PL199229B1

PL199229B1 - Rozwiertak z trzonkiem prowadzącym oraz sposób wytwarzania trzonka prowadzącego rozwiertaka i sposób wytwarzania głowicy rozwiercającej dla rozwiertaka z trzonkiem prowadzącym

Info

Publication number: PL199229B1
Application number: PL365123A
Authority: PL
Inventors: Otto Büttiker; John Christoffel; Roman Eigenmann
Original assignee: Dihart Ag
Priority date: 2000-03-01
Filing date: 2001-02-17
Publication date: 2008-08-29
Also published as: JP4227745B2; US20030143050A1; US6830502B2; EP1259350A1; JP2003525136A; WO2001064378A1; CZ20022896A3; ES2275667T3; BR0108755A; DE10009728A1; DE50111546D1; MXPA02007141A; AU4644301A; CZ297101B6; PL365123A1; ATE346709T1; HUP0300038A2; EP1259350B1

Abstract

Przedmiotem wynalazku jest rozwiertak z trzonkiem prowadz acym do rozwiercania kilku, rozmieszczonych w osiowym odst epie od siebie, wspó losiowych otworów (14) przedmiotu obrabianego (12). Rozwiertak ten ma mocowany we wrzecionie obrabiarki trzonek prowadz acy (16) wspieraj acy si e w obrobionych wst epnie otworach (14) przedmiotu obrabianego (12) za po srednictwem usytuowanych po stronie zewn etrznej podpórek (18) oraz do laczon a wspó losiowo na czo lowym ko ncu tego trzonka g lowic e rozwiercaj ac a (26). Aby umo zliwi c prost a wy- mian e narz edzia w razie jego zu zycia, proponuje si e w wynalazku, ze g lowic e (26) mo zna laczy c z trzonkiem prowadz acym (16) za po srednictwem samocentruj acego mechanizmu zaciskowego (30) i ze usytuowane w pobli- zu tego mechanizmu (30) podpórki (18) podczas mocowania mog a przynajmniej czesciowo rozszerza c si e pro- mieniowo od srednicy z naddatkiem na obróbk e do zadanego wymiaru srednicy prowadz acej. Przedmiotem wy- nalazku jest równie z sposób wytwarzania trzonka prowadz acego rozwiertaka, charakteryzujacy si e tym, ze prefa- brykowany trzonek prowadz acy (16) wyposa zony w podpórki (18) i w czo low a obsad e sto zkow a (34) nasadza si e na trzpie n szlifierski posiadaj acy czop sto zkowy i ograniczaj ac a pier scieniowo ten czop powierzchni e czo low a i mocuje si e na nim za pomoc a centralnego mechanizmu zaciskowego z cz esciowym promieniowym poszerze- niem podpórek (18) od strony trzonka prowadz acego (16), a nast epnie przeszlifowuje si e, nastawiaj ac na zadany wymiar srednicy prowadz acej i zdejmuje si e z powrotem z trzpienia szlifierskiego oraz sposób wytwarzania g lowi- cy rozwiercaj acej dla rozwiertaka z trzonkiem prowadz acym, w którym prefabrykowan a g lowic e rozwiercaj ac a (26) wyposa zon a w podpórki (18) i w tyln a obsad e sto zkow a (34') nasadza si e na trzpie n szlifierski posiadaj acy czop sto zkowy i ograniczaj ac a pier scieniowo ten czop powierzchni e czo low a oraz mocuje si e na nim za pomoc a centralnego mechanizmu zaciskowego z cz esciowym promieniowym poszerzeniem podpórek (18) od strony g lo- wicy rozwiercaj acej, a nast epnie przeszlifowuje si e nastawiaj ac na zadany wymiar srednicy prowadz acej i zdej- muje si e z powrotem z trzpienia szlifierskiego. PL PL PL PL

Description

Opis wynalazku

Przedmiotem wynalazku jest rozwiertak z trzonkiem prowadzącym do rozwiercania kilku rozmieszczonych w osiowym odstępie od siebie współosiowych otworów przedmiotu obrabianego, przy czym rozwiertak ma trzonek prowadzący mocowany we wrzecionie obrabiarki wspierający się w obrobionych wstępnie otworach przedmiotu obrabianego i/lub w tulei prowadzącej za pośrednictwem usytuowanych po stronie zewnętrznej podpórek oraz z dołączoną współosiowo na jego czołowym końcu głowicą rozwiercającą oraz sposób wytwarzania trzonka prowadzącego tego rozwiertaka i sposób wytwarzania głowicy rozwiercającej dla rozwiertaka z trzonkiem prowadzącym.

Podczas wykańczającego rozwiercania otworów łożyskowych wałków rozrządu i wałów korbowych potrzebny jest dla uzyskania wymaganej zbieżności liniowej rozwiertak z długim trzonkiem prowadzącym, który wspiera się w przygotowanych otworach. W znanych rozwiertakach tego rodzaju głowica rozwiercająca jest połączona jednoczęściowo z trzonkiem prowadzącym.

