Caumatge
En economia, lo caumatge (var. chaumatge),[1][2][3] desemplec[1] o desocupacion,[1][3] es un tèrme que definís una persona sens emplenc, disponible per trebalhar e cèrca una ocupacion. Segons l'OIT, en 2013 i aviá al mond 202 milions de personas al caumatge. L'indicador mai utilizat per conéisser lo nivèl de caumatge d'una economia o d'un sector de la poblacion es lo taus de caumatge, que se calcula en divisant lo nombre de personas al caumatge per la poblacion activa. Lo taus mondial de caumatge èra de 6% en 2013. La region amb lo taus mai elevat èra l'Africa del Nòrd, alara que l'Asia del Sud aviá lo taus mai bais. Los govèrns ensejan de donar una occupacion a l'ensems dels ciutadans que vòlon trabalhar, es un objectiu principal de la politica economica. Pasmens, per que l'economia es dinamica (las personas e las empresas se mòvon d'un luòc cap a un autre de contunh), un objectiu de zèro per cent del taus de caumatge se realiza pas.
Tipes de caumatge
[modificar | Modificar lo còdi]La macroeconomia definís tres tipes de caumatge:
- lo caumatge friccional: es lo caumatge qu'es degut al moviment normal del mercat del trabalh; inclusís los individús que son a cambiar d'ocupacion
- lo caumatge estructural: es lo caumatge que tòca los trebalhadors qu'an perdut lor emplec per que son pas remplaçats pels cambis estructurals (coma dins los cases de l'automatizacion de lors empresas) e lors competéncias son pas mai requeridas.
- lo caumatge ciclic: es lo caumatge causat per la disminucion o la casuda de la produccion totala de l'economia; lo caumatge ciclic aumenta pendent las recessions economicas e merma pendent los periòdes de prosperitat e la creissença economica.
Los economistas cercan d'aténher çò que se nomenat «plen emplec». Lo plen emplec, pasmens, significa pas aténher un percentatge de zèro caumatge, mas, limitar lo caumatge sonque per sa partida friccionala e estructurala (es a dire, mermar o eliminar lo caumatge ciclic). Cal mencionar que qualques economistas citan d'autres nivèls o de tipes de caumatge coma lo camatge classic, que se produch quand lo nivèl del salari que produson las fòrças d'ofèrta e de demanda del mercat del trabalh es mai bais que lo salari veratdièr impausat pel govèrn (salari minim) o pels sindicats obrièrs, çòque provòca un excès d'ofèrta e una manca de trabalh. D'autres tipes de caumatge pòdon èsser considerats coma de soscategorias dels tres nivèls abans citats; per exemple: lo caumatge tecnologic es un tipe de caumatge estructural.
Lo taus de caumatge
[modificar | Modificar lo còdi]Lo taus de caumatge es un dels indicadors mai importants sus la situacion del mercat del trabalh. Mas cal prene en compte qu'es gaire una mesura del nivèl de benestar. Un taus bais de caumatge pòt èsser degut a l'inexisténcia d'allocacion de caumatge dins un país determinat o que la populacion a pas d'estalvis sufisent que los permeta de viure sens emplec. Dins aquel cas, las personas que son al caumatge generalment acaban per trebalhar dins l'economia informala e dins d'emplecs mal remunerats. Encara, lo problèma de qualques païses en desenvolopament es pas lo taus de caumatge mas las marridas condicions de trabalh.
Font: OIT. Global Employment Trends 2014: The risk of a jobless recovery[4]
L'evolucion del taus de caumatge evolua amb lo cicle economic. Aumenta dins los periòdes de recession e merna pendent las expansions. La politica economica a per objectiu de mantenir un taus tan bais que siá possible prenent en compte d'autres objectius coma aquel de l'inflacion.
Lo nivèl de caumatge depend de l'amplitud dels fluses d'intrada e de sortida. Los fluses d'intrada comprenon totas las personas inactivas o emplegadas que passan al caumatge alara que los fluses de sortida comprenon totes las personas al caumatge que que venon activas o emplegadas. Alara se, lo taus de caumatge d'una economia o d'un emsems serà mai bais se los fluses d'intrada son bais o se los fluses de sortida son elevats. Per exemple, lo taus bais de caumatge en Norvègia e los Estats Units d'America de las darrièras annadas se deu a de taus de sortida del caumatge fòrça nauts. 38,5% dels caumaires en Norvègia passan de l'inactivitat a l'emplec cada mes. Lo chifra es de 56,5% als Estats Units d'Amùerica. Al contrari, lo taus de cauamtge en Alemanha es mai bais qu'en Espanha perque sonque 0,5% dels inactius o emplegats venon caumaires cada mes, compensant atal lo taus bais de sortida del caumatge.
| País | Annadas | Taus de caumatge | Taus d'intrada al caumatge | Taus de sortida del caumatge |
|---|---|---|---|---|
| Alemanha | 1983-2009 | 8,3% | 0.5% | 6% |
| Norvègia | 1983-2009 | 4,1% | 1,6% | 38,5% |
| Espanha | 1977-2009 | 15,4% | 1,1% | 6,3% |
| EUA | 1968-2009 | 6,1% | 3,6% | 56,5% |
Font: Elsby, Hobijn i Sahin. Unemployment Dynamics in the OECD, 2011
Referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ 1,0 1,1 et 1,2 «Chômage» (en francés). Multidiccionari Occitan Dicod'Òc. Congrès permanent de la lenga occitana.
- ↑ Academia Occitana-Consistòri del Gai Saber. Diccionari General de la Lenga Occitana (DGLO), 2008-2024, p. 160.
- ↑ 3,0 et 3,1 Toscano, Reinat. Diccionari de lenga d'òc d’après lo parlar niçard. Auba Novèla, p. 290.
- ↑ Global Employment Trends 2014: The risk of a jobless recovery. ISBN 9789221274865.
Bibliografia
[modificar | Modificar lo còdi]- [url=http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---stat/documents/normativeinstrument/wcms_087483.pdf Resolucion de la 13a Conferéncia Internacionala de las Estatisticas del Trabah]] OIT (es)
- Global Employment Trends 2014: The risk of a jobless recovery. ISBN 9789221274865.(en)