PL154160B1 - Sposób wytwarzania nowych pochodnych ksantyny - Google Patents

Description

RZECZPOSPOLITA OPIS PATENTOWY 154 160

POLSKA

URZĄD

PATENTOWY

RP

Patent dodatkowy do patentu nr-Zgłoszono: 87 09 16 (P. 267784)

Pierwszeństwo Zgłoszenie ogłoszono: 89 03 20

Opis patentowy opublikowano: 1991 11 29

Int. Cl.⁵ C97D 473/39 eznrrn s f o i o A

Twórca wynalazku Uprawniony z patentu: SandozA. G.,

Bazylea, (Szwajcaria)

Sposób wytwarzania nowych pochodnych ksantyny

Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania nowych pochodnych ksantyny o przydatności farmaceutycznej.

Sposobem według wynalazku wytwarza się ' związki o wzorze 1, w którym Ri oznacza grupę Ci-4-alkilową, C3-4-alkenylową lub (C3-s-cykloalkiio/metyIową), R₂ oznacza grupę C1-4— alkilową, [hydroksy- lub (Ci-4-alkoksy)-podstawiony Ci-3-alkil]metylową, (C3-s-cykloalkilo)metylową lub grupę o wzorze A, w którym X oznacza -CH₂- lub -O-, R3 i R4 każdy oznacza wodór, grupę hydroksymetylową, metoksymetylową lub Ν,Ν-dimetylokarbamoiloksymetylową, R5 oznacza grupę hydroksylową lub metoksylową, Re oznacza wodór, grupę hydroksylową lub metoksylową albo halogen, a R7 występuje w pozycji 2 lub 3 i oznacza grupę hydroksylową, metoksylową lub halogen, albo razem z R5 oznacza grupę 3,4-metylenodioksylową, lub razem z Re oznacza grupę 2,3-metylenodioksylową, lub ich ulegające hydrolizie w warunkach fizjologicznych i fizjologicznie dozwolone estry.

Każda grupa alkilowa i alkenylowa jako podstawnik o symbolu R1, jak również każda grupa alkilowa i ugrupowanie alkoksylowe i/lub alkilowe w grupach (hydroksy- i alkoksyalkilo/metylowych jako podstawnik o symbolu R2, może stanowić łańcuch rozgałęziony lub prosty. Grupy [hydroksy- i alkoksy- podstawiony alkil] metylowe jako podstawniki o symbolu R2 mogą być jedno-, dwu- lub wiełopodstawione. Korzystnie, są one jednopodstawione. Toteż, korzystnymi grupami [hydroksy- i alkoksy- podstawiony alkil]metylowymi jako podstawniki o symbolu R2 są: grupa /hydroksy-Ci-3-alkilo/metylowa i /Ci-4-alkoksy-Ci-3alkilo/metylowa.

W przypadku, gdy R1 oznacza grupę alkenylową, jej podwójne wiązanie korzystnie oddzielone jest od atomu azotu, do którego jest ona przyłączona, co najmniej dwoma atomami węgla. W przypadku, gdy R1 oznacza grupę cykloalkilometylową, stanowi ona stosownie grupę cyklopropylometylową.

W przypadku, gdy R2 oznacza grupę o wzorze A, jest ona grupą tetrahydrofuran-2ylometylową lub l,3-dioksolan-2-ylo-metylową.

Przez halogen rozumie się fluor, chlor lub brom, w szczególności fluor lub chlor, a zwłaszcza fluor.

154 160

Stosownie, w związkach o wzorze 1 Ri oznacza grupę metylową. Następujące znaczenia symboli R2 do R7 włącznie są korzystne, czy to osobno, czy zbiorczo, czy też w jakiejkolwiek kombinacji lub odmianie tej kombinacji:

1. R2 oznacza grupę Ci-4-alkilową, (hydroksy-Ci-3-alkilo)metylową, (Ci-₄-alkoksy-Ci-3alkilo/metylową, (C3-5-cykloalkiio/metylową, lub grupę o wzorze A. W przypadku, gdy R2 oznacza grupę (hydroksy-Ci -3-alkilo)metylową, korzystnie stanowi ona grupę 2-hydroksyetylową. W przypadku, gdy R2 oznacza grupę (Ci-4-alkoksy-Ci-3-alkilo)metylową, korzystnie stanowi ona grupę 2-(Ci-2-alkoksy)etylową, taką jak np. grupa 2-metoksyetylowa.

2. R3 oznacza wodór, a R4 oznacza wodór, grupę hydroksymetylową, metoksymetylową lub Ν,Ν-dimetylokarbamoiioksymetyiową, a zwłaszcza grupę hydroksymetylową lub metoksymetylową.

3. R5 oznacza grupę metoksylową.

4a. Re oznacza wodór, grupę hydroksylową lub metoksylową, a zwłaszcza wodór.

4b. R6, w przypadku, gdy oznacza podstawnik inny niż wodór, korzystnie występuje w pozycji 5.

5a. R7 oznacza grupę hydroksylową lub metoksylową, korzystnie grupę metoksylową.

5b. R7 występuje w pozycji 3.

W jednym ze swych zastosowań wynalazek zapewnia sposób wytwarzania związku o wzorze 1 wyżej objaśnionym, w którym Ri oznacza grupę C1-4- alkilową, C3-4-ałkenylową lub cyklopropylometylową, R2 oznacza grupę Ci-4-alkilową, [hydroksy- lub (Ci-₄-alkoksy)-podstawiony C1-3alkijmetylową, albo grupę o wzorze A powyżej zdefiniowanym, -C/R3/R4- oznacza -CH2-, -CH/CH2OH/-, -CH/CH2OCH3/, -C/CH2OH/2- lub -C/CH2OCH3/2-, a R5, Re i R? mają znaczenie podane odnośnie do wzoru 1, lub jego ulegającego hydrolizie w warunkach fizjologicznych i fizjologicznie dozwolonego estru.

Przez termin „ester ulegający hydrolizie w warunkach fizjologicznych i fizjologicznie dozwolony rozumie się ester, który jest zdolny do hydrolizy w warunkach fizjologicznych z utworzeniem kwasu, który sam z siebie jest fizjologicznie dozwolony, to znaczy który przy pożądanym poziomie dawkowania nie wykazuje żadnych niepożądanych działań ubocznych. Tego rodzaju estry mogą wywodzić się np. z acylowania wolnych grup hydroksylowych w podstawnikach o symbolach R2, R3 i R4. Do odpowiednich estrów należą np. estry kwasów zarówno mono-jak i dikarboksylowych o 2 do 4 atomach węgla, takie jak estry związków o wzorze 1, w którym R2 oznacza grupę acetoksyetylową i/lub R4 oznacza grupę acetoksymetylową, tak jak ma to miejsce w przypadku związków z poniższych przykładów XII, XIII i XVI.