Wadą takiego rozwiązania jest to, że stosunkowo droga jest obróbka dodatkowa ostrzy. Gdy ostrza ulegną zużyciu, trzeba wymienić całe narzędzie na obrabiarce.

Mając to na uwadze u podstaw wynalazku leży zadanie rozwinięcia rozwiertaka z trzonkiem prowadzącym określonego wyżej rodzaju, który da się łatwo wymienić w razie zużycia.

Rozwiertak z trzonkiem prowadzącym, do rozwiercania kilku, rozmieszczonych w osiowym odstępie od siebie, współosiowych otworów przedmiotu obrabianego, przy czym trzonek prowadzący, mocowany we wrzecionie obrabiarki, wspiera się w obrobionych wstępnie otworach przedmiotu obrabianego i/lub w tulei prowadzącej za pośrednictwem, usytuowanych po stronie zewnętrznej, podpórek a dołączona współosiowo na czołowym końcu tego trzonka prowadzącego głowica rozwiercająca wyposażona jest w ostrza i korzystnie dodatkowe podpórki, charakteryzuje się według wynalazku tym, że głowica rozwiercająca jest połączona z trzonkiem prowadzącym za pośrednictwem samocentrującego mechanizmu zaciskowego, przy czym, usytuowane w pobliżu tego mechanizmu zaciskowego podpórki podczas mocowania są przynajmniej częściowo rozszerzalne promieniowo od średnicy z naddatkiem na obróbkę do zadanego wymiaru średnicy prowadzącej.

Korzystnie, samocentrujący mechanizm zaciskowy posiada usytuowaną koncentrycznie w trzonku prowadzącym, ograniczoną pierścieniową powierzchnią czołową obsadę stożkową, wystający z tyłu współosiowo poza głowicę rozwiercającą, ograniczony pierścieniową powierzchnią czołową i wprowadzany w tę obsadę czop stożkowy oraz śrubę zaciskową wkręcaną od głowicy we współosiowy gwint wewnętrzny trzonka prowadzącego, przy czym głowica rozwiercająca i trzonek prowadzący w strefie ich powierzchni czołowych w stanie odmocowania wyznaczają ograniczony odstęp szczelinowy a w stanie zamocowania przylegają do siebie ze sprężystym poszerzeniem obsady sto żkowej i umieszczonych zewnętrznie w tej strefie podpórek na wymiar prowadzenia, przy czym zwłaszcza trzonek prowadzący posiada pomiędzy obsadą stożkową i pierścieniową powierzchnią czołową gniazdo 6-kątne, a głowica rozwiercająca ma pomiędzy czopem stożkowym i pierścieniową powierzchnią czołową występ 6-kątny dopełniający to gniazdo 6-kątne.

Korzystnie, samocentrujący mechanizm zaciskowy posiada usytuowaną koncentrycznie w głowicy rozwiercającej obsadę stożkową ograniczoną pierścieniową powierzchnią czołową, wystający współosiowo do przodu poza trzonek prowadzący, ograniczony pierścieniową powierzchnią czołową i wprowadzany w obsadę czop stożkowy oraz śrubę zaciskową wkręcaną od głowicy rozwiercającej we współosiowy gwint wewnętrzny trzonka prowadzącego, przy czym głowica rozwiercająca i trzonek prowadzący w strefie ich powierzchni czołowych w stanie odmocowania wyznaczają określony odstęp szczelinowy a w stanie zamocowania przylegają do siebie poszerzając sprężyście obsadę stożkową i umieszczone zewnętrznie w tej strefie podpórki na wymiar prowadzenia, przy czym zwłaszcza głowica rozwiercająca ma gniazdo 6-kątne usytuowane pomiędzy obsadą stożkową i pierścieniową powierzchnią czołową, przy czym trzonek prowadzący ma pomiędzy czopem stożkowym i pierścieniową powierzchnią czołową występ 6-kątny dopełniający to gniazdo 6-kątne.

Śruba zaciskowa może być ukształtowana jako śruba z gwintem różnicowym wkręcana w przeciwne gwinty wewnętrzne głowicy rozwiercającej i trzonka prowadzącego.

Korzystnie, odstęp szczelinowy wynosi 0,01 do 0,06 mm, korzystnie 0,02 do 0,04 mm a zbieżność czopa stożkowego i obsady stożkowej wynosi 8° do 16°, przy czym zwłaszcza śruba zaciskowa w stanie zamocowania jest dokrę cona z momentem D = X + d, przy czym X jest momentem dokr ę cającym w chwili zetknięcia się powierzchni czołowych a d oznacza dodatkowy moment obrotowy od 0,4 do 4 Nm dla stworzenia połączenia dociskowego.

PL 199 229 B1

Podpórki rozwiertaka mogą być ukształtowane jako listwy prowadzące a głowica rozwiercająca może mieć kilka, korzystnie cztery do sześciu ostrzy rozmieszczonych na obwodzie, zwłaszcza według zróżnicowanej podziałki, przy czym trzonek prowadzący posiada odpowiednią ilość rozmieszczonych na obwodzie, przebiegających osiowo-równolegle podpórek w postaci listew prowadzących, przy czym podpórki w kierunku obwodowym są przemieszczone względem przyporządkowanych do nich przestrzennie ostrzy.

