Watervrij

Watervrij heeft meerdere betekenissen.

Het voorvoegsel watervrij wordt in de scheikunde op twee manieren gebruikt:

• In de anorganische chemie wijst dit voorvoegsel in de naam van een verbinding op het feit dat er geen kristalwater in de stof aanwezig is. Vooral bij stoffen die hygroscopisch zijn wordt deze aanduiding gebruikt. Voorbeelden hiervan zijn watervrij koper(II)sulfaat (CuSO₄) en watervrij calciumsulfaat (CaSO₄)
• In de organische chemie om aan te geven dat in een oplosmiddel echt geen water meer aanwezig is. Water is in veel organische oplosmiddelen weliswaar slecht oplosbaar, maar zeker niet onoplosbaar. Bijvoorbeeld hexaan kan, zonder dat er druppels water in te zien zijn, tot 1% water bevatten. Een ander voorbeeld zijn ethers, zoals THF of di-ethylether, die in bepaalde reactie absoluut watervrij moeten zijn (zoals de Grignard-reactie). Tal van organometaalverbindingen, zoals n-butyllithium en fenylmagnesiumbromide, zijn zeer gevoelig voor hydrolyse.

Overigens is het niet eenvoudig iets werkelijk watervrij te maken en het hanteren van watergevoelige verbindingen vereist daarom vaak gespecialiseerde apparatuur, zoals een glovebox of een Schlencklijn. Om een organisch oplosmiddel te drogen wordt vaak gebruikgemaakt van calciumchloride of magnesiumsulfaat. Om echt al het water te verwijderen wordt bijvoorbeeld lithiumaluminiumhydride toegepast.

Elektrische apparatuur is watervrij als de constructie zodanig is dat er geen schadelijke hoeveelheden water kunnen binnendringen. Men onderscheidt drie gradaties:

• Druipwatervrij: tegen water dat verticaal neerkomt
• Regenwatervrij: tegen water dat schuin neervalt
• Spatwatervrij: tegen water dat neerkomt of opspat

Watervrije toestellen hebben vaak een opening aan de onderkant, zodat binnengedrongen water weer wordt afgevoerd.

In de praktijk wordt vaak waterdicht gezegd in plaats van watervrij, maar waterdicht betekent dat er zelfs bij onderdompeling geen water binnendringt.

De behuizing van waterdichte apparatuur heeft vaak een IP-code aanduiding. Hieruit valt de gradatie aan af te lezen.

Hierbij wordt gesproken van het watervrij maken van iemand. Dat is de eerste stap van zwemles. Bij het watervrij maken gaat het erom dat de persoon vertrouwd raakt met het gevoel zich in en onder water te begeven. Daarbij worden, in ondiep water, een aantal vaardigheden aangeleerd:

• Spelen in het water
• Zover onder water gaan dat alleen het gezicht boven water blijft
• Helemaal onder water gaan
• Vanaf de kant in het water springen/via een glijbaan in het water glijden
• In ondiep water onder water zwemmen
• Drijven op de rug
• Drijven op de buik
• Wanneer iemand deze vaardigheden beheerst, heeft hij/zij geen watervrees meer en is klaar om echt te gaan leren zwemmen.