Matthäus (Apostel)

De Evangelist Matthäus in dat Book of Lindisfarne (London, British Library, Ms. Cotton Nero D. IV.), Bookmaleree, ca. 715-721

Matthäus (hebr. מתתיהו, Matitjahu = „JHWH sien Gaav“) is een vun Jesus siene Jüngers un Apostels ween. He warrt in de christliche Traditschoon as Schriever vun Matthäus sien Evangelium ankeken. Theologen, de sik an de moderne Wetenschop hoolt, lehnt dat avers vunwegen de histoorsche Kritik af un gaht vun en Tweeborntheorie ut. De Evangelist un de Apostel Matthäus sünd in de Karken jummers as een Person ankeken wurrn. Vundeswegen weert se ok in de Kunst jummer as een Person dorstellt.

Bibel

De Jünger Matthäus is de Söhn vun Alphäus. Vun Beroop weer he Töllner (in Kapernaum). Jesus hett em to de twolf Apostels beropen (Mt.9,9 u. 10,3). In Markus un Lukas sien Evangelium is vun sien Naam nix to hören (vgl. Mk.2,13-17). Of de Apostels Levi un Matthäus een un desülvige Person sund, dor hefft sik de Lüde over in'e Plünnen. In de Apostelgeschicht warrt he blot eenmol nömmt (Apg.1,13), man wieter steiht nix over em to lesen. Ok in de Breeve vun dat Nee Testament is nix over em to lehren.

Wat sunst noch vertellt warrt

In de Karken is vun ole Tieden af an seggt wurrn, Matthäus harr sien Evangelium as Eersten un up Hebrääsch schreven hebben. In sien Katalog schrifft de ole Karkenvader Hieronymus (Karkenvader) (347-419 n. Chr.):

Matthäus, de ok Levi is un de vun en Töllner to'n Apostel wurrn is, un twaars as Eersten vun all Apostels, hett in Judäa en Evangelium vun Christus schreven. He hett dat in Hebrääsche Spraken un mit Hebrääsche Schrift maakt for de Lüde, de besneden weern un glöövt harrn. […] De Text vun düt Evangelium liggt bit up den hüdigen Dag in de Bökeree, de Pamphilius in Cäsarea tohopenbrocht harr.

Hüdigendags gifft dat keen Texte vun so en hebrääsch Evangelium mehr. Dat dat eerste Evangelium vun en Mann mit Naam „Matthäus“ schreven wurrn is, hett to'n eersten Mol Papias vun Hierapolis um 130/140 n. Chr. seggt.

Matthäus warrt, anners as en Reeg vun annere Jüngers, in dat apokryphe Thomasevangelium nömmt. Dat kann angahn, he harr in de fröhe Karken en gröttere Rull speelt, as bither to annahmen wurrn is.

Wat later over Matthäus upschreven wurrn is, dor kann een hüdigendags nich mehr ut'neen holen, wat wohr is un wat nich. Unner annern sünd de Naams Matthäus un Matthias heel un deel dör'nanner tüdelt wurrn.

Na de Legenn schall Matthäus, nadem he upstahn weer vun de Doden, as en uperstahn Minschen dat Evangelium in Äthiopien predigt hebben. Dat is avers nich mehr bekannt, wo un wonnehr un up wat vun Aart he sturven is. Dat warrt woll seggt, he weer in Äthiopien as Merteler umkamen, man annere seggt, he weer in Hierapolis in dat Partherriek an'e Siet brocht wurrn. Mol warrt seggt, he weer mit Steene dootsmeten oder verbrennt wurrn, oder he weer ganz natüürlich sturven.

Siene Reliquien schöllt, so warrt seggt, in de Krypta vun de Kathedral vun Salerno liggen. Dor schöllt se vun Langobarden vun Kampanien ut henbrocht wurrn sien.

Ikonographie

In de Bildkunst warrt de Evangelist un Apostel vun de fröhen Bookmalereen ut dat 8. Johrhunnert af an tämlich overeen dorstellt. He warrt wiest as en öllern Mann mit griese Haare un griesen oder witten Baart. Toeerst verscheelt sik dor Biller ut de Byzantiensche Kunst vun, man gegen Enne vun dat 12. Johrhunnert warrt he ok dor as öllern Mann mit Baart dorstellt. In de Kunst vun dat Middeloller hett he en Aart vun Tunika mit lange Mauen an un dorto de Toga. Wenn he as Merteler schillert weern schall, denn hett he hen un wenn ok mol Presterkledaasch an, as en Albe, Kasel oder Dalmatik, je na de Mode vun de Tied.

Evangelist Matthäus, Evangeliar vun de Äbtissin Ada, um 880 rüm
Theoderich von Prag. Evangelist Matthäus, 1360/64
Rembrandt Den Evangelisten siene Inspitratschoon, 1661
Caravaggio. Matthäua warrt Merteler. San Luigi dei Francesi, Rom. 1599/1600.
Matthäus mit Book un Hellebarde, 18. Jh.

As Evangelisten warrt he maalt mit de Kennteken, de dor to passen doot, dat heet, as Mann, de an en Pult sitten un schrieven deit, mit Schrievfedder, mit Book oder mit Bookrull. Sien Symbol is de Engel, een vun de veer Evangelistensymbole. De warrt mol mit un mol sunner Flunken dorstellt. Kennteken vun Matthäus as Apostel sünd de Hellebarde oder dat Sweert, un ok de Reedschop vun en Töllner, as Geldbüdel oder Reekenmaschien.

Schutzhilligen

Matthäus is de Schutzpatron vun de Bookhöllers, vun de Finanz- un Banklüde un Töllners. Anropen warrt he ok bi Superee. Matthäus is de Stadtpatron vun Salerno un vun dat Bisdom Salerno.

Denkeldage

In de Evangeelschen un kathoolschen Karken warrt an'n 21. September den Apostel Matthäus sien Denkdag fiert, bi de orthodoxe Karken is dat de 16. November.

Literatur

M. Lechner: Matthäus Apostel und Evangelist. In: Lexikon der christlichen Ikonographie. Band 7. Rom, Freiburg, Basel, Wien 1994. Sp. 588-601. ISBN 3-451-22568-9
Alexander Sand: Das Matthäus-Evangelium. (Erträge der Forschung. 275). Wiss. Buchgesellschaft, Darmstadt 1991. ISBN 3-534-10878-7