Związki o wzorze 1 i ich estry, w których wzorze R3 i R4 są różne, występują tak w postaci izomerów S jak i izomerów R. Podobnie, związki o wzorze 1 i ich estry, w których wzorze R1 i/Iub R2 zawierają jeden lub więcej asymetrycznych atomów węgla, także wykazują izomerię optyczną. Należy rozumieć, że niniejszy wynalazek obejmuje swoim zakresem zarówno poszczególne postacie izomeryczne jak i mieszaniny, takie jak np. mieszaniny racemiczne i diastereoizomeryczne, jeżeli tego inaczej nie zaznaczono.

Tam gdzie związki wytworzone sposobem według wynalazku występują w postaci izomerycznej, jak wyżej omówiono, pojedyńcze izomery można otrzymać w zwykły sposób, np. stosując optycznie czynne związki wyjściowe, tak jak to w poniższej części niniejszego opisu opisano odnośnie do przykładów XXII-XXV, albo na drodze rodziału początkowo otrzymanych mieszanin, np. mieszanin racemicznych. Tak daleko, jak sięga użyteczność związków zgodnie z niniejszym wynalazkiem, w przypadku związków o wzorze 1, w którym -C/R3/R4- oznacza -CH/CH2OH/-, -CH/CH2/OCH3/- lub -CH[CH₂O-CO-N/CH3]2- i ich estrów, w pierwszym rzędzie w przypadku tych związków i estrów, w których wzorze ugrupowanie -CR/TŁi-wykazuje konfigurację R, korzystne są izomery R w postaci czystej lub zasadniczo czystej, albo ich mieszaniny, takie jak mieszaniny racemiczne zawierające izomer R.

Zgodnie ze swym specyficznym aspektem wynalazek zapewnia sposób wytwarzania związku o wzorze 1 wyżej objaśnionym, w którym Ri, R₂, R5, Re i R7 mają wyżej podane znaczenie, a -C/R3/R4- oznacza (R)-CH/CH₂OH/-, (RJCH/C^OCHa/- lub (R>-CH[CH2O-CON/CH3₂]lub jego ulegającego hydrolizie w warunkach fizjologicznych i fizjologicznie dozwolonego estru.

154 160

Oprócz powyższego, wynalazek zapewnia sposób wytwarzania związków o wzorze 1 oraz ich estrów, jak wyżej zdefiniowano, polegający na tym, że a) w przypadku wytwarzania związku o wzorze 1 z wolną grupą hydroksylową, odblokowuje się jego pochodną z zabezpieczoną grupą hydroksylową, b) w przypadku wytwarzania związku o wzorze 1, poddaje się związek o wzorze 2, w którym Ri i R2 mają wyżej podane znaczenie, a Z oznacza grupę opuszczającą, reakcji ze związkiem o wzorze 3, w którym R3 do R7 mają wyżej podane znaczenie, przy czym jakakolwiek grupa hydroksylowa występująca w związku o wzorze 2 lub 3 może być wolna lub zabezpieczona, oraz jeżeli jest to wymagane, przeprowadza się stadium a), c) w przypadku wytwarzania ulegającego hydrolizie w warunkach fizjologicznych i fizjologicznie dozwolonego estru związku o wzorze 1, poddaje się estryfikacji związek o wzorze 1 zawierający wolną grupę hydroksylową, przy czym jakakolwiek obecna w nim grupa hydroksylowa, która nie ma zostać zestryfikowana, występuje, jeżeli jest to potrzebne, w postaci zabezpieczonej, z użyciem odpowiedniego kwasu lub jego pochodnej, oraz, jeżelijest to wymagane, przeprowadza sią stadium a), oraz,jeżelijest to pożądane,

d) wydziela się optycznie czynne izomery zjakiejkolwiek mieszaniny takich izomerów otrzymanej w stadiach a), b) lub c).

Proces w stadium a) można prowadzić w wykorzystaniem metod znanych w tej dziedzinie techniki służących do usuwania grup zabezpieczających grupę hydroksylową, np. do odblokowywania grup hydroksylowych zabezpieczonych grupą benzylową, na drodze rozszczepienia eteru, np. poprzez uwodornienie w obecności katalizatora palladowego na węglu.

Proces w powyższym stadium b) można prowadzić z wykorzystaniem metod ogólnie znanych w tej dziedzinie techniki, np. na drodze reakcji związku o wzorze 2 ze związkiem o wzorze 3, w temperaturze od około 20°C do 180°C, w obecności obojętnego rozpuszczalnika lub rozcieńczalnika, stosownie w obecności środka wiążącego produkty kwaśne, takiego jak trietyloamina. Do odpowiednich grup opuszczających o symbolu Z należą np. atomy halogenów, w szczególności atomy chloru lub bromu.

Proces w stadium c) jest także procesem typowym i można go przeprowadzić np. na drodze estryfikacji z użyciem odpowiedniego halogenku kwasowego lub bezwodnika kwasowego, stosownie w obecności środka wiążącego produkty kwaśne, takiego jak pirydyna, np. w temperaturze od 20°C do 100°C.

W przypadku, gdy w związkach wyjściowych o wzorze 1,2 lub 3 obecne są grupy hydroksylowe, które skądinąd mogłyby być podatne na niepożądaną reakcję uboczną, mogą one występować w postaci zabezpieczonej. Do odpowiednich grup zabezpieczających grupę hydroksylową należą dowolne grupy znane i powszechnie stosowane w tej dziedzinie techniki, takie jak grupa benzylowa. Tego rodzaju grupy zabezpieczające usuwa się następnie, po przeprowadzeniu zasadniczej określonej reakcji, zgodnie ze stadium a).

Użycie optycznie czynnych związków wyjściowych w stadiach a) - c) prowadzi bezpośrednio do optycznie czynnych związków o wzorze 1 lub ich estrów. Alternatywnie, poszczególne optycznie czynne izomery można odzyskać z ich początkowo otrzymanych mieszanin, takich jak np. mieszaniny racemiczne lub diastereoizomeryczne, zgodnie ze stadium d) i stosując którąkolwiek z metod znanych i powszechnie praktycznie wykorzystywanych w tej dziedzinie techniki.

Związki wyjściowe o wzorze 2 i 3 są znane i można je wytwarzać analogicznie do metod znanych, np. w przypadku związków o wzorze 2 za pomocą 7 N- alkilowania teofiliny lub jej analogów, przy czym w pozycji 4 występuje inny podstawnik niż metyl, tak, żeby wprowadzić pożądaną grupę o symbolu R2.

