Physician assistant

Een physician assistant (PA) is een medisch zorgprofessional, die medische taken overneemt van een geneeskundig specialist. Een PA is bevoegd voor het zelfstandig stellen van medische diagnoses en het zelfstandig behandelen van patiënten.

De PA kan werkzaam zijn binnen elk medisch specialisme en elk geneeskundig domein. De werkzaamheden zijn divers. Hiertoe behoren het houden van spreekuren, medisch onderzoek uitvoeren/voorschrijven en interpreteren, behandelplannen opstellen, medicatie voorschrijven, spoedeisende hulp verlenen, triage en patiëntenzorg coördineren, het opzetten en uitvoeren van medisch wetenschappelijk onderzoek, geven van medisch onderwijs, opstellen van medische protocollen, bijdragen aan de ontwikkeling van medische richtlijnen, medisch technische verrichtingen uitvoeren en opereren. De zorg die een PA kan verlenen hangt af van kennis en ervaring.

In de Verenigde Staten bestaat het beroep sinds de jaren 1960, toen het werd ingesteld om een tekort aan artsen te verlichten.^[1] In 2009 waren er daar zo'n 60.000 PA's werkzaam.^[2]

De functie werd in Nederland omstreeks het jaar 2000 geïntroduceerd, naar het voorbeeld uit de Verenigde Staten.^[3][4][1] In 2001 startte de eerste opleiding in Nederland en in 2003 studeerden de eerste Nederlandse PA's af.^[3]

In Nederland zijn de PA's sinds 15 mei 2018 opgenomen in het BIG-register. De eisen voor herregistratie staan in het beoordelingskader.^[5]

In 2018 zijn ca. 1200 PA's in Nederland werkzaam en worden er ca. 375 opgeleid. Jaarlijks beginnen ca. 250 studenten de opleiding. Deze bestaat uit een master-in-science-(MSc)-programma van 2,5 jaar (niveau NLQF 7) en is toegankelijk voor studenten die een afgeronde opleiding in de gezondheidszorg op minimaal hbo-niveau hebben en ten minste twee jaar werkervaring in de directe patiëntenzorg.^[6]

In 2004 is door physician assistants de belangenorganisatie Nederlandse Associatie Physician Assistants (NAPA) opgericht. Ze heeft als aandachtsgebieden onder andere de verdere ontwikkeling van het beroep PA, ontwikkelen van richtlijnen, de profilering van het beroep in de samenleving en verbetering van de naamsbekendheid.

In België is het beroep van PA is nog niet wettelijk toegestaan.^[7]

• Drs. A.J. Kouwen, Drs. G.T.W.J v.d. Brink, P.J.M. Kleven, N.M. Leferink, Y.P. van Vugt, Drs. Y. Grijzen, M.J.W.M. van der Heijden, Ir. B.A.G. van Acker. sd. „Taakherschikking en kostprijzen in de praktijk.”
• Drs. D.P. De Bruijn-Geraets, M.C.M. Bessems-Beks, Dr. Y.J.L. van Eijk-Hustings, Prof. Dr. H.J.M. Vrijhoef. sd. „Eindrapport voorBIGhouden.”
• drs. M.R. van der Burgt, drs. E.W.C.C. Derckx, J. van Roij BSc (Hons), dr. M.A. Meulepas. sd. „De physician assistant in de eerste lijn.”
• M.G.M. van der Biezen, dr. M.G.H. Laurant, drs. M.R. van der Burgt. sd. „De physician assistant op de spoedpost.”