Antaeusuchus

Antaeusuchus Status: Uitgestorven Fossiel voorkomen: Laat-Krijt
Kaakbeenderen van Antaeusuchus taouzensis
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia (Dieren) Stam: Chordata (Chordadieren) Klasse: Reptilia (Reptielen) Onderklasse: Diapsida Infraklasse: Archosauromorpha Superorde: Crocodylomorpha Onderorde: Notosuchia Familie: Peirosauridae
Geslacht
Antaeusuchus Nicholl et al., 2021
Typesoort
Antaeusuchus taouzensis
Portaal    Biologie Herpetologie

Antaeusuchus is een geslacht van peirosauride Notosuchia uit de Kem Kem Group uit het Laat-Krijt van Marokko. Het werd beschreven in 2021. De enige soort is Antaeusuchus taouzensis. Het is de vierde notosuchiër beschreven uit de regio en de tweede Kem Kem-peirosauride na Hamadasuchus.

Antaeusuchus is bekend van twee exemplaren: het holotype NHMUK PV R36829, bestaande uit gepaarde onderkaken, en het paratype NHMUK PV R36874, een gedeeltelijke rechteronderkaak. Beide exemplaren werden commercieel verzameld en teruggevonden in niet-gespecificeerde bedden van de Kem Kem Group in de buurt van Jebel Beg'aa, de gemeente Taouz in de provincie Errachidia in Marokko. Beide fossielen zijn zonder vervorming en in goede staat bewaard gebleven, waarbij de schade meestal beperkt blijft tot de tanden.

De typesoort Antaeusuchus taouzensis werd in 2021 benoemd door Cecily Nicholls e.a. De geslachtsnaam is afgeleid van Antaeus of Antaios, een reus uit de Griekse en Berberse mythologie waarvan wordt gezegd dat hij begraven ligt in het noorden van Marokko en het Oudgrieks σοῦχος, souchos wat krokodil betekent. De soortaanduiding verwijst naar het stadsgebied Taouz waar beide exemplaren zijn gevonden.

Het voorste deel van de onderkaak wordt gekenmerkt door een brede 'U'-vormige symphysis. Elke mandibulaire tak divergeert in een hoek van tweeëntwintig graden vanaf de middenlijn en blijft grotendeels recht voor het merendeel van de behouden lengte, enigszins naar binnen gebogen naar het achterste van het fossiel. De voorkant van de bovenrand van de onderkaak wordt gekenmerkt door twee 'golven', waarvan de eerste de dentaire tanden een tot zes overspant. De tweede golf stijgt van de negende tot de vijftiende tand. Deze 'golven' bereiken hun hoogtepunt bij respectievelijk de vierde en dertiende tand. Afgezien van een reeks foramina naast de tandenrij, vertoont dit deel van het bot weinig versiering. Het holotypedentarium bewaart achttien tandkassen, waarvan de eerste zestien gedeeltelijke of volledige tanden behouden, die allemaal dicht bij elkaar liggen. De achterste helft van de bovenrand blijft grotendeels recht en sterk hellend. De mandibulaire fenestra is in geen van beide exemplaren volledig bewaard gebleven, maar lijkt groot van formaat en schuin naar achteren oplopend langwerpig.

De eerste tandkassen zijn cirkelvormig, wat suggereert dat de voortanden ruwweg kegelvormig zijn, terwijl ze vanaf de tiende dentaire tandkas meer overdwars platgedrukt worden, en er meer extreme afvlakking aanwezig is aan de voorste en achterste rand van de geconserveerde tanden. Deze randen zijn versierd met getande carinae die de snijrand van de tanden vormen. Deze denticula, 'tandjes', zijn klein van formaat en vertonen geen significante variatie in grootte.

Bij Antaeusuchus lopen de onderkaakstakken onder een veel grotere hoek uiteen (drieënveertig tot vierenveertig graden) dan bij Hamadasuchus (tussen twintig en dertig graden afhankelijk van het exemplaar), wat betekent dat het een breder rostrum had dan zijn verwant. Het oppervlak van de onderkaak bij Antaeusuchus is bedekt met ondiepe kuilen en bultjes die verschillen van de diepere versiering van Hamadasuchus. De achterste tanden van het Hamadasuchus-holotype zijn lancetvormig van vorm, wat niet wordt gezien bij Antaeusuchus. Bovendien zijn de tanden van het Antaeusuchus-holotype, hoewel ze enigszins naar hun spitsen vernauwen, niet vergelijkbaar met de bijna driehoekige tanden die te zien zijn bij het holotype van Hamadasuchus. De tiende tot veertiende tand bij het toegewezen exemplaar NHMUK PV R36874 zijn hoekig, maar hun voorste en achterste randen lopen over het grootste deel van hun lengte evenwijdig en komen alleen samen in een punt aan het spits van de kroon.

Antaeusuchus was aanzienlijk groter dan Hamadasuchus, bijna twee keer zo groot als de latere. Hoewel grootte op zich geen onderscheidend kenmerk is, draagt het bij aan de reeds aanwezige morfologische verschillen tussen de twee geslachten. Verder hebben Nicholl et alii beweerd dat de kenmerken die aanwezig zijn bij Antaeusuchus niet verenigbaar zijn met de ontogenetische reeks die bekend is voor Hamadasuchus, die al exemplaren bevat waarvan wordt aangenomen dat ze 'volwassen' zijn.

Voor de fylogenetische analyse werden beide exemplaren gecombineerd als één operationele taxonomische eenheid en ingevoegd in een kenmerk-taxonmatrix op basis van die van Pol et alii 2014. Deze matrix werd vervolgens gebruikt als basis voor meerdere parallelle onderzoeken, wat resulteerde in talrijke 'dochter'-matrices, die werden verenigd voor de fylogenie van Nicholl et alii 2021. De bemonstering werd ook uitgebreid door de opname van de vermeende peirosauriden Rukwasuchus yajabalijekundu uit Tanzania en Miadanasuchus oblita uit Madagaskar. De resulterende strikte consensusboom onder gelijke weging van kenmerken is hieronder te zien:

De resulterende fylogenie vond de peirosauriden en mahajangasuchiden in één groep en een zusterclade vormden van uruguaysuchiden. Intern werd Antaeusuchus gevonden als een zustertaxon van Hamadasuchus van de Kem Kem Group, de twee taxa vormen een clade samen met Bayomesasuchus als hun zustertaxon, welke groep op zijn beurt een zusterclade vormt voor alle andere peirosauriden. Peirosaurus torminni was niet opgenomen in de analyse, maar zijn naaste verwant Uberabasuchus greatus is consequent gevonden als een naaste verwant of mogelijk jonger synoniem, bijgevolg werd Uberabasuchus gebruikt als een proxy voor Peirosaurus.