Związki i estry wytwarzane sposobem według wynalazku, biorą pod uwagę ich działanie znoszące skurcz oskrzeli wykazane metodami opisanymi w przykładzie A, są wskazane do użycia jako środki rozszerzające oskrzela, np. do leczenia takiego jak leczenie objawowe choroby dróg oddechowych zapalnej lub prowadzącej do ich niedrożności, np. astmy, pylicy płuc lub zapalenia oskrzeli. Biorąc pod uwagę działanie powyższych związków i estrów a) w hamowaniu ostrej odpowiedzi nadwrażliwych osobników na alergen lub inną prowokację wywołującą reakcję nadwrażliwości (np. po indukcji nadreaktywności i niedrożności dróg oddechowych na drodze prowokacji PAF), b) w wywoływaniu rozwoju supresji nadreaktywności dróg oddechowych w wyniku prowokacji jak w p. a), oraz c) w zmniejszaniu podstawowej lub narastającej nadreaktywności dróg

154 160 oddechowych wskazanymi metodami opisanymi w przykładzie B, związki te i estry, wytwarzane sposobem według wynalazku, wskazane są do użycia w profilaktyce choroby dróg oddechowych zapalnej lub prowadzącej do ich niedrożności, np. profilaktyce pylicy płuc i w szczególności astmy.

Co do dalszej dyskusji dotyczącej związku powyższych punktów a), b) i c) z omawianą sprawą, a także związku ich z użytecznością profilaktyczną wobec zapalnych chorób dróg oddechowych, patrz np.: Altounyan, Clin. Allergy (supl.) 10, 481-489 (1980); Morley i in. Lancet II, 1142-1144 (1984); Mazzoni i in., J. Physiol., 365, 107 P, (1985); Traietti i in., Respiration, 46, 62-63 (1984); Taytard i in., Am. Rev. Respiratory Disease, 134,983-985 (1986); Szezeklik i in., Thrombosis and Hematosis, 56,283-287 (1986); Basran i in., Clin. Allergy, 14,75-79 (1984); Karlsson i in., Brit. J. Clin. Pharmacol., 27, 371-374 (1985), oraz Mazzoni i in. Brit. J. Pharmacol., 86, 571 P, (1985).

Jako czynników rozszerzających oskrzela, związków i estrów wytwarzanych sposobem według wynalazku można użyć do powstrzymania lub ograniczenia ataku skurczu oskrzeli wynikającego z choroby dróg oddechowych zapalnej lub prowadzącej do ich niedrożności, takiej jak astma (leczenie objawowe). Jako czynników profilaktycznych można użyć związków i estrów wytwarzanych sposobem według wynalazku przy kontynuowanym podawaniu do zapewnienia wynikającej z tego ochrony przed nawrotem ataku skurczu oskrzeli wynikającym z choroby dróg oddechowych zapalnej lub prowadzącej do ich niedrożności, takiej jak astma, albo do zwalczania, ograniczania lub zmiany podstawowego stanu tej choroby, np. do zwalczania, ograniczania lub zmiany podstawowych przyczyn astmy lub jej ataku. Słowa „leczenie i „działanie, użyte w niniejszym opisie i zastrzeżeniach, należy odpowiednio rozumieć jako obejmujące sposób postępowania dotyczący zarówno profilaktyki jak i leczenia objawowego, jeżeli tego inaczej nie sprecyzowano.

Zgodnie z powyższym związki według wynalazku stosuje się odpowiednio, także do:

I. Sposobu leczenia zapalnej lub prowadzącej do ich niedrożności u osobnika, który tego potrzebuje, który to sposób obejmuje podawanie temu osobnikowi, w ilości skutecznej, związku o wzorze 1 jak zdefiniowano w powyższej części niniejszego opisu, lub jego estru ulegającego hydrolizie w warunkach fizjologicznych i fizjologicznie dozwolonego, takiego jak:

la. Sposobu osiągania rozszerzenia oskrzeli u potrzebującego tego osobnika (takiego jak osobnik przejawiający chorobę dróg oddechowych zapalną lub prowadzącą do ich niedrożności, względnie niedrożność dróg oddechowych, w tym niedrożność ostrą lub przewlekłą, taką, jak np. występująca w symptomatologii chorób, zaburzeń chorobowych lub stanów przedstawionych w niniejszym opisie), który to sposób obejmuje podawanie wspomnianemu osobnikowi, w ilości skutecznej pod względem rozszerzania oskrzeli, związku o wzorze 1 jak zdefiniowano w powyższej części niniejszego opisu, lub jego estru ulegającego hydrolizie w warunkach fizjologicznych i fizjologicznie dozwolonego, albo lb. Sposobu działania profilaktycznego na chorobę dróg oddechowych prowadzącą do ich niedrożności, lub, szczególniej, zapalną (np. w celu rozwinięcia działania ochronnego przed ostrą niedrożnością dróg oddechowych, np. skurczem oskrzeli, taką, jak np. występująca w symptomatologii chorób, zaburzeń chorobowych lub stanów przedstawionych w niniejszym opisie), który to sposób obejmuje podawanie temu osobnikowi, który tego potrzebuje, w ilości profilaktycznie skutecznej, związku o wzorze 1, jak zdefiniowano w powyższej części niniejszego opisu, lub jego estru ulegającego hydrolizie w warunkach fizjologicznych i fizjologicznie dozwolonego.

Wynalazek dotyczy: związku o wzorze 1, jak zdefiniowano w powyższej części niniejszego opisu, lub jego ulegającego hydrolizie w warunkach fizjologicznych i fizjologicznie dozwolonego estru, przeznaczonego do stosowania w charakterze środka farmaceutycznego, np. do użycia w leczeniu choroby dróg oddechowych zapalnej lub prowadzącej do ich niedrożności, takiego jak użycie w sposobach zdefiniowanych w powyższych punktach I, la lub Ib.

Sposób według wynalazku, jak zdefiniowano w punktach I - Ib powyżej, nadaje się w szczególności do zastosowania w leczeniu astmy jakiegokolwiek typu lub pochodzenia. Nadaje się on do zastosowania zarówno w przypadku astmy wewnątrzpochodnej, jak i szczególnie przy astmie zewnątrzpochodnej. Zwłaszcza nadaje się on do leczenia astmy alergicznej, czy to atopowej, to znaczy takiej, w której działają przeciwciała IgE, czy też nieatopowej, jak również takiej jak dychawica oskrzelowa, duszność wywołana uciskiem grasicy, astma prowokowana przez wysiłek,

154 16β astma zawodowa, astma pozostająca w związku z zakażeniem bakteryjnym i inne postacie astmy niealergicznej. Należy rozumieć, że leczenie astmy obejmuje tu także leczenie osobników np. poniżej 4 lub 5 lat życia, wykazujących skłonność do sapania, szczególnie w nocy, z diagnozą „sapiących małych dzieci (lub którym można postawić taką diagnozę), ustalonej kategorii pacjentów budzących duże zainteresowanie medyczne i obecnie bardziej prawidłowo zidentyfikowanych jako astmatycy początkowi lub we wczesnej fazie choroby. Dla wygody, definicja tego szczególnego stanu astmatycznego jest przytaczana w niniejszym opisie jako „zespół sapania małych dzieci.