Korzystnie, powierzchnie czołowe od strony głowicy rozwiercającej i od strony trzonka prowadzącego zachowują ciągłość w kierunku obwodowym.

Sposób wytwarzania trzonka prowadzącego rozwiertaka, do rozwiercania kilku, rozmieszczonych w osiowym odstępie od siebie, współosiowych otworów przedmiotu obrabianego, przy czym mocowany we wrzecionie obrabiarki trzonek prowadzący wspiera się w obrobionych wstępnie otworach przedmiotu obrabianego i/lub w tulei prowadzącej za pośrednictwem, usytuowanych po stronie zewnętrznej, podpórek, polega według wynalazku na tym, że prefabrykowany trzonek prowadzący wyposażony w podpórki ukształtowane korzystnie jako listwy prowadzące i w czołową obsadę stożkową nasadza się na trzpień szlifierski posiadający czop stożkowy i ograniczającą pierścieniowo ten czop powierzchnię czołową i mocuje się na nim za pomocą centralnego mechanizmu zaciskowego z częściowym promieniowym poszerzeniem podpórek od strony trzonka prowadzą cego, a nastę pnie przeszlifowuje się, nastawiając na zadany wymiar średnicy prowadzącej i zdejmuje się z powrotem z trzpienia szlifierskiego.

Korzystnie, trzonek prowadzący nasadza się przy tym na czop stożkowy trzpienia szlifierskiego zachowując zadany odstęp szczelinowy korzystnie 0,01 do 0,06 mm i dociąga się z określoną siłą do zetknięcia z jego powierzchnią czołową oraz trzonek prowadzący mocuje się na czopie stożkowym trzpienia szlifierskiego za pomocą dociąganej z określonym momentem śruby z gwintem różnicowym.

Sposób wytwarzania głowicy rozwiercającej dla rozwiertaka z trzonkiem prowadzącym, do rozwiercania kilku, rozmieszczonych w osiowym odstępie od siebie, współosiowych otworów przedmiotu obrabianego, którego mocowany we wrzecionie obrabiarki trzonek prowadzący wspiera się w obrobionych wstępnie otworach przedmiotu obrabianego i/lub w tulei prowadzącej za pośrednictwem, usytuowanych po stronie zewnętrznej, podpórek a dołączona współosiowo na czołowym końcu tego trzonka prowadzącego głowica rozwiercająca wyposażona jest w ostrza i korzystnie dodatkowe podpórki, polega według wynalazku na tym, że prefabrykowaną głowicę rozwiercającą wyposażoną w podpórki ukształtowane korzystnie jako listwy prowadzące i w tylną obsadę stożkową nasadza się na trzpień szlifierski posiadający czop stożkowy i ograniczającą pierścieniowo ten czop powierzchnię czołową oraz mocuje się na nim za pomocą centralnego mechanizmu zaciskowego z częściowym promieniowym poszerzeniem podpórek od strony głowicy rozwiercającej, a następnie przeszlifowuje się nastawiając na zadany wymiar średnicy prowadzącej i zdejmuje się z powrotem z trzpienia szlifierskiego.

Korzystnie, głowicę rozwiercającą nasadza się na czop stożkowy trzpienia szlifierskiego z zachowaniem zadanego odstępu szczelinowego korzystnie 0,01 do 0,06 mm i dociąga się z określoną siłą do zetknięcia z jego powierzchnią czołową, po czym zwłaszcza mocuje się ją na czopie stożkowym trzpienia szlifierskiego za pomocą dociąganej z określonym momentem śruby z gwintem różnicowym.

Korzystnie, śrubę z gwintem różnicowym podczas zaciskania wkręca się z momentem dociągającym X aż do zetknięcia powierzchni czołowych i że następnie wprowadza się dodatkowy moment obrotowy d od 0,4 do 4 Nm celem stworzenia połączenia dociskowego. Uzyskuje się wtedy najlepszą powtarzalność wymiarową obróbki.

Rozwiązanie według wynalazku opiera się na pomyśle, żeby głowicę rozwiercającą można było połączyć z trzonkiem prowadzącym za pośrednictwem samocentrującego mechanizmu zaciskowego i żeby usytuowane w pobliż u tego mechanizmu podpórki podczas mocowania mogły przynajmniej częściowo rozszerzać się promieniowo od średnicy z naddatkiem na obróbkę do zadanego wymiaru średnicy prowadzącej.

