Gijzelaar

Het begrip gijzelaar kan op twee manieren worden gebruikt. Een gijzelaar is enerzijds een persoon die tegen de eigen wil door een misdadiger gevangen wordt gehouden met het doel iets van de persoon zelf of van derden gedaan te krijgen, waarop de gevangene vrijgelaten gaat worden. Anderzijds wordt ook de misdadiger, die iemand gijzelt, wel gijzelaar genoemd.^[1]

Om eventuele verwarring te voorkomen wordt een persoon die wordt gegijzeld, in plaats van gijzelaar, gegijzelde genoemd. Voor degene die iemand gijzelt kan in plaats van gijzelaar de benaming gijzelhouder of gijzelnemer worden gebruikt.^[2]

Het doel van een gijzeling kan variëren van een vrije doortocht voor de gijzelnemer, bijvoorbeeld na een overval, tot het gijzelen van mensen ter afdwinging van een politiek doel.

Wanneer iemand langdurig gegijzeld wordt kan het gebeuren dat de gegijzelde sympathie voor de gijzelnemer krijgt. Dit psychologisch verschijnsel wordt het stockholmsyndroom genoemd.

In de rechtspraak kan gebruik worden gemaakt van gijzeling van een persoon voor het afdwingen tot betaling van schulden. Dit wordt genoeglijk niet als misdadig beschouwd.

De volgende Nederlanders werden lange tijd ontvoerd:

• in Rusland: Arjan Erkel, medewerker van Artsen zonder Grenzen, ontvoerd op 12 augustus 2002, vrijgelaten op 11 april 2004
• in Jemen: Judith Spiegel en Boudewijn Berendsen, ontvoerd in juni 2013, vrijgelaten in december 2013^[3][4]
• in Mali: Sjaak Rijke,^[5] ontvoerd op 25 november 2011, bevrijd op 6 april 2015^[6]
• op de Filipijnen: Ewold Horn,^[7] vogelspotter, ontvoerd door Abu Sayyaf op 1 februari 2012. Tijdens een ontsnappingspoging vond Horn in mei 2019 de dood.^[8]

Over de vrijlating van gegijzelden in het buitenland wordt meestal door de werkgever of de familie onderhandeld. Regeringen kunnen niet veel anders dan contacten onderhouden op diplomatiek niveau in het desbetreffende land. Onderhandelingen met gijzelnemers kunnen jaren duren.^[9]

Eeuwen geleden was het gebruikelijk om de kinderen van leiders van een vazalstaat te gijzelen om zo de verzekering te hebben dat de vazallen niet in opstand zouden komen. In de 1e eeuw v.Chr. woonden vele buitenlandse prinsen om deze reden in Rome. Ook in het Verre Oosten was dit gebruik bekend, zoals blijkt uit de geschiedenis van prins Naresuan van Siam.

De tweede generatie Molukkers zorgde in de jaren 70 in Nederland voor opschudding met gijzelingen, waarbij ook doden vielen. Er waren onder meer de treinkaping bij Wijster, de treinkaping bij De Punt, de bezetting van de woning van de Indonesische ambassadeur in Wassenaar, de gijzeling in het provinciehuis te Assen en de gijzeling in een lagere school in Bovensmilde. De jonge Molukkers voelden zich miskend en eisten dat Nederland zich meer voor hun vrijheid in Indonesië zou inzetten.

• Polybios, Grieks historicus
• Theodorik de Grote
• Miguel de Cervantes, auteur van Don Quichot

Gijzelaars zijn het slachtoffer van een ontvoering. In onderstaande gevallen hebben de slachtoffers de ontvoering overleefd.

• 2005: Ontvoering van Claudia Melchers
• 1987: Ontvoering van Valérie Albada Jelgersma
• 1983: Ontvoering van Freddy Heineken, slachtoffers waren Ab Doderer en Freddy Heineken
• 1982: Ontvoering van Toos van der Valk
• 1977: Maup Caransa

• 2002-2008: Íngrid Betancourt

• 1975: Tiede Herrema

• 1982-1992: Libanese gijzelaarskwestie, 96 gijzelaars, ten minste 10 overleden

• 2006: Zaak-Ammar en Sara

• 2004: Gijzeling in Beslan in september 2004

• Gilad Shalit, in 2006 door Hamas vrijgelaten, in ruil voor 1027 Palestijnse gevangenen.

• Gilles Ferragu, Otages, une histoire. De l'Antiquité à nos jours, 2020. ISBN 9782070466757

Zie de categorie Hostages van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.