W grupie szczególnych zastosowań związków wg wynalazku dotyczą one leczenia astmy, zwłaszcza astmy alergicznej, takiej jak alergiczna astma atopowa, astma prowokowana przez wysiłek i zespół sapania małych dzieci, w tym objawowego leczenia astmy (np. działanie rozszerzające oskrzela w obostrzeniu lub ataku astmy), jak też profilaktycznego działania związanego z astmą (np. działanie profilaktyczne przeciw obostrzeniu lub atakowi astmy), obejmującego zastosowanie, czyli podawanie, związku o wzorze 1, jak zdefiniowano w powyższej części niniejszego opisu, lub jego ulegającego hydrolizie w warunkach fizjologicznych i fizjologicznie dozwolonego estru.

Związki wytwarzane sposobem według wynalazku jak zdefiniowano w punktach I-Ib powyżej, nadają się także do zastosowania w leczeniu pylicy płuc (zapalna, zwykle zawodowa, choroba płuc, której często towarzyszy niedrożność dróg oddechowych, czy to ostra, czy też przewlekła, i wynikająca z powtarzanego wdychania pyłu) jakiegokolwiek typu lub pochodzenia, w tym np. pylicy glinowej (aluminosis), pylicy węglowej, pylicy azbestowej, pylicy płuc kamieniarzy, pylicy płuc z pierza strusiego, pylicy żelazowej, pylicy krzemowej, pylicy tytoniowej i, zwłaszcza, pylicy bawełnianej.

W dalszej grupie szczególnych zastosowań związków o wzorze 1 dotyczą one także leczenia pylicy płuc, zwłaszcza pylicy bawełnianej, w tym leczenia objawowego niedrożności dróg oddechowych (np. działanie rozszerzające oskrzela w ostrej lub przewlekłej niedrożności dróg oddechowych, takiej jak duszność lub skurcz oskrzeli) towarzyszącej pylicy, jak również profilaktycznego działania na niedrożność dróg oddechowych (np. rozwinięcie działania ochronnego przed ostrą niedrożnością dróg oddechowych, taką jak skurcz oskrzeli) towarzyszącą pylicy, obejmującego zastosowanie, czyli podawanie związku o wzorze 1, jak zdefiniowano w poprzedniej części opisu, lub jego estru ulegającego hydrolizie w warunkach fizjologicznych i fizjologicznie dozwolonego.

Związki według wynalazku jak zdefiniowano w punkcie I, a zwłaszcza la powyżej, nadają się także do zastosowania w leczeniu zapalenia oskrzeli, a szczególniej w leczeniu przewlekłej lub ostrej niewydolności dróg oddechowych, np. towarzyszącej mu duszności. W tym odniesieniu wynalazek nadaje się do zastosowania w leczeniu zapalenia oskrzeli jakiegokolwiek typu lub pochodzenia, w tym np. ostrego zapalenia oskrzeli, zapalenia oskrzeli typu arachidic, nieżytowego zapalenia oskrzeli, przewlekłego zapalenia oskrzeli, włóknikowego zapalenia oskrzeli, wyniszczeniowego zapalenia oskrzeli itd. Stosownie do tego, w dalszej grupie szczególnych zastosowań związków wg wynalazku dotyczą one leczenia zapalenia oskrzeli, lub bardziej szczegółowo, objawowego leczenia niedrożności dróg oddechowych (np. działanie rozkurczające oskrzela w ostrej lub przewlekłej niedrożności dróg oddechowych, np. duszności) towarzyszącej zapaleniu oskrzeli, obejmującego zastosowanie czyli podawanie związku o wzorze 1, jak zdefiniowano w poprzedniej części opisu, lub jego estru ulegającego hydrolizie w warunkach fizjologicznych i fizjologicznie dozwolonego.

Biorąc pod uwagę aktywność związków i estrów wytwarzanych sposobem według wynalazku w wywoływaniu supresji akumulacji eozynofilów, jak można wykazać w modelach badania takich jak opisane w przykładzie C, stosuje się je w:

II. Sposobie wywoływania supresji akumulacji eozynofilów i/lub aktywacji, np. w celu leczenia choroby charakteryzującej się, lub mającej w etiologii chorobową akumulację eozynofilów i/lub aktywację u osobnika potrzebującego takiego leczenia, który to sposób obejmuje podawanie temu osobnikowi skutecznej ilości związku o wzorze 1, jak zdefiniowano w poprzedniej części opisu, lub jego estru ulegającego hydrolizie w warunkach fizjologicznych i fizjologicznie dozwolonego, albo alternatywnie:

154 160

Choroby zdefiniowane w punkcie II powyżej obejmują w szczególności hipereozynofilię i zaburzenia związane z eozynofilami.

Hiperoezynofilia jest osobną kondycją czyli stanem o różnej etiologii charakteryzującym się przewlekłą obecnością (o charakterze chorobowym) eozynofilów, ogólnie w tkankach ciała. Zaburzenia związane z eozynofilami obejmują wyraźną i szeroko udokumentowaną grupę wskazań. Zwykle okazuje się, że zaburzenia te współistnieją z inną, pierwotną chorobą lub stanem. Co do bardziej szczegółowej dyskusji, patrz np.: Schatz i in., Medical Clinics of North America, 65 (5), 1055-1071 (1981); Ottesen i in., „Alergy, Principles and Practice“, wyd. E. Middleton, C. Reed i S. Ellis, 584-632 (1987). Grupa ta obejmuje związane z eozynofilami zaburzenia dróg oddechowych (pociągające za sobą chorobowe nacieczenie eozynofilami tkanek płucnych), jak również innych narządów i tkanek, w tym np. skóry, oka, przewodów nosowych, oraz przewodu żołądkowojelitowego i dróg moczowych.

Zaburzenia związane z eozynofilami, w których można zastosować związki wg wynalazku obejmują takie, które towarzyszą ogólnie atopii lub reakcjom atopowym (np. stany atopowe, takie jak nieżyt nosa, zapalenie spojówek itd., jak wymieniono w niniejszym opisie poniżej), jak również nieatopowe zaburzenia związane z eozynofilami.

Zaburzenia dróg oddechowych, w których można zastosować wynalazek, obejmują hiper eozynofilię, jak też np. zaburzenia dróg oddechowych związane z eozynofilami, wynikające z, lub towarzyszące zespołowi Loefflera, zapaleniu płuc wykazującemu związek z eozynofilami, zakażeniu pasożytami, zwłaszcza organizmami wielokomórkowymi(w tym eozynofilia tropikalna), grzybicy kropidlakowej oskrzelowo-płucnej, zapaleniu guzkowatemu tętnic (w tym zespół ChurgStraussa), jak również zaburzeniom związanym z eozynofilami wpływającymi na drogi oddechowe przy reakcji na leki.