Proponuje się więc według pierwszego wariantu realizacji wynalazku, że samocentrujący mechanizm zaciskowy posiada usytuowaną koncentrycznie w trzonku prowadzącym, ograniczoną pierścieniową powierzchnią czołową obsadę stożkową oraz wystający z tylu współosiowo poza głowicę rozwiercającą, ograniczony pierścieniową powierzchnią czołową i wprowadzany w tę obsadę czop stożkowy a także śrubę zaciskową wkręcaną od tej głowicy we współosiowy gwint wewnętrzny trzonka prowadzącego, przy czym głowica rozwiercająca i trzonek prowadzący w stanie zamocowania przylegają do siebie ze sprężystym poszerzeniem obsady stożkowej i umieszczonych zewnętrznie w tej strefie podpórek na wymiar prowadzenia. Efekt zabierania obrotowego między trzonkiem prowadzącym

PL 199 229 B1 i głowicą rozwiercającą poprawia się znacznie, gdy trzonek ten mię dzy obsadą stożkową i pierścieniową powierzchnią czołową ma gniazdo 6-kątne, natomiast głowica ma między czopem stożkowym i pierścieniową powierzchnią czołową występ 6-kątny dopełniający to gniazdo 6-kątne.

Według drugiego wariantu realizacji wynalazku proponuje się rozwiązanie odwrócone kinematycznie w porównaniu z pierwszym wariantem, to znaczy samocentrujący mechanizm zaciskowy posiada usytuowaną koncentrycznie w głowicy rozwiercającej obsadę stożkową ograniczoną pierścieniową powierzchnią czołową, wystający współosiowo do przodu poza trzonek prowadzący, ograniczony pierścieniową powierzchnią czołową i wprowadzany w tę obsadę czop stożkowy oraz śrubę zaciskową wkręcaną od głowicy rozwiercającej we współosiowy gwint wewnętrzny trzonka prowadzącego, przy czym głowica rozwiercająca i trzonek prowadzący w stanie zamocowania przylegają do siebie ze sprężystym rozszerzeniem obsady stożkowej i umieszczonych zewnętrznie w tej strefie podpórek na wymiar prowadzenia. Efekt zabierania obrotowego między trzonkiem prowadzącym i głowicą rozwiercającą uzyskuje się celowo w tym przykładzie poprzez to, że głowica rozwiercająca ma gniazdo 6-kątne usytuowane między obsadą stożkową i pierścieniową powierzchnią czołową, natomiast trzonek prowadzący ma między czopem stożkowym i pierścieniową powierzchnią czołową występ 6-kątny dopełniający to gniazdo 6-kątne.

Badania wykazały, że optymalny odstęp szczelinowy wynosi między 0,01 do 0,06 mm, korzystnie 0,02 do 0,04 mm, natomiast zbieżność czopa stożkowego i obsady stożkowej powinna wynosić 8° do 16°. Dla uniknięcia wypaczeń w strefie przylgi czołowej ważne jest, aby śruba zaciskowa w stanie zamocowania była dokręcona z momentem D = X + d, przy czym X jest momentem dokręcania w chwili zetknię cia się powierzchni czoł owych a d oznacza dodatkowy moment obrotowy celem stworzenia połączenia dociskowego i ma wielkość rzędu od 0,4 do 4 Nm.

Dzięki temu, że podpórki są ukształtowane jako listwy prowadzące a głowica rozwiercająca ma kilka ostrzy rozmieszczonych na obwodzie, przy czym listwy w kierunku obwodowym są przemieszczone względem przyporządkowanych do nich przestrzennie ostrzy można uzyskać wysoką jakość powierzchni obrabianych otworów. Dalsze usprawnienie z tego punktu widzenia uzyskuje się przez to, że powierzchnia czołowa od strony głowicy rozwiercającej i powierzchnia czołowa od strony trzonka zachowują ciągłość w kierunku obwodowym, a więc w tej strefie nie ma rowków ani występów poprzecznych.

Przedmiot wynalazku zostanie bliżej objaśniony w oparciu o przykłady realizacji przedstawione schematycznie na rysunku, na którym kolejne figury pokazują: fig. 1 - układ rozwiercania otworu przejściowego wałka rozrządu za pomocą rozwiertaka z długim trzonkiem prowadzącym wspierającym się we wstępnie obrobionych otworach; fig. 2 - wzdłużny przekrój cząstkowy rozwiertaka w strefie połączenia między głowicą rozwiercającą i trzonkiem prowadzącym; fig. 3 - wzdłużny przekrój cząstkowy rozwiertaka w strefie odwróconego względem fig. 2 połączenia między głowicą rozwiercającą i trzonkiem prowadzącym.

Ukazany na fig. 1 rozwiertak 10 jest przeznaczony do rozwiercania wykańczającego rozmieszczonych w odstępie osiowym od siebie na głowicy cylindrowej 12, zbiegających się liniowo otworów łożyskowych wałka rozrządu 14. Celem uzyskania wymaganej zbieżności rozwiertak 10 ma długi trzonek prowadzący 16, który wspiera się za pomocą osiowo-równoległych i rozmieszczonych na obwodzie trzonka 16 podpórek 18 w postaci listew prowadzących we wstępnie obrobionych otworach 14 i ewentualnie w umocowanej w maszynie tulei prowadzącej 20. Na końcu od strony obrabiarki trzonek prowadzący 16 jest wyposażony w część chwytową 22 do połączenia z niewidocznym na rysunku wrzecionem obrabiarki, która to część w tym przykładzie wykonania jest ukształtowana w postaci drążonego chwytu stożkowego. Poza tym znajduje się tam imak wyrównawczy 24, który umożliwia kompensację różnic w ustawieniu współliniowości.

