Mosambik

Langs de 2800 km lange Küst liggt en breet Kütensiedland. In'n Süden maakt dat den gröttsten Deel vun dat Land ut, man vun de Sambesmünnen af an warrt dat na Norden to wat smaller. Achter de Küst kladdert dat Land in Stopen rup bit to dat Tafelland vun dat Hoochfeld. Dat liggt bi 1000 m hooch. De hööchste Barg is de Monte Binga in de Provinz Manica mit 2.436 m. He liggt an de Grenz na Simbabwe to.

De tahlrieken Ströme vun dat Land fleet ut de Hoochlänner na Osten to in de Straten vun Mosambik rin. De Gröttste mank jem is de Sambesi. De bövere Sambesi warrt upstaut to'n Cabora-Bassa-Damm. Annere grote Strööm sünd de Rovuma, wat de Grenzstroom na Tansania hen is, de Save un de Limpopo. Dat Malawimeer is en Deel vun de Grenz mit Malawi. Düt Meer flutt af in den Shire, de in den Sambesi münnen deit.

In de Welt steiht Mosambik mit siene 801.590 km² up Platz 34 vun de gröttsten Länner. 18 % vun't Land sünd Woold- un Buschland, 4 % sünd Ackerland un 55 % Wischen un Weiden.

Dat Land is vun Noord na Süden to 2.000 km lang, man vun Oost na West bloß 50 bit 600 km breet.

De Grenzen vun Mosambik sünd 4.571 km lang. Dor sünd 1.569 km vun Grenz to Malawi, 491 km Grenz na Süüdafrika, 105 km Grenz na Swasiland, 756 km Grenz na Tansania, 419 km Grenz na Sambia un 1.231 km Grenz na Simbabwe.

In Mosambik gifft dat besunners de Dröögsavann mit dröög Grasland un en paar dröge Wolden. To’n Deel smiet de Böme in de Savannen ehre Blöer in de dröge Tied af un weert bi de Regentied wedder gröön. Böme, de een in de Dröögsavannen fökener sehn kann, sünd de Schirmakazien un de Apenbrootbööm. Dat Gras warrt in de dröge Tied bruun un soor. Man in de Regentied wasst dat denn wedder bit to 2 m hooch.

In Mosambik regeert dat „Savannenklima“ mit en natte un en dröge Tied in’t Johr. De Regentied geiht vun November bit April. In düsse Maanden fallt bi 80 % vun de Neddersläge vun dat ganze Johr. De liggt twuschen 700 mm un 1.500 mm. Dor kümmt dat bi up de Gegend an. In de Regentied is dat heet un dat gifft lurig Weer. Man in de dröge Tied is dat sunnerlich in de Nachten düütlich wat küller. Dat ganze Johr over liggt de Temperaturen över’n Dag twuschen 25 un 30 °C. In’n Binnenland kann dat ok mol bit 35 °C heet weern. Besunners an de Küst is dat to’n Deel bannig lurig.

In de Gemarken vun den Staat vun Mosambik gifft dat um un bi 78 verschedene Völker. Se snackt alltohopen mehr as 40 Spraken (de meisten dormank sünd Bantuspraken). Alltosamen snackt mehr as 96% vun de Inwahners en Bantuspraak. Ok Asiaten leevt in Mosambik, sunnerlich Chinesen.

De gröttsten Völker sünd düsse:

• 40 % Makua
• 21 % Tsonga
• 12 % Yao
• 11 % Makonde
• 7 % Swahili
• 4 % Maravi
• 3 % Shona
• 1,7 % Chinesen

Amtssprake is Portugees’sch. Man bloß en beten mehr, as 2,5 % vun de Inwahners snackt düsse Spraken ok as Mudderspraak, sunnerlich in de Städer. Noch mol bi 20 % könnt ehr as Frömdspraken snacken. Tohuse snackt se ehre egenen Spraken. De meisten Lüde ut Mosambik snackt mehr, as bloß man ene Spraak. De wichtigsten Spraken neven dat Portugees’sche sünd (vun Norden na Süden hen):

• Makua – de wichtigste Spraken in’n Norden vun Mosambik
• Makonde – in’n Noordosten (Cabo Delgado)
• Sena – in de Provinz Sofala
• Shona – warrt snackt bi dat Volk vun de Schona
• Ndau – verwandt mit de Spraak Shona
• Chichewa – ok Nyanja nömmt; in’n Westen (Provinz Tete), de Gegend grenzt an Sambia un Malawi an. Dor warrt düsse Spraken ok snackt.
• Tswa – in’n Süüdosten (Provinz Inhambane)
• Tsonga – in’n Süüdwesten (Provinz Maputo, Provinz Gaza)

In’n Dörsnitt weert Froensminschen in Mosambik bi 44 Johre oolt, Mannslüde bloß bi 42 Johre. 43 % vun de Inwahners sund jünger, as 15 Johre oolt un bloß bi 3 % sünd öller, as 65. In’n Dörsnitt kriegt de Froenslüde bi 5,4 Kinner. Bloß bi 12 % vun de Froenslüde hefft de Mööglichkeit un könnt mit moderne Middels verhöden (Stand 2008)^[1]

Bi 47 % vun de Lüde in Mosambik hoolt sik an Natuurreligionen. 35 % sünd Christenminschen. De Rest (18 %) sünd Muslimen (to’n groten Deel Sunniten, besunners in’n Norden un an de Küst)^[2]

De Hälft vun de grootjöhrigen Inwahners in Mosambik kann nich lesen un nich schrieven. Bi de Froenslüde sünd dat bi 66 %.

1. ↑ Länderdatenbank der Deutschen Stiftung Weltbevölkerung: "Mosambik" [1]
2. ↑ Auswärtiges Amt:Mosambik