Inne zaburzenia dróg oddechowych, do których można zastosować związki wg wynalazku obejmują eozynofilię wynikającą z, lub towarzyszącą kwasochłonnemu nieżytowi żołądka i jelit, zespołowi Heinera, atopowemu zapaleniu skóry, pokrzywce, lub zapaleniu naczyń skóry (alergicznemu, nawracającemu lub przedłużającemu się), rybiej łusce, złuszczającym zapaleniu skóry lub łupieżowi czerwonemu, pokrzywce barwnikowej lub guzowi z komórek tucznych, martwicy toksyczno-rozpływowej naskórka (związanej z lekami), opryszczkowemu zapaleniu skóry, alergicznemu nieżytowi nosa, rozrostowemu zapaleniu zatok, śródmiąższowemu zapaleniu nerek (związanemu z lekami), śródmiąższowemu zapaleniu pęcherza, cholestatycznej hepatotoksykozie (związanej z lekami), alergicznemu zapaleniu spojówek, wiosennemu zapaleniu spojówek, zapaleniu powięzi wykazującemu związek z eozynofilami, zapaleniu naczyń na tle nadwrażliwości, surowiczemu zapaleniu mięśnia sercowego lub zwłóknieniu wsierdzia sprężystemu, zespołowi WiscottAldricha, wybiórczemu niedoborowi IgA z atopią, białaczce eozynocytowej i ziarniakowi kwasochłonnemu.

Jak można zdać sobie sprawę, związki wg wynalazku w pierwszym rzędzie dotyczą leczenia hipereozynofilii lub zaburzeń związanych z eozynofilami jako takich. Gdy jednak zaburzenia związane z eozynofilami towarzyszą atopii, np. jakiejkolwiek z atopowych chorób lub stanów specjalnie wyliczonych powyżej, w tym atopowym lub alergicznym postaciom zapalenia skóry, pokrzywki, zapalenia naczyń skóry, nieżytu nosa, zapalenia spojówek oraz alergiom żołądkowojelitowym, związki wg wynalazku można w równym stopniu zastosować do leczenia zaburzeń związanych z eozynofilami jako ich integralnego lub podstawowego składnika. Tak więc, związki wg wynalazku stosuje się również do środków do leczenia (np. leczenia objawowego lub działania profilaktycznego) atopii, w tym każdej z tych wyżej wymienionych atopowych chorób lub stanów jako takich. Z drugiej strony, w leczeniu zaburzeń związanych z eozynofilami towarzyszących nieatopowym chorobom lub stanom, związki i estry wytwarzane sposobem według wynalazku można zazwyczaj podawać wraz z innymi lekami w leczeniu choroby lub stanu, który związany jest z eozynofilami. Toteż, w leczeniu eozynofilii wynikającej z zakażenia pasożytami, związki i estry wytwarzane sposobem według wynalazku powinno stosować się w połączeniu z innym leczeniem z wykorzystaniem leku przeciwpasożytniczego.

Gdy związki i estry wytwarzane sposobem według wynalazku stosuje się w celu leczenia zaburzeń dróg oddechowych związanych z eozynofilami, np. do leczenia hiperoeozynofili, wywierającej wpływ na płuca, lub do leczenia płucnej eozynofilii, związanej z zapaleniem płuc w tej

154 160 postaci, która wykazuje związek z eozynofilami, a zaburzeniu towarzyszą objawy niedrożności dróg oddechowych, powyższe związki i estry stosować można tak w leczeniu objawowym jak i w działaniu profilaktycznym, np. albo do złagodzenia lub przerwania, albo do zapewnienia rozwinięcia ochrony przed nawrotem niedrożności. Powszechniej jednak związki i estry wytwarzane sposobem według wynalazku powinno się stosować objawowo, np. jako środki do leczenia hipereozynofilii i zaburzeń związanych z eozynofilami, to jest zgodnie ze sposobami zdefiniowanymi w punkcie II.

W dalszej grupie szczególnych zastosowań związków wg wynalazku dotyczą one również: i) leczenia hipereozynofilii i zaburzeń związanych z eozynofilami, w tym leczenia zgodnie ze sposobami zdefiniowanymi w punkcie II powyżej, obejmującego, w przypadku związanych z eozynofilami zaburzeń dróg oddechowych, którym towarzyszy niedrożność dróg oddechowych, leczenie objawowe niedrożności dróg oddechowych (takie jak działanie rozszerzające oskrzela w ostrej lub przewlekłej niedrożności dróg oddechowych, np. duszności lub skurczu oskrzeli) i profilaktyczne działanie przeciw niedrożności dróg oddechowych (takie jak rozwinięcie ochronnego działania przed ostrą niewydolnością dróg oddechowych, np. skurczem oskrzeli) cechującej te zaburzenia, obejmujące zastosowanie czyli podawanie związku o wzorze 1 jak zdefiniowano w powyższej części niniejszego opisu, lub jego estru ulegającego hydrolizie w warunkach fizjologicznych i fizjologicznie dozwolonego, jak również ii) leczenia atopii, np. leczenia jakiejkolwiek z atopowych chorób lub stanów, będących przyczyną lub wykazujących związek z zaburzeniami związanymi z eozynofilami, jak przedstawiono w powyższej części niniejszego opisu, obejmującego zastosowanie, czyli podawanie związku o wzorze 1, powyżej zdefiniowanym lub jego estru ulegającego hydrolizie w warunkach fizjologicznych i fizjologicznie dozwolonego.

W powyżej wspomnianych zastosowaniach, wskazane dawkowanie dzienne, jeśli chodzi o podawanie doustne, w szczególności przy leczeniu objawowym i/lub działaniu profilaktycznym przeciw chorobie dróg oddechowych zapalnej lub prowadzącej do ich niedrożności, takiej jak astma, znajduje się w zakresie od około 50 do około 500 mg/dzień, w szczególności od około 100 do 300mg/dzień, przy, dogodnie, podawaniu w dawkach podzielonych 2-4 X dziennie, albo jako postaci do przedłużonego uwalniania. Tak więc, dawki jednostkowe postaci do podawania doustnego stosownie zawierają od około 12 do około 500 mg, w szczególności od około 25 do 150 lub 300 mg związku lub estru wytworzonego sposobem według wynalazku, łącznie z jego farmaceutycznie dozwolonym rozcieńczalnikiem lub nośnikiem.

Związki i estry wytwarzane sposobem według wynalazku można podawać w sposób podobny do stosowanego w przypadku znanych standardów, takich jak np. teofilina, jeśli chodzi o użycie w wyżej wyszczególnionych wskazaniach, np. doustnie, w postaci jednostkowej dawki doustnej, takiej jak tabletki lub kapsułki. Powyższe związki i estry wykazują działania uboczne (takie jak pobudzenie psychiczne) w stopniu niskim w porównaniu z innymi stosowanymi w klinice ksantynowymi substancjami leczniczymi rozszerzającymi oskrzela, takimi jak teofilina lub aminofilina.

Zgodnie z powyższym, związki wg wynalazku stosuje się także do środka farmaceutycznego zawierającego związek o wzorze 1 zdefiniowanym w powyższej części niniejszego opisu, lub jego ester ulegający hydrolizie w warunkach fizjologicznych i fizjologicznie dozwolony, łącznie z jego farmaceutycznie dozwolonym rozcieńczalnikiem lub nośnikiem.

Sposób według wynalazku objaśniają następujące przykłady.