Trzonek prowadzący 16 na swoim czołowym końcu ma głowicę rozwiercającą 26, która jest uzbrojona w kilka ostrzy 28 rozmieszczonych w kierunku obwodowym w pewnym odstępie od siebie. Ostrza 28 na ich końcu od strony trzonka prowadzącego 16 spełniają funkcję prowadzenia. W zasadzie możliwe jest, że ostrza 28 na ich końcu od strony trzonka prowadzącego 16 przechodzą jeszcze w strefie głowicy tnącej w listwy prowadzące. Głowica rozwiercająca 26 jest ukształtowana jako część oddzielona od trzonka prowadzącego 16. Jak można zauważyć na fig. 2 i 3, głowica rozwiercająca 26 może być połączona z trzonkiem prowadzącym 16 za pośrednictwem samocentrującego mechanizmu zaciskowego 30. Podczas mocowania powstaje w strefie tego mechanizmu naprężenie wstępne, które powoduje sprężyste odkształcenie, a więc z uwagi na wymaganą wysoką dokładność ważne jest, aby podpórki 18 usytuowane w pobliżu mechanizmu zaciskowego 30 mogły podczas mocowania rozszerzać

PL 199 229 B1 się promieniowo przynajmniej częściowo od średnicy z naddatkiem na obróbkę do zadanego wymiaru średnicy prowadzącej.

W ukazanym na fig. 2 przykładzie realizacji samocentrujący mechanizm zaciskowy 30 posiada umieszczoną koncentrycznie w trzonku prowadzącym 16 obsadę stożkową 34 ograniczoną pierścieniową powierzchnią czołową 32, wystający osiowo z tyłu poza głowicę rozwiercającą 26, ograniczony pierścieniową powierzchnią czołową 36 czop stożkowy 38 wprowadzany w obsadę stożkową 34 a także śrubę zaciskową 40, która jest ukształtowana jako śruba z gwintem różnicowym wkręcana w przeciwne gwinty wewnętrzne 42, 44 głowicy rozwiercającej 26 i trzonka prowadzącego 16. Celem uzyskania efektu zabierania obrotowego trzonek prowadzący 16 ma gniazdo 6-kątne 46 znajdujące się między obsadą 34 i pierścieniową powierzchnią czołową 32, natomiast głowica rozwiercająca 26 ma stanowiący dopełnienie gniazda 46 występ 6-kątny 48 usytuowany między czopem stożkowym 38 i powierzchnią czoł ową 36.

Ukazany na fig. 3 mechanizm zaciskowy 30 różni się od mechanizmu z fig. 2 tylko tym, że obsada stożkowa 34' jest umieszczona od strony tylnej na głowicy rozwiercającej 26 a czop stożkowy 38' wystaje od strony czołowej trzonka prowadzącego 16. Odpowiednio do tego są też rozmieszczone gniazdo 6-kątne 46' na głowicy rozwiercającej i występ 6-kątny 48' na trzonku prowadzącym 16. W obu przypadkach podczas mocowania śruba zaciskowa 40 jest uruchamiana od strony czołowej głowicy 26 przez jej otwór 50.

Głowica rozwiercająca 26 i trzonek prowadzący 16 w strefie ich powierzchni czołowych 32, 36 w stanie odmocowania wyznaczają określony odstęp szczelinowy a wynoszący od 0,01 do 0,06 mm, natomiast w stanie zamocowania przylegają do siebie na zadany wymiar prowadzenia przy sprężystym poszerzeniu obsady stożkowej 34, 34' i umieszczonych zewnętrznie w tej strefie listew prowadzących podpórek 18. Zbieżność czopa stożkowego 38, 38' i obsady stożkowej 34, 34' wynosi w pokazanym przykładzie realizacji około 12°. Żeby zapewnić wysoką powtarzalność wymiarową średnicy prowadzenia, okazało się istotne, aby śruba zaciskowa 40 była dociągana zawsze z tym samym momentem dokręcającym. Przy tym moment ten zależy od charakterystyki tarcia łączonych przedmiotów i od konkretnego odstę pu szczelinowego a. Celem pokonania tego odstę pu aż do zetknię cia powierzchni czołowych potrzebny jest moment dokręcający X. Do tego dochodzi dodatkowy moment obrotowy d dla stworzenia połączenia dociskowego na zasadzie wewnętrznego odkształcenia sprężystego. Tak więc wypadkowy moment dokręcający D wynosi X + d. Przy tym d = 0,4 do 4 Nm, natomiast moment dokręcający X może wynosić 3 do 16 Nm w zależności od wymiaru szczelinowego a.

