Isabella van Portugal (1397-1472)
| Isabella van Portugal | ||
|---|---|---|
| 1397-1472 | ||
| ||
Portret van Isabella van Portugal
(ca. 1450), uit de werkplaats van Rogier van der Weyden, Getty Center | ||
| Hertogin van Bourgondië | ||
| Periode | 1430-1467 | |
| Voorganger | Bonne van Artesië | |
| Opvolger | Margaretha van York | |
| Gravin van Vlaanderen Gravin van Artesië Gravin van Franche-Comte | ||
| Periode | 1430-1467 | |
| Voorganger | Bonne van Artesië | |
| Opvolger | Margaretha van York | |
| Hertogin van Brabant Hertogin van Limburg Hertogin van Neder-Lotharingen Hertogin van Lothier | ||
| Periode | 1430-1467 | |
| Voorganger | Jacoba van Beieren | |
| Opvolger | Margaretha van York | |
| Gravin van Henegouwen Gravin van Holland Gravin van Zeeland | ||
| Periode | 1433-1467 | |
| Opvolger | Margaretha van York | |
| Hertogin-gemalin van Luxemburg | ||
| Periode | 1457-1467 | |
| Voorganger | Elisabeth II van Bohemen | |
| Opvolger | Margaretha van York | |
| Vader | Johan I van Portugal | |
| Moeder | Filippa van Lancaster | |
Isabella van Portugal (Évora, 21 februari 1397 - 17 december 1471[1]) was de derde vrouw van Filips de Goede, de hertog van Bourgondië die een groot deel van de Nederlanden bestuurde. Isabella was de dochter van de Portugese koning Johan I en Filippa van Lancaster. Isabella was regentes van de Bourgondische Nederlanden tijdens de afwezigheid van haar echtgenoot in 1432 en in 1441-1443. Ze vertegenwoordigde haar man in onderhandelingen met Engeland over handelsbetrekkingen in 1439 en die met de opstandige steden van Holland in 1444.
Vroege leven
[bewerken | brontekst bewerken]Isabella groeide op aan het Portugese hof in Lissabon, was het vierde kind en de enige dochter die het tot volwassenheid bracht. Haar moeder bracht al haar kinderen, inclusief haar dochter, een gevoel van plicht, devotie en onderwijs bij. Isabella was een fervent lezer en had belangstelling voor politiek. Haar vader betrok haar bij staatkundige zaken, evenals haar broers, en ze werd bedreven in het Latijn, Frans, Engels en Italiaans tijdens haar studies bij de prinsen. Ze was dol op paardrijden en jagen met haar broers. In 1415 ontving Isabella een huwelijksaanbod van haar neef Hendrik V van Engeland, een poging voor Engeland om nauwere banden te smeden met Portugal tegen Frankrijk. De onderhandelingen mislukten en Isabella bleef ongehuwd.
Huwelijk met Filips de Goede
[bewerken | brontekst bewerken]In oktober 1428 had de Bourgondische hertog Filips de Goede een delegatie naar het Portugese hof gestuurd om over een huwelijk te onderhandelen. Behalve Jan van Herzele, Andreas van Toulengeon, Boudewijn van Lannoy en Gillis van Schorisse was ook hofschilder Jan van Eyck bij de onderhandelaars. Op 13 januari 1429 kreeg hij toestemming om twee portretten te maken van Isabella. Het resultaat - nu verloren - werd de volgende maand over land en over zee naar Filips gestuurd. Op 4 juni vernam de delegatie dat Filips enthousiast was, waarna ze in de herfst met Isabella afreisden. Na een stormachtige reis kwam Isabella op kerstdag aan in Sluis. Haar huwelijk werd er op 7 januari 1430 ingezegend in de Sint-Janskerk, waarna het per stoet naar Brugge ging voor een prachtig feest. Op 10 november 1433 beviel ze in Dijon van een zoon, Karel de Stoute.
Politieke verdiensten
[bewerken | brontekst bewerken]Na het mislukte Beleg van Calais dat haar echtgenoot in juli 1436 had geslagen, kreeg de hertogin in Brugge te maken met de teruggekeerde stadsmilitie, die niet wilde demobiliseren. Ze stuurde hen naar Sluis om de Engelsen op zee te gaan bekampen, maar de stad Sluis weigerde de troepen binnen te laten. Het was het begin van de Brugse Opstand tegen het hertogelijk gezag, die Filips op 22 mei 1437 haast het leven kostte. Nadat Filips de opstand klein kreeg en de Bruggelingen dwong tot amende honorable, verzachtte Isabella de pijn door in 1439 twee belangrijke handelspacten te onderhandelen met Engeland. Haar inspanningen leidden er in 1440 toe dat koning Hendrik VI van Engeland de Franse Karel van Orléans vrijliet. In 1444 onderhandelde de hertogin een algemeen vredesverdrag tussen de Engelsen en Bourgondiërs.
Kwartierstaat (voorouders)
[bewerken | brontekst bewerken]  Alfons IV van Portugal (1391-1357) |  Beatrix van Castilië (1293-1359) | Lourenço Martins | Sancha Martins |   Eduard III van Engeland (1312-1377) |  Filippa van Henegouwen (1314-1369) |  Hendrik van Grosmont (1300-1361) |  Isabel van Beaumont (1315-ná 1356) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Peter I van Portugal (1320-1367) | Teresa Lourenço (1330-?) |  Jan van Gent (1340-1399) | Blanche van Lancaster (1345-1369) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Johan I van Portugal (1357-1433) |  Filippa van Lancaster (1359-1415) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Alfons van Portugal (1390-1400) |  Eduard van Portugal (1391-1438) |  Peter van Portugal (1392-1449) |  Hendrik de Zeevaarder (1394-1460) |  Isabella van Portugal (1397-1472) |  Johan van Portugal (1400-1442) |  Ferdinand van Portugal (1402-1442) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Literatuur
[bewerken | brontekst bewerken]- Edward De Maesschalck, Moed en tegenspoed. Edelvrouwen in de Bourgondische Tijd, Sterck & De Vreese (2022), p. 127-139 (ISBN 9789056158729)
- Daniel Lacerda, Isabelle de Portugal duchesse de Bourgogne (1397-1471). Une femme de pouvoir au coeur de L'Europe du Moyen âge, Parijs, Lanore (2008) (ISBN 978-2851575555)