Przykład 18-[a-Hydroksymetylo-(3,4-dimetoksybenzyloamino)]kofeina(wzór 1: Ri = R₂= CH3; R3 — H; R4 — HOCHz-; R5 = CH3O-; Re = H; R7 = (3) CH3O ).

5g 8-chlorokofeiny i 5,6 g ff-hydroksymetyIo-3,4-dimetoksybenzyloaminy rozpuszcza się, wraz z 8 ml trietyloaminy, w 200 ml etanolu. Otrzymaną mieszaninę reakcyjną ogrzewa się w łaźni olejowej w temperaturze 170°C, przy mieszaniu, w autoklawie, w ciągu 76 godzin, po czym poddaje się odparowaniu i otrzymaną pozostałość poddaje się krystalizacji z etanolu. Po przemyciu wodą otrzymuje się czysty związek tytułowy. Temperatura topnienia 217-218 °C.

Sposobem analogicznym otrzymuje się następujące związki o wzorze la tabela 1:

Związki z powyższych przykładów XII, XIII i XVI wytwarza się za pomocą acetylowania związków z przykładów, odpowiednio, VII, XVIII i IX, z użyciem bezwodnika kwasu octowego. Reakcję przeprowadza się w zwykły sposób, w obecności pirydyny i CH₂CI₂jako rozpuszczalnika, w temperaturze około 20°C.

154 160

Tabela 1

Przykład	Ri	Ra	R»	Ra	Rr	Temperatura topnienia (°C)
1	2	3	4	5	6	7
II	CH3-	CHa-	H	CHaO-	(3)CHaO-	237 -239
III	CHj-	CHaOfCHaja-	H	CHaO-	(2)CHaO-	147 -149
IV	CH2 = CH-CH2-	CHaO-(CH2:)r	H	CHaO-	(3)CHaO-	116 -117
V	CH2 = CH-CH2-	HO-{CH2)2-	H	CHaO-	(3)CHaO-	163 -164
VI	CHa-	CHOHCRafc-	H	CHaO-	GlCHaO-	154 -154,5
VII	CHa-	CH3<O-(CH2>2-	HO-CHz-	CHaO-	(3)CHaO-	139 -140
VIII	CHa-	HO-<CH2)2-	HO-CHa-	CHaO-	(3)CHaO-	192 -193
IX	CHa-	HO-tCHOs-	H	CHaO-	(3)CHaO-	174 -175
X	wzór 4	CHaO-CHs)^	H	CHaO-	(3)CH2O-	130 -131
XI	CHa-	CHaO-tCHz)-	CHsO-CHa-	CHaO-	(3)CHaO-	106 -109
XII	CHa-	CHaO-TCHah-	CHa-CO-O- CHa-	CHaO-	(3)CHaO-	140,5-141
XIII	CH2 = CH-CH2-	wzór 5	CHa-CO-O- CHa-	CHaO-	(3)CHaO-	113 -114
XIV	CH2 = CH-CH2-	wzór 5	H	CHaO-	(3)CHO-	126 -128
XV	CHa-	wzór 5	H	CHaO-	(3)CHaO-	200 -201
XVI	CHa-	CHa-CO-O- (CH2)2-	H	CHaO-	(3)CH2O-	162,5-163
XVII	wzór 4	wzór 5	H	CHaO-	(3)CHaO-	139,5-141
XVIII	CH2 = CH-CH2	wzór 5	HOCHa-	CHaO-	(3)CHaO-	113 -115
XIX	CHa-	HO-(CH2)a-	CHaO-CHa-	CHaO-	(3)CHaO-	147 -149
XX	CHa-	wzór 4	HOCHz-	CHaO-	(3)CHaO-	β>
XXI	CHa-	CHaO-tCHafcr	(CHa^N-CO-O-CHa-	CHaO-	(3)CH2O-	9

Związek z przykładu XIX wytwarza się za pomocą odbenzylowania odpowiedniego związku, w którego wzorze R2 występuje w postaci zabezpieczonej grupą O-benzylową, którą, z kolei, otrzymuje się sposobem analogicznym do opisanego w powyższym przykładzie I z użyciem 7-benzyloksyetylobromoteofiliny zamiast 8-chlorokofeiny. Odbenzylowania dokonuje się za pomocą uwodornienia pod ciśnieniem 1 ·013· 10”1 MPa, w temperaturze 20°C, w środowisku etanolu, z zastosowaniem 10% katalizatora palladowego na węglu.

Θ temperatura topnienia izomeru R = 165-166°C, [0^ = +30° (c= 1,1, CH3OH) © temperatura topnienia izomeru R = 54-56°C, [«]d²⁰= +23° (c= 1,1, CH2CI2).

Izomer R wytworzony w powyższym przykładzie XX otrzymuje się z użyciem jako związku wyjściowego R-(a-hydroksymetylo-3,4-dimetoksybenzylo)aminy opisanej w dalszej części niniejszego opisu odnośnie do przykładu XXII. Izomer R wytworzony w przykładzie XXI otrzymuje się z produktu przykładu XXII, jak niżej, na drodze reakcji z chlorkiem dimetylokarbonylu, w środowisku dioksanu jako rozpuszczalnika, w obecności wodorku sodowego, w temperaturze około 20°C.

Sposobem analogicznym do sposobu opisanego w powyższym przykładzie I otrzymuje się następujące związki o wzorze lb, przy czym w przypadku związków z przykładów XXII i XXIII stosuje się wskazane optycznie czynne związki wyjściowe, a w przypadku związków z przykładów XXIV i XXV alkilowanie z przeniesieniem fazowym związków wytworzonych w powyższych przykładach XXII i XXIII, jak to opisano w poniższej części niniejszego opisu (tabela 2).

Tabela 2

Przykład	R«	Konfiguracja w'	Temperatura topnienia (°C)	Md“ = (c = ,CH2Cl2)
XXII	HOCHz-	R	129-130	+ 15,3(1)
XXIII	HOCHjr	S	129-130	-16,0(1)
XXIV	CHaO-CHz-	R	104-105	+ 55,7(1,05)
XXV	CHaO-CHz-	S	104-105	-56,5(1,01)

154 160

Związki wyjściowe w sposobach według przykładów XXII i XXIII.

8-Bromo-(2-metoksyetylo)teofilina oraz: XXII. R-(a-hydroksymetylo-3,4-dimetoksybenzylojamina; XXIII. S-(a-hydroksymetylo-3,4-dimetoksybenzylo)amina.

Otrzymywanie związków tytułowych z przykładów XXIV i XXV.

g NaOH rozpuszcza się: w 10 ml wody, po ccym dodaje się: w temperaturze pokojowej 0,,7 ml wodorotlenku benzylotrimetyloamoniowego. 0,1 g związku wytworzonego w przykładzie XXII lub XXIII rozpuszcza się w 05 ml dichlorometanu w celu uzyskania drugiej fazy. Obie te fazy miesza się ze sobą energicznie i w ciągu 8 godzin wkrapla się 0 ml siarczanu dimetylu. Mieszanie kontynuuje się w ciągu dalszych 20 godzin, po czym otrzymaną mieszaninę rozcieńcza się dichlorometanem i rozdziela. Otrzymaną fazę organiczną poddaje się ekstrakcji rozcieńczonym kwasem winowym, przemywa wodą i osusza Na2SO₄. Otrzymany tak produkt poddaje się następnie oczyszczaniu metodą chromatograficzną z użyciem żelu krzemionkowego. Do elucji stosuje się układ octan etylu: 0% metanol.