Aby otrzymać zawsze jednakową średnicę prowadzenia, szczególnie ważne jest, żeby w przypadku realizacji według fig. 2 trzonek prowadzący 16 był zaciśnięty na trzpieniu szlifierskim z czopem stożkowym i tam w stanie zamocowania nastąpiło przeszlifowanie z nastawieniem określonego wymiaru średnicy prowadzącej. Alternatywnie w przykładzie wykonania według fig. 3 odpowiednią obróbkę należy przeprowadzić na głowicy rozwiercającej 26 nasadzonej na trzpień szlifierski. Żeby otrzymać powtarzalne wyniki, warunki zamocowania powinny być identyczne jak przy mocowaniu głowicy 26 na trzonku prowadzącym 16.

Reasumując należy stwierdzić co następuje: Przedmiotem wynalazku jest rozwiertak do rozwiercania kilku rozmieszczonych w osiowym odstępie od siebie otworów 14 przedmiotu obrabianego 12. Rozwiertak ten ma mocowany we wrzecionie obrabiarki trzonek prowadzący 16 wspierający się w przygotowanych otworach 14 obrabianego przedmiotu 12 za pośrednictwem zewnę trznych podpórek 18 oraz łączącą się z nim współosiowo na jego czołowym końcu głowicę rozwiercającą 26. Aby w razie zużycia umożliwić prostą wymianę narzędzia, proponuje się zgodnie z wynalazkiem, ż e głowica rozwiercająca 26 może być połączona za pośrednictwem samocentrującego mechanizmu zaciskowego 30 z trzonkiem prowadzącym 16 i że usytuowane w pobliżu mechanizmu zaciskowego 30 podpórki 18 podczas mocowania mogą rozszerzać się promieniowo przynajmniej częściowo od średnicy z naddatkiem na obróbkę do zadanego wymiaru średnicy prowadzącej.

Do wykonania rozwiertaka z długim trzonkiem prowadzącym szczególnie przydatne są dwa zaproponowane sposoby wytwarzania trzonka prowadzącego rozwiertaka i głowicy rozwiercającej dla rozwiertaka.

Sposób wytwarzania trzonka prowadzącego do rozwiertaków według wynalazku w pierwszej odmianie przewiduje, że prefabrykowany trzonek wyposażony w podpórki lub listwy prowadzące i w czołową obsadę stożkową nasadza się na trzpień szlifierski posiadający czop stożkowy i ograniczającą pierścieniowo ten czop powierzchnię czołową i mocuje się na nim za pomocą centralnego mechanizmu zaciskowego z częściowym promieniowym poszerzeniem podpórek lub listew prowadzących od

PL 199 229 B1 strony drążka, a następnie przeszlifowuje się nastawiając na zadany wymiar średnicy prowadzącej i zdejmuje się z powrotem z trzpienia szlifierskiego. Przeszlifowywany trzonek prowadzą cy nasadza się na czop stożkowy trzpienia szlifierskiego zachowując zadany odstęp szczelinowy korzystnie 0,01 do 0,06 mm i dociąga się z określoną siłą do zetknięcia z jego powierzchnią czołową. Przy tym trzonek prowadzący mocuje się na czopie stożkowym trzpienia szlifierskiego korzystnie za pomocą dociąganej z okreś lonym momentem ś ruby z gwintem różnicowym.

Dla wytworzenia głowicy rozwiercającej dla rozwiertaków według wynalazku proponuje się w drugiej odmianie sposobu, że prefabrykowaną głowicę rozwiercającą wyposażoną w podpórki lub listwy prowadzące i tylną obsadę stożkową nasadza się na trzpień szlifierski posiadający czop stożkowy i ograniczającą pierścieniowo ten czop powierzchnię czołową oraz mocuje się na nim za pomocą centralnego mechanizmu zaciskowego z częściowym promieniowym poszerzeniem podpórek lub listew prowadzących od strony głowicy rozwiercającej, a następnie przeszlifowuje się nastawiając na zadany wymiar średnicy prowadzącej i zdejmuje się z powrotem z trzpienia szlifierskiego. Przy tym przeszlifowywaną głowicę rozwiercającą nasadza się na czop stożkowy trzpienia szlifierskiego z zachowaniem zadanego odstępu szczelinowego korzystnie 0,01 do 0,06 mm i dociąga się z określoną siłą do zetknięcia z jego powierzchnią czołową. Głowicę rozwiercającą mocuje się na czopie stożkowym trzpienia szlifierskiego korzystnie za pomocą dociąganej z określonym momentem śruby z gwintem różnicowym. Najlepszą powtarzalność wymiarową uzyskuje się wtedy, gdy śruba z gwintem różnicowym jest zaciskana z momentem dociągającym D = X + d, przy czym X jest momentem dokręcania w chwili zetknięcia się powierzchni czołowych a d oznacza dodatkowy moment obrotowy celem stworzenia połączenia dociskowego i ma wielkość rzędu od 0,4 do 4 Nm.

