Perugino

Pietro di Cristoforo Vannucci dich lo Perugino (Il Perugino) (nascut v. 1448 a Città della Pieve, prèp de Perosa, en Ómbria — mòrt en 1523 a Fontignano frazione de Perosa) es un pintre italian de la Renaissença qu'apartenguèt a l'escòla ombriana, que foguèt un dels mèstres de Rafèl. Pintèt subretot de quadres religioses, multiplicant madònas elegantas e àngels melancolics sens fòrça varietat, « trabalhant dins la religion per s’enriquir » (Élie Faure).

Lo Perugino se formèt en estudiant las òbras de Piero della Francesca e de Verrocchio, que foguèt probablament son disciple a Florença entre 1470 e 1472, en companhiá de Leonardo da Vinci^[1]. Trabalhèt principalament en Ómbria, a Florença e a Roma, tanben a Luca, Bolonha, Venècia, Cremona, Ferrara e Milan.

Dins sas òbras de jovença òm destaca las Scènas de la vida de Sant Bernat (1473), L'Adoracion dels Magues (1476) e Verges variadas dispersadas dins de nombroses musèus d'Euròpa que foguèron longtemps atribuidas a Verrocchio. Dins totas aquelas òbras se pòt veire una mescla de las influéncias de sos dos mèstres.

Trabalhèt a Roma a partir de 1478. Entre 1480 e 1482, contribuiguèt a las frescas de la Capèla Sixtina amb d'autres grands mèstres de l'epòca. Lo Perugino i pintèt tres scènas, que doas en collaboracion amb Pinturicchio (lo Baptisme del Crist e Moisès viatjant en Egipte). Se desliurèt pauc a pauc de l'exemple de Piero della Francesca, privilegièt dins sos composicions la clartat, l'equilibri e lo classicisme de las formas.

Dins las òbras del Perugino, coma dins las del Pinturicchio o del jove Rafèl, lo païsatge es pas considerat coma un simple element decoratiu al fons del quadre. Un dialòg se deviá establir entre lo païsatge e las figuras del primièr plan, visant a inscriure aquelas dins un espaci vast, segon de rapòrts armonioses. Aquela interpretacion aguèt per efèit de permetre al pintre de trobar dins son quadre un equilibri perfèit entre evocacion del real e construccion mentala.

En 1485, Pietro Vanucci foguèt nomenat ciutadan d'onor de Perosa, d'ont lo subrenom de Perugino.

Quand sa reputacion foguèt facha, son activitat venguèt versanta. Dubriguèt dos talhièrs, un a Perosa, l'autre a Florença. A aquel moment son òbra atenguèt la pus granda maduretat, amb fòrça composicions inseridas dins d'amples espacis dobèrts. Sas produccions se multipliquèron, mas de còp que i a perdèron en qualitat, quand aguèt pas temps d’assegurar tota la realizacion. Demòra pasmens lo melhor pintre de l'Itàlia de son temps coma o nòta Agostino Chigi, en 1500 : « Perugino [...] è il meglio mastro d’Italia ».

• Entre 1494 e 1495 realizèt una Pietà e la fresca de la Crucifixion de la glèisa de Santa Maria Magdalena de Pazzi.
• Entre la fin de 1495 e 1496, sus comanda dels Decemvirs de Perosa, realizèt per la capèla de l’Ostal Public, un retaule (uèi dissociat, una partida conservada a Perosa, l'autra al Vatican, representant la Verge amb sus los genolhs l'Enfant Jèsus, entornats de Sant Laurenç, Sant Ludovic de Tolosa, puèi Sant Erculan e Sant Constanç, protectors de la vila.
• De 1496 a 1499, realizèt, sus comanda dels monges benedictins, un poliptic pel mèstre altar de la glèisa de Sant Pèire a Perosa, que foguèt desmontat a la fin del sègle XVI, quand se renovèt la glèisa. Lo panèl central representava l'Ascencion amb los dotze Apòstols, la Verge e angèls ; en dejós, Dieu en majestat. Sus la predèla figurèron : l'Adoracion dels Magues, lo Baptisme del Crist, la Resurreccion e dos panèls mostrant los Sants protectors de Perosa. Enfin, dins l'enbàs de las colomnas, de cada costat de l'Ascencion, sièis panèls representant Sants benedictins.
• Entre 1500 e 1504 realizèt la Nòça de la Verge e la Resurreccion. D'aqueles ans data son amistat amb lo jove pintre Rafèl, que venguèt fins a el per se formar a la tecnica picturala.
• En 1502, Lo Perugino recebèt una comanda d'un retaule pel capitol dels Agustins de Perosa, mas la realizacion foguèt retardada fins a 1512 e l’òbra demorèt inacabada a la mòrt de l’artista. Lo retaule foguèt desmembrat en 1683. Un fragment representant Sant Joan l'Evangelista e Sant Agustin se tròba al Musèu dels Agustins de Tolosa. Los autres fragments son a Perosa, lo Lovre, l’Alabama, Lion, e Grenòble.

Dins las darrièras annadas de sa vida trabalhèt intensament per las principalas glèisas d’Ómbria e de Toscana. Isabèla d'Este li comandèt en 1503 Lo Combat de l'Amor e de la Caritat (Lotta tra Amore e Castità), per son studiolo del palais ducal de Màntoa (uèi al Musèu del Lovre). En 1508, lo papaJuli II li fisèt la decoracion de la copòla de la cambra de l'encendi del Borg (Stanza dell'Incendio del Borgo) al Vatican. A partir d'aquela data, trabalhèt a Perosa e a l'entorn, mas se nòta un certan apauriment de l'estil e una repeticion de sas pus grandas composicions.