Jeśli chodzi o niniejszy wynalazek, izomery wytworzone w przykładach XXII i XXIV jak wyżej są korzystniejsze od izomerów z przykładów, odpowiednio, XXIII i XXV, ponieważ wykazują wyższy poziom aktywności, jak to poświadczono w poniżej opisanych modelowych badaniach na zwierzętach.

Związki o wzorze 0 i ich estry, jak zdefiniowano w powyższej części niniejszego opisu, wykazują aktywność rozszerzającą oskrzela i przeciwastmatyczną, co można wykazać w standardowych modelach badania, takich jak np. następujące.

Przykład A. Działanie rozszerzające oskrzela.

0. Działanie znoszące skurcz oskrzeli in vitro.

00. Wyodrębniona tchawica świnki morskiej. Tchawicę wycina się bezpośrednio po uśmierceniu świnek morskich i przecina się w płaszczyźnie poprzecznej z uzyskaniem pierścieni tkanki wielkości około 2 mm. Poszczególne pierścienie zamocowuje się pionowo w podtrzymywaczach ze stali nierdzewnej. Jeden z nich przymocowuje się przy podstawie kąpieli dla narządu, a drugi przyłącza się do przetwornika napięcia. Pierścienie poddaje się działaniu kąpieli w zmodyfikowanym płynie Tyrode'a w temperaturze 37°C i działaniu gazów: O₂/CO(/95:5 obj/obj/. Pierścienie przygotowane w ten sposób, obciążone wstępnie 0 g, wytwarzają spontaniczne napięcie i po okresie zrównoważenia tracą to napięcie po dodaniu leków znoszących skurcz. Napięcie można wzmóc dodatkiem karbacholu w stężeniu 00~⁶ M, lub histaminy w stężeniu 00⁴M. W celu stwierdzenia działania znoszącego skurcz oskrzeli, substancje badane rozpuszcza się w fizjologicznym roztworze soli i dodaje we wzrastających ilościach do kąpieli dla narządu, w odstępach 5-minutowych, dla uzyskania kumulatywnej krzywej zależności efektu od stężenia.

Przy zastosowaniu powyższego modelu badania związki i estry wytwarzane sposobem według wynalazku doprowadzają do zależnej od stężenia utraty napięcia przez pierścieniowe preparaty tchawicy świnki morskiej niezależnie od działania skurczowego w stężeniach od około 5 · W^_7 do około W⁵ M w odniesieniu do napięcia podstawowego, od około 0,5· 0O^_5 do około llT M w obecności karbacholu i od około do około 00~5 w obecności histaminy.

0.2. Wyodrębnione oskrzele ludzkie. Pierścienie oskrzela (około 2 mm głębokości) wycina się z próbek ludzkiego płuca, pobranych w toku resekcji od pacjentów z rakiem płuca, lecz w znacznym stopniu wolnych od zmian chorobowych. Działanie określa się z wykorzystaniem metodologii z przykładu A. 0.0.

Przy zastosowaniu powyższego modelu badania związki i estry wytwarzane sposobem według wynalazku doprowadzają do zależnej od stężenia utraty napięcia przez pierścieniowe preparaty oskrzela ludzkiego, niezależnie od działania skurczowego, przy dawkowaniu od około W^_6 do około 004 M.

2. Działanie rozszerzające oskrzela in vivo.

2.0. Zahamowanie skurczu oskrzeli. Świnki morskie znieczula się pentobarbitalem (dootrzewnowo 30mg/kg) i fenobarbitalem (dootrzewnowo lOO mg/kg) i przez tchawiezą kaniulę dostarcza do płuc powietrze (lOmg/kg, 0 Hz). Dostarczanie powietrza kontroluje się albo za pomocą przetwornika ciśnienia mierzącego przepływ powietrza metodą Konzetta-Rosslera, albo za pomocą przetwornika przepływu Fleischa w linii z obiegiem przy wdechu. Przy dokonywaniu pomiarów przepływu, równoczesne zmiany ciśnienia w klatce piersiowej kontroluje się bezpośred10

154 160 nio z użyciem wewnątrzpiersiowego trokaru, pozwalając na uwidocznienie różnic ciśnienia względem tchawicy. Na podstawie tej informacji oblicza się przy każdym wdechu opór i podatność.

Dożylne wstrzyknięcie bombezyny (w ilości około 500pg/kg) jako pojedynczej, szybko podawanej dawki, prowadzi do zwiększenia oporu dróg oddechowych trwającego kilka minut. Zdolność substancji badanej do odwrócenia odpowiedzi, gdy substancja ta zostanie dożylnie podana w szczycie indukowanego bombezyną skurczu oskrzeli, służy jako miara skuteczności odwracania ustalonego skurczu oskrzeli.

W powyższym modelu badania stwierdzono, że związki i estry wytwarzane sposobem według wynalazku powodują zniesienie skurczu oskrzeli w sposób zależny od dawki przy dawkowaniu od około 0,01 do około l,0mg/kg dożylnie.

- 2.2. Hamowanie skurczu oskrzeli w wyniku podania dopłucnego.

Świnkom morskim przytomnym podaje się w inhalacji substancję badaną lub placebo (nośnik) na 10 minut przed ekspozycją na 0,3% mgłę acetylocholiny. Substancję badaną podaje się jako mgłę tworzoną przez preparaty aerozolowe przy stężeniu od 1 mg/ml do 0,001 mg/ml. Przedłużenie czasu przed zapaścią w grupie potraktowanej substancją badaną w porównaniu z grupą potraktowaną placebo przyjmuje się jako miarę skuteczności działania rozszerzającego oskrzela.

W powyższym modelu badania widoczna jest wykrywalna ochrona przed skurczem oskrzeli przy zastosowaniu związków i estrów wytwarzanych sposobem według wynalazku wprowadzanych do komory, w której następuje ekspozycja, w ilości 1 ml i przy wskazanych powyżej stężeniach.

Przykład B. Supresja nadreaktywności dróg oddechowych.

1. Zwierzęta uczulone. Świnki morskie znieczula się i rejestruje się opór i podatność dróg oddechowych sposobem opisanym w powyższym przykładzie A pkt 2.1. Dla określenia wrażliwości dróg oddechowych stosuje się dożylne wstrzyknięcie histaminy w ilości 1-1,8 pg/kg. Reakcję alergiczną inicjuje się dożylnym wstrzyknięciem uprzednio wytworzonych kompleksów immunologicznych (bydlęca χ-globulina/przeciwciało przeciw bydlęcej /-globulinie), z zastosowaniem dawki ledwie wystarczającj do wywołania skurczu oskrzeli przy pierwszym wstrzyknięciu. Tę dawkę kompleksów immunologicznych powtarza się w regularnych, 10-minutowych odstępach. Po ostatniej dawce kompleksów immunologicznych ponownie ustala się zależność wpływu histaminy od dawki. U tak potraktowanych zwierząt konsekwentnie obserwuje się indukcję nadreaktywności dróg oddechowych.