Claims

1. Rozwiertak z trzonkiem prowadzącym, do rozwiercania kilku, rozmieszczonych w osiowym odstępie od siebie, współosiowych otworów przedmiotu obrabianego, przy czym trzonek prowadzący, mocowany we wrzecionie obrabiarki, wspiera się w obrobionych wstępnie otworach przedmiotu obrabianego i/lub w tulei prowadzącej za pośrednictwem, usytuowanych po stronie zewnętrznej, podpórek a dołączona współosiowo na czołowym końcu tego trzonka prowadzącego głowica rozwiercająca wyposażona jest w ostrza i korzystnie dodatkowe podpórki, znamienny tym, że głowica rozwiercająca (26) jest połączona z trzonkiem prowadzącym (16) za pośrednictwem samocentrującego mechanizmu zaciskowego (30), przy czym, usytuowane w pobliżu tego mechanizmu zaciskowego (30) podpórki (18) podczas mocowania są przynajmniej częściowo rozszerzalne promieniowo od średnicy z naddatkiem na obróbkę do zadanego wymiaru średnicy prowadzącej.

2. Rozwiertak według zastrz. 1, znamienny tym, że samocentrujący mechanizm zaciskowy (30) posiada usytuowaną koncentrycznie w trzonku prowadzącym (16), ograniczoną pierścieniową powierzchnią czołową (32) obsadę stożkową (34), wystający z tyłu współosiowo poza głowicę rozwiercającą (26), ograniczony pierścieniową powierzchnią czołową (36) i wprowadzany w tę obsadę (34) czop stożkowy (38) oraz śrubę zaciskową (40) wkręcaną od głowicy (26) we współosiowy gwint wewnętrzny (44) trzonka prowadzącego (16), przy czym głowica rozwiercającą (26) i trzonek prowadzący (16) w strefie ich powierzchni czołowych (32, 36) w stanie odmocowania wyznaczają ograniczony odstęp szczelinowy (a) a w stanie zamocowania przylegają do siebie ze sprężystym poszerzeniem obsady stożkowej (34) i umieszczonych zewnętrznie w tej strefie podpórek (18) na wymiar prowadzenia.

3. Rozwiertak według zastrz. 2, znamienny tym, że trzonek prowadzący (16) posiada pomiędzy obsadą stożkową (34) i pierścieniową powierzchnią czołową (32) gniazdo 6-kątne (46), a głowica rozwiercająca (26) ma pomiędzy czopem stożkowym (38) i pierścieniową powierzchnią czołową (36) występ 6-kątny (48) dopełniający to gniazdo 6-kątne (46).

4. Rozwiertak według zastrz. 1, znamienny tym, że samocentrujący mechanizm zaciskowy (30) posiada usytuowaną koncentrycznie w głowicy rozwiercającej (26) obsadę stożkową (34') ograniczoną pierścieniową powierzchnią czołową (36), wystający współosiowo do przodu poza trzonek prowadzący (16), ograniczony pierścieniową powierzchnią czołową (32) i wprowadzany w obsadę (34') czop stożkowy (38') oraz śrubę zaciskową (40) wkręcaną od głowicy rozwiercającej (26) we współosiowy gwint wewnętrzny (44) trzonka prowadzącego (16), przy czym głowica rozwiercająca (26) i trzonek prowadzący (16) w strefie ich powierzchni czołowych (32, 36) w stanie odmocowania wyznaczają

PL 199 229 B1 określony odstęp szczelinowy (a) a w stanie zamocowania przylegają do siebie poszerzając sprężyście obsadę stożkową (34') i umieszczone zewnętrznie w tej strefie podpórki (18) na wymiar prowadzenia.

5. Rozwiertak wedł ug zastrz. 4, znamienny tym, ż e głowica rozwiercająca (26) ma gniazdo 6-kątne (46') usytuowane pomiędzy obsadą stożkową (34') i pierścieniową powierzchnią czołową (36), przy czym trzonek prowadzący (16) ma pomiędzy czopem stożkowym (38') i pierścieniową powierzchnią czołową (32) występ 6-kątny (48') dopełniający to gniazdo 6-kątne (46').

6. Rozwiertak według zastrz. 4, znamienny tym, że śruba zaciskowa (40) jest ukształtowana jako śruba z gwintem różnicowym wkręcana w przeciwne gwinty wewnętrzne (42, 44) głowicy rozwiercającej (26) i trzonka prowadzącego (16).

7. Rozwiertak według zastrz. 2 albo 4, znamienny tym, że odstęp szczelinowy (a) wynosi 0,01 do 0,06 mm, korzystnie 0,02 do 0,04 mm.

8. Rozwiertak według zastrz. 2 albo 4, znamienny tym, że zbieżność czopa stożkowego (38, 38') i obsady stoż kowej (34, 34') wynosi 8° do 16°.

9. Rozwiertak wedł ug zastrz. 2 albo 4, znamienny tym, ż e ś ruba zaciskowa w stanie zamocowania jest dokręcona z momentem D = X + d, przy czym X jest momentem dokręcającym w chwili zetknięcia się powierzchni czołowych a d oznacza dodatkowy moment obrotowy od 0,4 do 4 Nm dla stworzenia połączenia dociskowego.