A Assisi, dins la Basilica de Santa Maria dels Àngels (Santa Maria degli Angeli), bastida al sègle XVI sus la capèla de la Portioncule (una capèla pichona, ja en plaça al sègle VI, ont en 1208, Sant Francés fondèt son ordre) una novèla òbra fins a uèi foguèt descobèrta. Es una fresca representant una Crucifixion, atribuida al Perugino.

Lo Perugino influencèt fòrtament Fiorenzo di Lorenzo coma a son començament Rafèl.

• Adoracion dels magues (1504) dins l’oratòri de Santa Maria dei Bianchi, Città della Pieve
• Baptisme del Crist dins la catedrala dels Santi Gervasio e Protasio
• Madonna in Gloria e Santi Gervasio, Protasio, Pietro et Paolo dins la catedrala dels Santi Gervasio e Protasio
• Deposicion de la Crotz dins la glèisa de Santa Maria dei Servi
• S.Antonio Abate tra i SS. Marcello e Paolo Eremita dins la glèisa de Sant Pèire

Òbras a la Galariá Nacionala d'Ómbria :

• Pala di Santa Maria dei Servi (Perugin) (en) (Adoracion dels magues), 1470-173 o 1476 (amb son autoretrait)
• Madonna della confraternità della Consolazione (1496-1498 env.),
• Madonna della Cucina (1515 env.)
• San Giovanni Battista tra i santi Francesco, Gerolamo, Sebastiano e Antonio di Padova (1500-1510 env.),
• San Girolamo penitente (après 1512),
• Adorazione dei pastori (1502 env.),
• Pala opistografa di Monteripido (1502-1504 env.),
• Polittico di Sant'Agostino (1502-1523 env.),
• Cimasa della pala dei Decemviri (1495-1496 env.),
• Pala Tezi (1496-98 env.),
• Gonfalone della Giustizia (1496).

Pinacotèca dels Musèus del Vatican :

• Verge amb l'enfant e Sant Laurenç, sants Ludovic de Tolosa, Herculanus e Constant (Retaule dels Decemviri), (1495-1496), Pintura grassa a tempera sus fusta, 193 x 165 cm,

Capèla Sixtina :

• Remesa de las claus a Sant Pèire

• Pietà (1495) al Palais Pitti
• Triptic a fresc de la Crucifixion (1496) dins la Glèisa de Santa Maria Maddalena dei Pazzi

Al Musèu del Lovre

• Lo Combat de l'Amor e de la Castetat
• Apollon e Marsias
• Sant Sebastian

Al Musèu de las Bèlas Arts de Can

• Sant Jeròni dins lo desèrt
• La Nòça de la Verge

Al Musèu de las Bèlas Arts de Nancí

• La Verge, l'Enfant Jèsus e Sant Joan

Al Musèu dels Agustins de Tolosa

• Lo retaule Sant Joan l'Evangelista e Sant Agustin foguèt desmembrat en 1683. Un fragment representant se tròba al Musèu dels Agustins de Tolosa, Los autres fragments son a Perosa, al Lovre, en Alabama, a Lion e Grenòble).

Al Musèu de las Bèlas Arts de Lion

• Lo Paire eternal en glòria
• L'Ascencion del Crist
• Sant Herculan e Sant Jacme

Art Institute of Chicago

• Lamentacion au pè de la Crotz, òli sus fusta, (v. 1500).
• L'Adoracion de l'Enfant Jèsus (Scènas de la vida del Crist), tempera sus fusta (entre 1500 e 1505)

• 
  Crucifixion, Santa Maria Maddalena dei Pazzi (1496)
• 
  Lo combat entre l'Amor e la Castetat
  (v. 1503-1505)
• 
  Sant Joan l'Evangelista e Sant Agustin
  (1512-1523)
• 
  Maria Magdalena e Maria (Detalh de la Pietà del Palais Pitti)

1. ↑ Louis de Jaucourt, dins lo paragraf del Perugino dins l’[[Encyclopedie|enciclopèdia editada per Denis Diderot e Jean d’Alembert]] escriguèt: « Lo Perugino, aprèp qu'estudièt lo dessenh, anèt a Florença ont prenguèt de leiçons amb Leonardo da Vinci, d'Andrèu Verrochio, que prosperèron alara dins aquela vila. »

• (it) Aqueste article es parcialament o en totalitat eissit d’una traduccion de l’article de Wikipèdia en italian intitolat « Il Perugino ».

• « Le Pérugin » 5:329 in Encyclopédie, ou Dictionnaire Raisonné des Sciences, des Arts et des Métiers de Diderot et D'Alembert
• Charles Paul Landon, Le Pérugin in les Annales du musée et de l'école moderne des beaux-arts, p. 115, 1805
• Abbé Broussolle, La jeunesse du Pérugin et les origines de l'Ecole Ombrienne, Paris, Oudin, 1901
• Fiorenzo Canuti, Il Perugino, Editrice d'arte La Diana, Siena / Editoriale Umbra Foligno, Perugia 1983.
• Anna Forlani Tempesti, La renaissance italienne. Léonard de Vinci - Le Pérugin - Lucas Signorelli - Michel-Ange - Raphaël, Paris Editions Princesse, 1976
• Jean Alazard, Pérugin - Biographie Critique, Henry Laurens, Paris,1927
• Quattrocento, Italie 1530-1523, Peintures et sculptures du musée des Beaux-Arts de Lyon, catalogue d’exposition, Lyon, musée des Beaux-Arts, 1987-1988, (reconstitution du polyptyque Sant'Agostino).

• (en)Article du Herald Tribune par Roderick Conway Morris
• Reconstitucion del Poliptic de Sant’Agostino