Przy zwiększanym dożylnym podawaniu związków i estrów wytwarzanych sposobem według wynalazku, przy dawkowaniu od około 0,03 do około 3,0mg/kg, obserwuje się supresję indukowanego oporu dróg oddechowych w porównaniu z kontrolą, nie poddaną działaniu.

2. Zwierzęta potraktowane PAF. Świnki morskie znieczula się i przygotowuje do rejestrowania funkcji płuc w sposób jak opisano w powyższym przykładzie A pkt 2.1. Dożylne wstrzyknięcie histaminy ustala wrażliwość dróg oddechowych na środki wywołujące skurcz. Po infuzji PAF (czynnik aktywujący płytki krwi) trwającej godzinę przy całkowitej dawce 600 mg/kg, powtarzane wstrzyknięcia histaminy ujawniają rozwinięcie się nadreaktywności dróg oddechowych, którą dogodnie można wyrazić jako różnicę (przy porównaniu parami) między amplitudą odpowiedzi przed i po ekspozycji na PAF.

W wyniku dożylnego podawania związków i estrów wytwarzanych sposobem według wynalazku na drodze infuzji podczas ekspozycji na PAF, przy dawkowaniu od około 0,1 do około 20 mg/kg, obserwuje się supresję indukcji nadreaktywności dróg oddechowych.

Przykład C. Wpływ na akumulację eozynofilów.

Skutek działania substancji badanej dogodnie określa się przez pomiar indukowanej przez PAF akumulacji eozynofilów w jamie otrzewnowej świnki morskiej in vivo. U świnki morskiej obserwuje się zasadniczą (do 40%) populacją eozynofilów utrzymującą się w jamie otrzewnowej i akumulację eozynofilów w jamie otrzewnowej (w porównaniu ze zwierzętami kontrolnymi) po upływie około 24-48 godzin od wstrzyknięcia PAF dootrzewnowo przy dawkowaniu około 10pg/kg, co służy do ustalenia wpływu substancji badanej na akumulację eozynofilów.

W celu ustalenia akumulacji eozynofilów, zwierzęta badane otrzymują na dwa dni przed uśmierceniem łOpg/kg PAF dootrzewnowo. Rozmazy z jamy otrzewnowej przygotowuje się z zastosowaniem barwienia Leischmana po utrwaleniu 95% metanolem. Do każdego oznaczenia

154 160 11 różnicuje się co najmniej 500 białych ciałek. Substancję badaną podaje się przy użyciu minipompy na cztery dni przed uśmierceniem.

Przy zastosowaniu powyższego modelu badania i podskórnym podawaniu związków i estrów wytworzonych sposobem według wynalazku, oraz przy dawkowaniu od około 0,1 do około 10 mg/kg/dzień, na kilka dni przed uśmierceniem i z użyciem zwierząt nie poddanych działaniu PAF, można zaobserwować zmniejszenie się, w porównaniu z nie poddaną działaniu kontrolą, populacji eozynofilów utrzymujących się w jamie otrzewnowej.

Claims (3)

1. Zastrzeżenia patentowe

   1. Sposób wytwarzania związków o wzorze 1, w którym Ri oznacza grupę Ci-4-alkilową,

   C.3-4-alkenylową lub (C3-s-cykloalkilo)metylową, R₂ oznacza grupę Ci-4-aIkilową, [hydroksy- lub (Ci -4-alkoksy)-podstawiony Ci -3-alkil]-metylową (C3-5-cykloalkilo) metylową lub grupę o wzorze A, w którym X oznacza -CH2- lub -O-, R3 i R4 każdy oznacza wodór, grupę hydroksymetylową, metoksymetylową lub Ν,Ν-dimetylokarbamoiloksymetylową, R5 oznacza grupę hydroksylową lub metoksylową, Re oznacza wodór, grupę hydroksylową, metoksylową lub halogen, a R7 występuje w pozycji 2 lub 3 i oznacza grupę hydroksylową, metoksylową lub halogen, albo razem z Rs oznacza grupę 3,4-metylenodioksylową, lub razem z Re oznacza grupę 2,3-metylenodioksylową, albo ich ulegających hydrolizie w warunkach fizjologicznych i fizjologicznie dozwolonych estrów, znamienny tym, że: a) w przypadku wytwarzania związku o wzorze 1 z wolną grupą hydroksylową, odblokowuje się jego pochodną z zabezpieczoną grupą hydroksylową, b) w przypadku wytwarzania związku o wzorze 1, poddaje się związek o wzorze 2, w którym Ri i R2 mają wyżej podane znaczenie, a Z oznacza grupę opuszczającą, reakcji ze związkiem o wzorze 3, w którym R3 do R7 mają wyżej podane znaczenie, przy czym jakakolwiek grupa hydroksylowa występująca w związku o wzorze 2 lub 3 może być wolna lub zabezpieczona, oraz, jeżeli jest to wymagane, przeprowadza się stadium a), c) w przypadku wytwarzania ulegającego hydrolizie w warunkach fizjologicznych i fizjologicznie dozwolonego estru związku o wzorze 1, poddaje się estryfikacji związek o wzorze 1 zawierający wolną grupę hydroksylową, przy czym jakakolwiek obecna w nim grupa hydroksylowa, która nie ma zostać zestryfikowana, występuje, jeżeli jest to potrzebne, w postaci zabezpieczonej, z użyciem odpowiedniego kwasu lub jego pochodnej, oraz, jeżeli jest to wymagane, przeprowadza się stadium a), oraz, jeżeli jest to pożądane, d) wydziela się optycznie czynne izomery z jakiejkolwiek mieszaniny takich izomerów otrzymanej w stadiach a), b) lub c).
2. 2. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że stosuje się związki wyjściowe o wzorze 2, w którym R1 oznacza CH3-, R2 oznacza CH3O(CH₂)2- a Z ma znaczenie podane w zastrz. 1 oraz o wzorze 3, w którym R3 oznacza wodór, R4 oznacza HO-CH2-, Rs oznacza CH3O-, Re oznacza wodór i R7 oznacza CH3O- w pozycji 3.
3. 3. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że stosuje się związki o wzorze 2, w któiym R1, R2 i Z mają znaczenie podane w zastrz. 2 i związki o wzorze 3, w którym R4 oznacza CH3O-CH2— a R3, Rs, Re i R7 mają znaczenie podane w zastrz. 2.

   Wzór l

   Wzór la

   15-4160 ^>-0)2Wzór 4

   Wzór 5

   Zakład Wydawnictw UP RP. Nakład 100 egz.

   Cena 3000 zł