,2 . IW,. q . i I 78,5 71,7, 100 100 100 100 15,5 100 65 Wymieniony wyzej preparat TUZ jest 80% pro¬ szkiem zwilzalnym, zawierajacym 20% dwutaokar- baminianu imonometyloarsyno-bisdwumetylu, 20% dwunietylltodwutiokaribadninianu cynku i 40% dwu¬ siarczku czteroimetylotiuraimu.Przykltiad XI. Zwalczanie plesni Sphaerothe- ca fuligimea na roslinach dyniowatych.Rosliny dyni odmiany Heian Kosiku hoduje sie w doniczkach o srednicy 12 cm i w stadium 3—4 lisci opryskuje stezonymi roztworami badanych pro¬ szków zwilzanych, stosujac po 7 ml roztworu na 1 doniczke. Nazajutrz rosliny zaraza sie zawiesina zarodników Sphaerotheca fuligimea i -po uplywie HO dni obserwuje chorobowe objawy na 4 górnych lisciach roslin, obliczajac powstale plamy. Wyniki podano w tablicy 4, przy czym w kazdej próbie stosowano równolegle 7 doniczek z roslinami. Wy-, niki te dowodza, ze zwiazki wytwarzane sposobem wedlug wynalazku dzialaja znacznie lepiej niezna¬ ne zwiazki, uzyte w próbach porównawczych.Tablica 4 Batony zwiazek zwiazek o wzorze 15 zwiazek o wzorze 16 zwiazek o wzoirze 17 zwiazek o wzorze 18 zwiazek o wzorze 22 zwiazek o wzonze 24 zwiazek o wzorze 31 zwiazek o wzorze 32 zwiazek o wzorze 29 zwiazek o wzorze 27 zwiazek o wzorze 30 bez doidatku Stezenie (substancji czynnej w czesciach na milion 500 500 500 500 500 500 500 500 500 500 500 ¦— Stopien uszkodzenia 7,4 10,3 5,7 4,6 11,2 4,3 37,5 33,7 38,9 50,1 42,7 55,6 Tablica 5 Badany mikroorganizm Pyricullaria oryzae Cochliofbdluls iniyabea- mus AlJtetrnaria fcikuchiana Pelliiouilaria sasakii Pythium sphanider- matulm Pelliculairia fflaimento- sa Oorticiuim rolfsii Botorytfe cinerea Scleroitinia sclerotio- ruim Altornaria mali Grlomerella cinlgulata Xanthomonas oryzae Stezenie czynnej w substancji czesciach/ /milion Zwiazek o wzoirze 33 40 40 40 200 1200 40 200 8 8 40 40 40 Znany izwiazek o wzonze 34 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 200 1 8 Przyklad XII. Zdolnosc srodków wedlug wynalazku do zwalczania mikroorganizmów ozna¬ cza sie metoda rozcienczonego agaru, w odniesiniu do róznych chorobotwórczych grzybów i bakterii, 5 wywolujacych choroby roslin. Wyniki (podano w ta¬ blicy 5, przy czym „200" oznacza, ze nie zaobser¬ wowano zadnego skutku przy stezeniu substancji czynnej wynoszacym 200 czesci na 1 milion.Ta sama metoda badano dzialanie zwiazków io otrzymywanych sposobem wedlug-wynalazku w od¬ niesieniu do Aspergillus niger. Wyinlki podano w tablicy 6, przy czym „1000" oznacza, ze nie za¬ obserwowano dzialania przy stezeniu 1000 czesci/mi¬ lion. 15 Tablica6 20 25 PL PL