Jungelkatt
| Jungelkatt | |
 Jungelkatt | |
| Utbreiing og status | |
Status i verda:  Livskraftig Utbreiinga av Jungelkatt | |
| Systematikk | |
| Rike: | Dyr Animalia |
| Rekkje: | Ryggstrengdyr Chordata |
| Underrekkje: | Virveldyr Vertebrata |
| Klasse: | Pattedyr Mammalia |
| Orden: | Rovpattedyr Carnivora |
| Familie: | Kattefamilien Felidae |
| Slekt: | Felis |
| Art: | Jungelkatt F. chaus |
| Vitskapleg namn | |
| Felis chaus | |
Jungelkatt (Felis chaus) er eit lite til mellomstort rovpattedyr i kattefamilien og er ein del av slekta Felis. Arten er utbreidd i sørvestlege og søraustlege Asia, og dessutan i nordaustlege Afrika. Arten har 19 kromosompar.[1] Det finst tre underartar.
Biologi
[endre | endre wikiteksten]
Jungelkatten blir ein del større enn dei andre artane i denne gruppa, men storleiken er også meir variabel. Han blir gravis mindre frå vest til aust og frå nord til sør.[2] Arten kan bli cirka 35–45 cm høg og kroppen måler cirka 55–76 cm, og avhengig av kjønn og underart veg han omkring 2,5–13 kg.[3] Halen utgjer i tillegg cirka 23–31 cm.[4] Storleiken varier mellom underartane og hoene blir ein god del mindre enn hannane.[3]
Vaksne jungelkattar er som regel brunleg grå eller raudleg grå (sandfarga, med pelshår som blir mørkare ytst), men det finst også individ som er svarte (melanisme) eller kvite (albinisme). I dei sørlege Vest-Ghatfjella har det vore observert kvite individ utan raude auge, noko som i så fall ikkje er ekte albinoar.[5] Desse tilfella kan koma av innavl.[5] Dei spisse øra og dei lange beina får jungelkatten til å likna på ei lita gaupe (og på engelsk blir han då også kalla «swamp lynx», «sumpgaupe»). Vaksne individ manglar gjerne flekkene som er typiske for nokre ekte gauper. Potane er dessutan forholdsvis små i forhold til storleiken.
Jungelkatten er utbreidd frå Nildalen, Tyrkia og Volgadeltaet i vest til Vietnam og kanskje det sørlegaste Sør-Kina i aust. Han finst på Sri Lanka, men er ikkje utbreidd på dei indonesiske øyane. Han er såpass vidt utbreidd i India at IUCN reknar bestanden som livskraftig, men bestandane i ytterkantane av utbreiingsområdet er fragmenterte og blir rekna som sårbare eller direkte trua.[6]
Arten er ikkje typisk for jungel, sjølv om namnet hintar om det. Han finst derimot i både fuktige og forholdsvis nedbørfattige område, særleg i våtmarksområde og i randsonene til vassdrag, der gras og siv veks tett og høgt.
Jungelkatten er meir døgnaktiv enn nattaktiv. Han kviler gjerne i ei hòle. Arten jaktar mindre dyr, både på land og på vatn, og han er også så spenstig at han kan fanga flygande fuglar. Blant byttedyra er smågnagarar, fasanar, påfuglar, harar og hòlepiggsvin. Han kan også fanga og eta froskar, insekt, krypdyr og fisk. Katten er ein dyktig symjar som gjerne tek seg fram gjennom vatn.[7]
Lengst nord i utbreiingsområdet parar jungelkattane seg seint om vinteren; lengre sør går paringa føre seg kva tid som helst på året. I paringstida kan hannane bjeffa, nærast som ein stor hund. Hoa går drektig i 63–68 dagar og føder 1–6 ungar (som oftast tre). Desse diar i cirka åtte veker og følgjer mora i 5–6 månader. I fangenskap har ein observert at også hannane, meir enn hos andre kattedyr, passar ungane. Dei blir kjønnsmodne etter 11–18 månader. Jungelkatten skal kunna bli opptil 14 år.[7]
Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- ↑ Stephen J. O'Brien, Joan C. Menninger, William G. Nash. 2006-04-14. Atlas of Mammalian Chromosomes. John Wiley & Sons, 14. apr. 2006 - 544 sider. Besøkt 2015-12-21
- ↑ Mukherjee, S. & Groves, C. (2007). Geographic variation in jungle cat (Felis chaus Schreber, 1777) (Mammalia, Carnivora, Felidae) body size: is competition responsible?. Biological Journal of the Linnean Society. 92 (1): 163–172. doi:10.1111/j.1095-8312.2007.00838.x
- ↑ 3,0 3,1 Castelló, José. «Felinae: Tamkattlinjen». Felids and Hyenas of the World. USA: Princeton University Press. s. 190–195. ISBN 978-0-691-20597-7. doi: https://doi.org/10.1515/9780691211862-009
- ↑ Kingdon, J.; Happold, D.; Butynski, T.; Hoffmann, M.; Happold, M. & Kalina, J. (2013). Mammals of Africa. London, UK: Bloomsbury Publishing. pp. 197–199. ISBN 978-1-4081-8996-2
- ↑ 5,0 5,1 Sanil, R.; Shameer, T.T.; Easa, P.S. (2014). Albinism in jungle cat and jackal along the coastline of the southern Western Ghats. Cat News (61): 23–25.
- ↑ Gray, T.N.E., Timmins, R.J., Jathana, D., Duckworth, J.W., Baral, H. & Mukherjee, S. 2016. Felis chaus. The IUCN Red List of Threatened Species 2016: e.T8540A50651463. https://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2016-2.RLTS.T8540A50651463.en. Downloaded on 15 June 2020.
- ↑ 7,0 7,1 Nowell, K. and Jackson, P. (eds.) 1996. Wild Cats. Status Survey and Conservation Action Plan. p. 83. IUCN/SSC Cat Specialist Group, Gland, Switzerland and Cambridge, UK. ISBN 978-28-31700-45-8
- Denne artikkelen bygger på «Jungelkatt» frå Wikipedia på bokmål, den 24. oktober 2024.
Bakgrunnsstoff
[endre | endre wikiteksten]- (en) Jungelkatt i Encyclopedia of Life
- (en) Jungelkatt i Global Biodiversity Information Facility
- (en) Jungelkatt hos Fauna Europaea
- (en) Jungelkatt hos Fossilworks
- (en) Jungelkatt hos ITIS
- (en) Jungelkatt hos NCBI
- (en) Kategori:Felis chaus – bilete, video eller lyd på Wikimedia Commons
- (en) Felis chaus – galleri av bilete, video eller lyd på Wikimedia Commons
- Felis chaus – detaljert informasjon på Wikispecies
