Ebèn

L'ebèn natural es lo nom donat a la fusta de còr o duramen produch per difrentas espècas d'arbres de la familha de las Ebenaceae apartenent al genre Diospyros, nomenats ebenièrs, e tanben d'unes arbres del genre albergia. Se trapan dins la regions tropicalas del Mond Ancian e son conegut dempuèi l'Antiquitat mai anciana per la color sorna, pròche del negre, de lor fusta.

Las caracteristicas màger de l'ebèn son sa color gaireben negra e sa densitat nauta. Atal se trapa d'escandalhs d'ebèn mai o mens escur (unes demoran gris) e durs.

Sols los Diospyros de fusta negra o gaireben pòdon se qualificar d'ebenièr. Los Diospyros kaki, per exemple, quitament fòrça pròches dins la classificacion botanica, ne son pas.

Lo mot ebèn es derivat del latin ebenus, d'esperel del grèc ebenos (mot d'origina egipciana hibnj) que designava ja aquesta fusta a l'epòca de l'Egipte faraonica, ont dintrava dins la composicion de pichons objèctes precioses de totas menas.

En Guaiana, ebèn designa d'arbres de fusta dura del genre Handroanthus (ancianament Tabebuia, Bignoniaceae) amb l'ebèn verd e l'ebèn ròse,.

Abitat: monts cauds e rocasuts.

Naut de 25 m (dimensions d'un casse) per un tronc de 7 m e un diamètre de mens d'un mètre.

Sols los pés femnes serián reputats per aver un bon ebèn de color negra pro estable amb fòrça pauc (o pas) de venas blanquinosas.

• Fusta preciosa fòrça negra o venada. Gran fòrça prim, fusta pòrça pesuga. Fial drech, talh net, fòrça sec a l'aisida e asclatge franc. Finament mirgalhat d'incrustacion de cristals d'acid oxalici que li dona son aspèct treslusent tant particular a la lutz. Polissatge perfièch, lusent, fòrça lis, mat o brilhant, fòrça pesuc (densitat de 1,00 a 1,10)
• Botanic, espèciax:
  • Diospyros ebenum, ebèn de las Índias (Índia, Ceylan). Exportacion gaireben impossibla (espècia protegida) e solas de pichonas pèças de laüteriá pòdon èsser exportadas.
  • Diospyros perrieri ebèn de Madagascar (Madagascar, Maurici). Es la varietat que foguèt mai utilizada pels mòbles franceses del sègles XVII e XVIII.
  • Diospyros crassiflora ebèn d'Afric (Gabon, Cameron). Es l'espècia africana mai negra.
  • Diospyros celebica, ebèn de Macassar o Macassar de Coromandel utilizat en placatge a l'epòca Art déco
  • Diospyros melanoxylon
  • Diospyros mun
  • Diospyros tesselaria (Maurici)

• Trabalhat en ebenisteriá, escultura, laüeria, marqueteriá, costelleriá, e dins de jòcs (escacs, damas...) jos forma de fusta massissa, en fulhets o placatge. Es tanben utilizada per la concepcion d'instruments de musica coma la flaüta, la clarineta, lo clarin, la bodega, la toca d'instruments de còrds e baguetas de tambor.