10. Rozwiertak według zastrz. 1, znamienny tym, że podpórki (18) są ukształtowane jako listwy prowadzące.

11. Rozwiertak według zastrz. 10, znamienny tym, że głowica rozwiercająca (26) ma kilka, korzystnie cztery do sześciu ostrzy (28) rozmieszczonych na obwodzie, zwłaszcza według zróżnicowanej podziałki a trzonek prowadzący (16) posiada odpowiednią ilość rozmieszczonych na obwodzie, przebiegających osiowo-równolegle podpórek (18) w postaci listew prowadzących, przy czym podpórki (18) w kierunku obwodowym są przemieszczone względem przyporządkowanych do nich przestrzennie ostrzy (28).

12. Rozwiertak według zastrz. 2, znamienny tym, że powierzchnie czołowe (32, 36) od strony głowicy rozwiercającej i od strony trzonka prowadzącego (16) zachowują ciągłość w kierunku obwodowym.

13. Sposób wytwarzania trzonka prowadzącego rozwiertaka, do rozwiercania kilku, rozmieszczonych w osiowym odstępie od siebie, współosiowych otworów przedmiotu obrabianego, przy czym mocowany we wrzecionie obrabiarki trzonek prowadzący wspiera się w obrobionych wstępnie otworach przedmiotu obrabianego i/lub w tulei prowadzącej za pośrednictwem, usytuowanych po stronie zewnętrznej, podpórek, znamienny tym, że prefabrykowany trzonek prowadzący (16) wyposażony w podpórki (18) ukształ towane korzystnie jako listwy prowadzące i w czoł ową obsadę stoż kową (34) nasadza się na trzpień szlifierski posiadający czop stożkowy i ograniczającą pierścieniowo ten czop powierzchnię czołową i mocuje się na nim za pomocą centralnego mechanizmu zaciskowego z częściowym promieniowym poszerzeniem podpórek (18) od strony trzonka prowadzącego (16), a następnie przeszlifowuje się, nastawiając na zadany wymiar średnicy prowadzącej i zdejmuje się z powrotem z trzpienia szlifierskiego.

14. Sposób według zastrz. 13, znamienny tym, że trzonek prowadzący (16) nasadza się na czop stożkowy trzpienia szlifierskiego zachowując zadany odstęp szczelinowy korzystnie 0,01 do 0,06 mm i dociąga się z określoną siłą do zetknięcia z jego powierzchnią czołową.

15. Sposób według zastrz. 13 albo 14, znamienny tym, że trzonek prowadzący (16) mocuje się na czopie stożkowym trzpienia szlifierskiego za pomocą dociąganej z określonym momentem śruby z gwintem róż nicowym.

16. Sposób wytwarzania głowicy rozwiercającej dla rozwiertaka z trzonkiem prowadzącym, do rozwiercania kilku, rozmieszczonych w osiowym odstępie od siebie, współosiowych otworów przedmiotu obrabianego, którego mocowany we wrzecionie obrabiarki trzonek prowadzący wspiera się w obrobionych wstępnie otworach przedmiotu obrabianego i/lub w tulei prowadzą cej za poś rednictwem, usytuowanych po stronie zewnętrznej, podpórek a dołączona współosiowo na czołowym końcu tego trzonka prowadzącego głowica rozwiercająca wyposażona jest w ostrza i korzystnie dodatkowe podpórki, znamienny tym, że prefabrykowaną głowicę rozwiercającą (26) wyposażoną w podpórki (18) ukształtowane korzystnie jako listwy prowadzące i w tylną obsadę stożkową (34') nasadza się na trzpień szlifierski posiadający czop stożkowy i ograniczającą pierścieniowo ten czop powierzchnię czołową oraz mocuje się na nim za pomocą centralnego mechanizmu zaciskowego z częściowym promieniowym poszerzeniem podpórek (18) od strony głowicy rozwiercającej, a następnie przeszlifowuje się nastawiając na zadany wymiar średnicy prowadzącej i zdejmuje się z powrotem z trzpienia szlifierskiego.

PL 199 229 B1

17. Sposób według zastrz. 16, znamienny tym, że głowicę rozwiercającą nasadza się na czop stożkowy trzpienia szlifierskiego z zachowaniem zadanego odstępu szczelinowego korzystnie 0,01 do 0,06 mm i dociąga się z określoną siłą do zetknięcia z jego powierzchnią czołową.

18. Sposób według zastrz. 16 albo 17, znamienny tym, że głowicę rozwiercającą (26) mocuje się na czopie stożkowym trzpienia szlifierskiego za pomocą dociąganej z określonym momentem śruby z gwintem różnicowym.

19. Sposób według zastrz. 16 albo 18, znamienny tym, że śrubę z gwintem różnicowym podczas zaciskania wkręca się z momentem dociągającym X aż do zetknięcia powierzchni czołowych i że następnie wprowadza się dodatkowy moment obrotowy d od 0,4 do 4 Nm celem stworzenia połączenia dociskowego.